صدا و سيما/ بوي تعفُّن همه جا را فرا گرفته و فاضلاب تصوير ناخوشايندي رقم زده است. چه کسي باور مي کند اينجا يکي از مناطق نمونه گردشگري ايران باشد. جايي که دير زماني پناهگاه حيات وحش و پرندگاني چون فلامينگو، مرغابي و آنقوت و محلي براي زندگي آرتِميا تغذيه کننده ميگو و ماهيان زينتي بود .
آيا به راستي اينجا مَهارلو است؟!سرنخ کجاست؟
حال و روز اين روز هاي مهارلو و ساکنان درون و بيرون آن خوب نيست. عمق فاجعه زماني مشخص مي شود وقتي پي مي بريم فاضلابي که به اين درياچه مي ريزد از نوع فاضلاب انساني و حاوي فلزات سنگيني است که موجب سرطان مي شود. اين موضوع را کارشناس محيط زيست شيراز پس از اين که مقداري از آب درياچه را براي آزمايش به او دادم بيان مي کند. آقاي نهاوندي نتيجه را نگران کننده اعلام مي کند. آب به سرب و آرسنيک آلوده شده است.
براي پيدا کردن منشا فاضلاب راهي چنار راهدار شدم. رودخانه اي که روزي 30 درصد آبِ تالاب را تامين مي کرد؛ حالا بستري براي ورود فاضلاب به درياچه مهارلو شده است. با اهالي منطقه که صحبت کرديم، گفتند ماشين هاي فاضلاب، فاضلاب شهري را در رودخانه خالي مي کنند.
در 15 کيلومتري مسير رودخانه به يک تانکر برخوردم بالاتر که رفتم تانکر هاي بيشتري ديدم وقتي قصد صحبت با يکي از رانندگان تانکر ها را داشتم راضي به مصاحبه نشد. اين تانکر ها فاضلاب منازل روستا هاي خَلجوي، ماه فيروزان، ميان رود و سلطان آباد را در مسير رودخانه رها مي کنند.
به شهرک هاي سامان و حجت آباد هم که سر زدم بخشي از فاضلاب اين شهرک ها نيز وارد رودخانه چنار راهدار تغذيه کننده اصلي درياچه مهارلو مي شود.
چنار راهدار که روزي نعمت و برکت بود حالا سلامت مردم در جنوب شيراز، شمال سروستان و بيش از 70 روستاي اطراف آن را نشانه رفته است. فاضلاب به کوچه ها هم سرازير شده. در محله حجت آباد در مسير رودخانه چند بچه لابه لاي فاضلاب در حال بازي بودند.
پدري جاي نيش پشه هاي فاضلاب بر صورت معصوم دختر بچه اش را نشانم مي دهد و مي گويد از ترس سالک خواب و خوراک نداريم.
وضعيت وقتي بدتر مي شود که اين فاضلاب پاي محصولات کشاورزي هم مي رود. در مسير بررسي موضوع، گله گوسفنداني را ديدم که سرشان را در آب آلوده به فاضلاب کرده بودند تا تشنگي شان را رفع کنند.
با چوپانشان که صحبت کردم گفت: چاره اي ندارد. کشاورزي هم گفت: کسي يا اداره اي براي منع استفاده از آب مهارلو به آن ها هشداري نداده!
وقتي محيط زيست هم شاکي مي شود!
گزارش بايد به نتيجه منتهي مي شد. به سراغ رييس اداره محيط زيست شيراز رفتم. جالب اين جا بود که خودِ محيط زيست هم از وضع مهارلو شاکي بود. ابراهيم حيدري نامه هاي متعددي را روي ميزش رديف مي کند و مي گويد از سال 92 مکاتبات زيادي در خصوص رفع مشکل مهارلو صورت گرفته و اداره محيط زيست به عنوان شاکي موضوع را پي گيري کرده، اما به نتيجه اي نرسيده است.
مي پرسم پس چه کسي بايد پاسخگو باشد؟ مي گويد متولي اصلي، آبفا يا همان شرکت آب و فاضلاب شهر شيراز است. وقت را از دست نمي دهم و براي پي گيريِ بيشتر به سراغِ الله بخشي نظر پور مدير عