سهم سادات به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

بنا به گفته صاحب جواهر، مشهور فق‌های شیعه معتقدند سهم سادات تنها به کسانی تعلق می‌گیرد که از طریق پدر به هاشم بن عبدمناف برسند و کسی که مادرش سیده (میرزا) باشد، سهم سادات به او نمی‌رسد.

پرداخت سهم سادات

درباره چگونگی پرداخت سهم سادات، نظر یکسانی وجود ندارد؛ بیشتر مراجع تقلید بر این باورند که باید آن را به حاکم شرع یا مرجع تقلید تحویل داد و یا با اجازه او، به سادات نیازمند پرداخت کرد؛ اما برخی دیگر در پرداخت سهم سادات، اجازه مجتهد را شرط نمی‌دانند و معتقدند می‌توان آن را مستقیم به سید فقیر داد.

پرسش و پاسخ مربوط به سهم سادات (بخشی از خمس)

پرسش: مردی که همسر و فرزندانش سیّد هستند، می‌تواند به آنان سهم سادات بدهد تا به مصرف مخارج خود که بر عهده او است (مثل خوراک و پوشاک) برسانند؟

همه مراجع (به جز آیت الله خامنه‌ای، مکارم و وحید): بنا بر احتیاط واجب، جایز نیست.
 آیات عظام خامنه‌ای، مکارم و وحید: خیر، جایز نیست.

پرسش: آیا مرد می‌تواند سهم سادات را به همسر و فرزندان سیّد خود بدهد، تا در مخارجی که بر عهده‌ی مرد نیست، به مصرف برسانند؟

آیات عظام امام و آیت الله خامنه‌ای: بدون اجازه حاکم شرع جایز نیست.
آیات عظام بهجت، فاضل، مکارم، نوری و وحید: نسبت به سهم امام بدون اجازه حاکم شرع جایز نیست و در سهم سادات، بنا بر احتیاط واجب باید با اجازه حاکم شرع انجام گیرد.
آیات عظام تبریزی، سیستانی و صافی: سهم سادات را می‌توان داد؛ ولی در سهم امام باید با اجازه حاکم شرع باشد.

پرسش: آیا پدری که سیّد است، می‌تواند از خمس، مخارج تحصیل فرزندانش را بپردازد؟

آیات عظام امام و آیت الله خامنه‌ای: بدون اجازه حاکم شرع جایز نیست.
آیات عظام بهجت، فاضل، مکارم، نوری و وحید: نسبت به سهم امام بدون اجازه حاکم شرع جایز نیست و در سهم سادات، بنا بر احتیاط واجب باید با اجازه حاکم شرع انجام گیرد.
آیات عظام تبریزی، سیستانی و صافی: سهم سادات را می‌توان داد؛ ولی در سهم امام باید با اجازه حاکم شرع باشد.
تبصره. مخارج تحصیل جزء نفقه واجب نیست.

پرسش: آیا می‌شود خمس را به دانشجوی سیّد نیازمند بدهیم؟

آیات عظام امام و آیت الله خامنه‌ای: بدون اجازه حاکم شرع جایز نیست.
آیات عظام بهجت، فاضل، مکارم، نوری، و وحید: نسبت به سهم امام (ع) بدون اجازه حاکم شرع جایز نیست و در سهم سادات، بنا بر احتیاط واجب، باید با اجازه حاکم شرع باشد.
آیات عظام تبریزی، سیستانی و صافی: سهم سادات را می‌توان داد؛ ولی در سهم امام باید با اجازه حاکم شرع باشد.

پرسش: آیا به سیّدی که معصیت کار است، می‌توان خمس داد؟

همه مراجع (به جز بهجت و سیستانی): اگر دادن خمس به او، کمک به معصیّتش باشد، جایز نیست.
آیات عظام بهجت و سیستانی: اگر دادن خمس به او، کمک به معصیّتش باشد، بنا بر احتیاط واجب جایز نیست.

پرسش: آیا می‌توان به سادات بیش از نیاز سال‌شان خمس داد؟

همه مراجع (به جز بهجت و مکارم): بنا بر احتیاط واجب جایز نیستو
آیت الله بهجت: آری، ولی احتیاط مستحب آن است که بیش از مخارج یک سال به سیّد فقیر ندهند.
آیت الله مکارم: خیر، جایز نیست.

پرسش: آیا به سیّدی که بیش از مخارج سالش داشته باشد، می‌توان خمس داد؟

همه مراجع: خیر، در سهم سادات فقیر شرط است.