کلیسای نیکلای مقدس، اولین خانه سالمندان ایران

لست سکند

بروزرسانی 1399/08/05 - 16:29

کلیسای نیکلای مقدس، اولین خانه سالمندان ایران

لست سکند/ در تهران از روزگاران قديم، مسيحيان بسياري زندگي مي‌کردند. حضور مسيحيان باعث ايجاد کليساهاي بسياري براي عبادت و مراسم‌هاي مذهبي آنها شده است. يکي از اين کليساهاي تهران، کليساي نيکلاي مقدس مي‌باشد که امروز در بخش پيشنهادات ايرانگردي به معرفي آن پرداخته‌ايم. با ما همراه باشيد.

معرفي کليساي نيکلاي مقدس

در ميان سال‌هاي ۱۹۴۵ الي ۱۹۴۷ ميلادي در روسيه تغييرات حکومتي در حال رخ دادن بود. در اين زمان حکومت تزارها رفته رفته نابود و استالين به روي کار مي‌آمد. مردم و نيروهاي ارتش سفيد روسيه که به نفع تزارها مي‌جنگيدند از ترس استالين به ايران پناه آوردند. مهاجرت اين گروه از روس‌ها باعث شد شهرهاي ايران که پذيرايي آنها بود، با بناهاي جديد مانند کليساها رو به رو شوند.

تهران جزو شهرهاي ميزبان روس‌ها بود. تعدادي از آنها در خيابان روزولت (خيابان مفتح کنوني) ساکن شدند و در اين مکان براي اجراي مراسم‌هاي مذهبي و عبادت، کليساي نيکلاي مقدس يا کليساي جامع سنت نيکلاس را احداث کردند. اين کليسا امروزه رو به روي ساختمان لانه جاسوسي (سفارت پيشين ايالات متحده آمريکا) در کوچه عطارد قرار دارد.

تاريخچه کليساي نيکلاي مقدس

در سال‌هاي ۱۳۲۰ الي ۱۳۲۳ شمسي و بعد از جنگ جهاني دوم، مهاجران روس که به ايران پناه آورده بودند، با جمع‌آوري پول تصميم به ساخت کليساي مي‌کند. کليساي نيکلاي مقدس به دست مهاجران روس بنا شد.

معمار اين کليسا يکي از معروف‌ترين معماران روسي در ايران بود. نيکولاي مارکف که پيشتر در ايران بناهاي مشهور چون دانشسراي عالي، دبيرستان انوشيروان دادگر، زندان قصر، بلديه، مدرسه ژاندارک، اداره پست، مدرسه البرز، سفارت ايتاليا و کارخانه قند شهرري ساخته بود، اين‌بار به سراغ ساخت يک بناي مذهبي براي هم‌وطنان خود رفت. کليساي نيکلاي مقدس جزو کليساهاي ارتدکس جهان مي‌باشد که تعداد اين گروه از مسيحيان در تهران و ايران رو به کاهش مي‌باشد.

وجه تسميه نام کليسا

نام اين کليسا از نام آخرين تزار روسيه گرفته شده است. نيکلاي دوم و خانواده‌اش به دست بلشويک‌ها کشته شد و روس‌هاي که به تهران پناه آورده بودند، به ياد او اين کليسا را نام‌گذاري کردند. نيکلاي از طرف کليساي ارتودکس روسيه جزو قديسين بود و به او لقب «نيکلاي قديس رنج کشيده» داده بودند.

معماري کليسا نيکلاي مقدس

همانطور که گفته شد اين کليسا به دست مارکف روسي ساخته شد. مارکف که يک معمار روس تحصيل کرده در گرجستان بود، کليسا را به سبک بناهاي روسي احداث کرد. رنگ‌ها و طاق‌ها و نقاشي‌ها و همچنين پنجره‌هاي رنگي کليسا تماما شما را به ياد کليساهاي روسي مي‌اندازد. پنجره‌هاي رنگي و ويترا، نقاشي‌ها، طاق‌ها و محراب زيباي کليسا تمام نشان از معماري روسي دارد.

همچنين برخي از اشيا با ارزشي که در کليسا ديده مي‌شود بعد از تخريب کليساي زرگنده در سال‌هاي حکومت کمونيستي استالين، توسط مهاجران روس به ايران آورده و تحويل کليساي نيکلاي مقدس داده شد.

روس‌هاي که به ايران مهاجرت کردند، اغلب تنها بودند و همين امر باعث شد که در کنار کليساي نيکلاي مقدس اولين خانه سالمندان ايران بنا شود. اين خانه سالمندان براي نگهداري از مهاجران روسي بود که تنها يا بدون خانواده به ايران مهاجرات کرده بودند. بعدها خانه سالمندان تبديل به مرکز خيريه شد که در کنار نگهداري از سالمندان روس، مسيحي، مسلمان و ديگر آيين‌ها، به ديگر فعاليت‌هاي خيريه مي‌پرداختند.

وضعيت کنوني بنا

کليساي نيکلاي مقدس متعلق به مسيحيان ارتدکس ايران بوده است. اين کليسا که به مدت ۷۵ از ساختش مي‌گذرد، با مهاجرت روس‌ها از ايران و کاهش جمعيت مسيحيان ارتدکس ايران فعاليت‌هاي مذهبيش نيز کمتر شد. امروزه که تعداد ارتدکس‌هاي ايران کوچک شده، اين کليسا تقريبا فعاليتش تعطيل است (به نظر در برخي مراسم‌ها هنوز فعال مي‌باشد). اين کليسا مدتي بعد از انقلاب تعطيل شد. در حال حاضر دوست‌داران فرهنگ‌هاي متنوع ايران در تلاش هستند تا اين کليسا را در ميان آثار ملي ايران ثبت نمايند.

امکان بازديد از داخل کليسا وجود ندارد و همچنين به علت اينکه چاه آب کليسا خشک گرديده، باغ کليسا نيز از رونق افتاده است. علاوه بر اين يکي از قبرستان ارتدکس‌هاي ايران نيز در کنار اين کليسا واقع دارد.

سخن پاياني
مهاجرت روس‌ها به ايران در دوره‌هاي مختلف بود. يکي از دوره‌ها مربوط به بعد از جنگ جهاني دوم بود، روس‌هاي مهاجر در تهران کليساي نيکلاي مقدس را براي مراسم‌هاي مذهبي و عبادي خود ساختند. اين کليسا جزو کليساهاي ارتودکس ايران مي‌باشد که اين روزها در سکوت در ميان خيابان‌هاي تهران خودنمايي مي‌کند. اگر تجربه‌ بازديدي از کليساي ارتودکس داشته‌ايد از تجربه‌هايتان براي ما بگوييد.