«سگ گردانی» پدیده‌ای ناپسند در استان سمنان
مهر/ سگ گردانی از سوی قاطبه مردم امری ناشایست است چرا که دلایل آن فخر فروشی، خودنمایی و… هستند از سوی دیگر شرع و دین مبین اسلام نیز به واسطه نجاست سگ این امر را موضوعی ناپسند و البته زشت می‌داند. سگ گردانی در ماه‌های منتهی به تابستان افزایش می‌یابد و جامعه با این پدیده زشت و ناپسند روبرو می‌شود پدیده‌ای که برای غالب مردم غیر قابل پذیرش است و حتی بعضاً حقوق افراد جامعه نیز زیر سوال می‌رود.
به علت آلوده بودن و انتقال میکروب‌ها، نگهداری این حیوان در خانه نهی شده است و برای رعایت بهداشت و نظافت‌های شخصی و عمومی و منزل و کودکان نباید سگ را در خانه نگهداری کرد، با این حال برخی افراد سگ‌های آموزش دیده را برای کارهایی مانند نگهبانی مزرعه، کارخانه و … نگهداری می‌کنند؛ چرا که امام علی (ع) می‌فرمایند «در نگهداری سگ خیری نیست، مگر در سگ شکاری برای نگهبانی و سگ همراه گله گوسفندان».
سگ در زمره حیوانات نجس محسوب می‌شود که امروز عمده مردم استان سمنان که به لحاظ اعتقاد به شرع مبین اسلام، شهره هستند، به پدیده سگ گردانی روی خوشی نشان نمی‌دهد از سوی دیگر این پدیده غربی در جامعه ایرانی نیز جایگاهی ندارد و از لحاظ پیشینه ایرانیان نیز چنین امری به هیچ وجه دیده نمی‌شود.
مسئولیت مدنی در سگ گردانی
کارشناس مسائل دینی و مذهبی نیز با بیان اینکه سگ گردانی جدای از اینکه سبب نوعی فخر فروشی و عملی ناشایست از سوی مردم است ناشی از یک زندگی فردی خالی از معنویات محسوب می‌شود گفت: یکی از اهداف زندگی مؤمن باید شناخت و نزدیکی به خدای متعال باشد تا انسان در خود خلائی احساس نکند وقتی انسان فرد گرای امروز از خدا دور می‌شود در نتیجه بحران فردیت در او نفوذ می‌کند.
حجت الاسلام سید هاشم بنی عامری می‌گوید: فردیت در زندگی بی معنویات امروزی همانطور که در غرب هم دیده می‌شود انسان را به تجرد، زندگی مرد با هم خانه، زن با هم خانه، مرد با حیوان خانگی، زن با حیوان خانگی و… سوق می‌دهد یعنی جایی که در آن خانواده معنایی نمی‌یابد چرا که انسان گم کرده‌ای دارد که در سایه آن قدردان خانواده و معنویات نیست و اصلاً نیازی هم به آن نمی‌یابد.
وی می‌افزاید: درباره سگ گردانی در انظار هم باید گفت این عمل نادرست است چرا که سگ با همه سودمندی برای گشتن در خیابان ساخته نشده است و اگر از کنار کسی عبور کرده و به لباس او بینی بزند لباسش را نجس می‌کند و این نوعی مسئولیت شرعی برای صاحب سگ پدید می‌آورد از طرف دیگر مخاطرات آن شامل گاز گرفتن، حمله ناگهانی و… نیز است که در شرع مبین اسلام آن هم مسئولیت مدنی به همراه می‌آورد.
قانون چه می‌گوید
رئیس پلیس اطلاعات و امنیت استان سمنان نیز در گفتگویی ضمن بیان اینکه طرح ممنوعیت سگ‌گردانی در پارک‌ها، معابر و مکان‌های عمومی استان اجرایی می‌شود، گفت: طبق دستور قانون و دستورالعمل‌های موجود سگ گردانی در خیابان‌ها و معابر ممنوع است و هرکجا نیروی انتظامی این موارد را مشاهده کنند حتماً برخورد خواهد شد.
سرهنگ سیدموسی حسینی با بیان اینکه مردم می‌توانند سگ گردانی در پارک‌ها و معابر استان سمنان را به پلیس ۱۱۰ اطلاع دهند، اضافه کرد: اگر شهروندان در این زمینه با نیروی انتظامی تماس برقرار کنند قطعاً نیروها اعزام و با آن برخوردهای لازم صورت خواهد گرفت و از طرف دیگر باید گفت طبق ماده ۶۳۸ قانون تعزیرات گرداندن و حمل سگ در ملأ عام عفت عمومی را جریحه‌دار می‌کند.
وی می‌گوید: بر اساس این ماده و قانون نیروهای انتظامی مکلف به جمع آوری سگ و تحویل پرونده مذکور به دادسراهای شهرستان‌های استان سمنان هستند از سوی دیگر تعیین تکلیف پیرامون سگ بر عهده دادسرا است و لذا مواردی نظیر سگ گردانی در حیطه مسائل امنیت اخلاقی محسوب می‌شود لذا نیروی انتظامی برابر دستور صریح قانون با آن مقابله خواهد کرد.
حسینی بابیان اینکه سگ گردانی در معابر و پارک‌ها از جمله مواردی که می‌توان گفت در استان سمنان نیز وجود دارد، افزود: پرونده‌های بسیاری پیرامون این بخش در استان وجود دارد و نیروی انتظامی برای کاهش این موارد، پارک‌ها و معابر کم تردد را نیز رصد می‌کند.
سگ گردانی و ناهنجاری اجتماعی
مدیرکل دفتر امور اجتماعی استانداری سمنان در پاسخ به این پرسش که چرا گرایش مردم به نگه‌داشتن حیوانات و حیوان گردانی زیاد شده است، ابراز داشت: مسائل و ناهنجاری‌های اجتماعی دارای ابعاد گوناگونی است که هریک را در جایگاه خودش باید تحلیل کرد یقیناً از جمله دلایل نگه داری حیوانات می‌تواند بعد سرگرمی و تفریح باشد و چون ما به عنوان مدیران جامعه در حوزه مدیریت اوقات و نشاط اجتماعی مبتنی بر ارزشهای جامعه نتوانسته‌ایم برنامه‌ای مدون و جامع داشته باشیم، افراد به سوی جایگزین‌هایی می‌روند که بعضاً با ارزشهای جامعه در تناقض است.
امیر بینایی در ادامه تصریح کرد: مسئله بعدی موضوع تغییر سبک زندگی، تجمل گرایی و در کنار آن تفاخر و فخر فروشی بخشی از جامعه نسبت به سایرین است که هم به نوع خودش ریشه در کارهای فرهنگی دارد که متأسفانه کم کاری بخش‌های مختلف فرهنگی و رسانه‌های مکتوب و ملی می‌تواند موجب دامن زدن به این ناهنجاری‌ها شود لیکن از جمله دلایل دیگر ایجاد این پدیده به صورت محدود تر می‌تواند واکنش اجتماعی به محدودیت‌ها اعمال شده باشد.
وی همچنین ابراز داشت: در مقوله نشاط اجتماعی تعریف مشخصی ارائه نشده و مردم نمی‌دانند که چگونه می‌توانند نشاط داشته باشند و از سویی مسئولان نیز به یک ادبیات واحد و مشترک نرسیده‌اند بنابراین بخشی از جامعه مسیر نادرست را انتخاب کرده و گرایش به مشروبات، مواد مخدر و مسائل غیراخلاقی و … را به عنوان نشاط کاذب انتخاب می‌کنند که این موضوع موید کم‌کاری در این بخش است از سوی دیگر این را نیز باید گفت که یکی از اصول شهروندی حق دیده شدن است و لذا دیده شدن جز اصولی محسوب می‌شود که باید در جامعه بدان توجه جدی صورت گیرد؛ ما متأسفانه زمینه دیده شدن درست را در جامعه فراهم نکردیم یکی از دلایل سگ گردانی می‌تواند تأمین خواسته دیده شدن باشد.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی استانداری سمنان گفت: برای حل مسائل فرهنگی باید مدیریت فرهنگی واحد، برنامه جامع و نقشه راه مناسب با تعیین نقش برای بخش‌های مختلف باشیم. مادامی که مردم چند صدا را از حوزه‌های فرهنگی می‌شنوند اوضاع به همین منوال خواهد بود و آنچه ما در جامعه مشاهده می‌کنیم بازتاب عملکرد مدیران به معنای عام است این را نیز باید بدانیم که نگهداری حیوانات نیاز روز جامعه نیست محبت به حیوانات در احادیث و روایات زیادی آمده است اما قانون، عرف و شرع اجازه نگهداری بعضی حیوانات را در خانه به ما نمی‌دهد.
خشونت علیه حیوان
نکته دیگر اینجا است که صاحبان این سگ‌ها در این اندیشه هستند که حیوان بیچاره از این امر لذت می‌برند در حالی که گوش‌های حساس سگ نمی‌تواند صدایی به بلندی آوای گوش خراش موسیقی‌های امروزی در خودروها را تاب آورد و این خود نوعی خشونت علیه سگ‌ها است.
از سوی دیگر هستند کسانی هم که پیاده سگ‌هایشان را به هواخوری می‌آورند آن هم در میان مردمی که عمده‌شان این کار را ناشایست می‌دانند سگ در نظر دین مبین اسلام حیوانی است که با تمام مفید واقع شدنش برای نگهداری در منزل و هم نشینی با انسان ساخته نشده است و جالب اینکه زندگی در آپارتمان با شیوه زندگی انسانی حتی باعث آزار آنان نیز می‌شود نکته‌ای که از سوی صاحبان سگ‌ها مغفول باقی می‌ماند.
وقتی انسان توهم کمک کردن به سگ‌ها را دارد
کارشناس دامپزشکی که مطالعات وسیعی بر روی روانشناسی حیوانات خانگی به خصوص سگ و گربه کرده است در گفتگویی می‌گوید: وقتی سگی به خانه آمد تا عضوی از یک خانه شود انتظار صاحبان البته به غلط این است که او مثل انسان رفتار کند حتی قضای حاجتش را هم مانند کودکی کوچک به انسان اعلام کند اما این چنین نیست و آن سگ خوی حیوانی دارد که خود نوعی خشونت علیه حیوانات است این در حالی است که صاحبان آنها فکر می‌کنند به این حیوان لطف دارند در صورتی که او را از سبک زندگی منطبق بر خوی خود جدا ساخته و این عملاً خشونت علیه حیوانات است.
امیرمحمد موسویان در گفتگویی با بیان اینکه انسان‌ها بعضاً توهم کمک به سگ‌ها را می‌زنند در صورتی که تغییر سبک زندگی آنها عین خشونت است، ابراز داشت: سگ‌هایی که در گیر مخاطرات خیابانی در یک گردش روزانه می‌شوند، مثلاً بوق ماشین، صدای موتور سیلکت و… ممکن است یکباره عکس العمل نشان داده و برای مثال کسی را گاز بگیرند چرا که می‌ترسند و گوش‌هایشان برای دریافت مقدار خاصی صدا مهیا است از سوی دیگر ماهیت و ذات سگ گاز گرفتن است و صاحبان آنها که به گردش خیابانی با سگ می‌پردازند چطور می‌توانند تضمین دهند که به کسی آسیب نرساند.
وی افزود: در ذات و ماهیت زندگی سگ‌ها هیچ تفاوتی بین شیتزوی سه کیلوگرمی و گریت دن ۹۰ کیلوگرمی نیست اگر سک در آن واحد دچار استرس شود ممکن است با گاز گرفتن آن را جبران کند در نتیجه برای صاحبش دردسر ایجاد می‌کند کما اینکه نمونه آن را در کرج و تهران مشاهده کردیم لذا سک گردانی اصلاً توصیه نمی‌شود و به هیچ وجه لطف در قبال یک سگ محسوب نمی‌شود بلکه خشونت علیه سگ‌ها است.
قانون مجازات اسلامی و سگ گردانی
معاون دادسرای عمومی انقلاب مرکز استان سمنان بابیان اینکه در مورد در مورد سگ گردانی نظرات متفاوت است، ابراز داشت: نظر قالب که در آن‌همه اجماع دارند ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی است که بیشتر به آن استناد می‌شود البته دامنه این ماده گسترده است مصادیق در آن قالب زیاد می‌شود لذا مصداق مواردی مثل سگ گردانی چیزی در قانون ذکر نشده اما بسیاری از همکاران تأکید دارد که این نوع جرم ازجمله این بند محسوب می‌شود.
رضا زمانی بابیان اینکه برای سگ گردانی طبق این بند قانون قائل به مجازات است و در دادسرای سمنان نیز به آن استناد می‌شود، اضافه کرد: مواردی ازاین‌دست در استان سمنان نیز وجود دارد اما این جرم شاکی خصوصی ندارد و بر طبق گزارش ضابطان رسیدگی می‌شود. هم اکنون قانون برای سگ گردانی مجازات حبس از ده روز تا دو ماه و ۷۴ ضربه شلاق در نظر گرفته است.
وی درباره ضرورت تأمین سلامت و امنیت اجتماعی نیز، می‌افزاید: اما برای کاهش این نوع جرایم کار فرهنگی آموزشی، اطلاع‌رسانی نیازمند است زیرا بیماری‌هایی که از طریق حیوانات خانگی منتقل می‌شود که به‌سلامت مردم لطمه وارد می‌کند.
باید چه کرد؟
علی رضا معصومی مدرس دانشگاه در رشته جامعه شناس می‌گوید: به نظر می‌رسد راه درست اما آگاه سازی و اطلاع رسانی در سایه فرهنگ سازی باشد.
معصومی می‌گوید: خوشبختانه یا متأسفانه تمام کسانی که سگ گردانی می‌کنند ادعای فرهنگ دارند در نتیجه قاعده‌ها می‌گویند که برای پذیرش یک فرهنگ نباید خیلی با آن مشکل داشت لذا می‌توان ابتدا سگ گردانی را محدود و سپس برای آن فرهنگ سازی کرد برای مثال اگر سگ گردانی با برخورد قهریه انجام نشود و به جای آن مثلاً بستن پوزه بند و زنجیر یک و نیم اینچی مانند آنچه در برخی دیگر کشورهای از جمله ترکیه اجرا می‌شود، اجباری شود به مرور بسیاری اصلاً ترجیح می‌دهند سگ‌هایشان را از خانه در نیاورند!
وی می‌افزاید: حوزه دوم پس از اصلاح قوانین و ایجاد محدودیت‌ها می‌تواند ایجاد مراکز نگهداری سگ‌ها باشد که مردم را مجاب کند سگ‌هایشان را تحویل داده و برای مثال آخر هفته‌ها برای دیدارشان بیایند ساعاتی را با آنها وقت بگذارند و بروند اینگونه هم حیوان بیچاره از سبک زندگی آپارتمانی و خیابانی رها می‌شود و هم صاحبان آنها راضی می‌شوند که البته در سایه فرهنگ سازی در بین مضرات سگ گردانی و نگهداری آن در خانه می‌توان این اقدامات را صورت داد که هنوز کمی با آن زمان فاصله داریم.
سگ گردانی پدیده‌ای ناپسند
در نهایت باید گفت سگ گردانی معلول عوامل متعددی از جمله فخر فروشی، زندگی لوکس و تنهایی و خلاء در زندگی اجتماعی و ده‌ها مورد دیگر است که برای مقابله با آن باید همه را به صورت جامعه شناختی بررسی کرد و به نتیجه‌ای معقول و البته عملی دست یافت.
اینکه در شرع، جامعه و دین ما سگ گردانی موضوعی ناپسند است شکی نیست اما نحوه مقابله با آن نیز باید مطابق با عرف و تعقل باشد که به نظر می‌رسد فرهنگ سازی و بیان مضرات آن یکی از بهترین راه‌ها باشد. از طرف دیگر هنوز قوانین ما نیز در این باره دچار مشکلاتی هستند که به نظر می‌رسد عزم نمایندگان مجلس برای اصلاح آنها مورد نیاز است اما تا آن زمان شاید باید همچنان سگ گردانی را در شهرهای استان سمنان مشاهده کنیم.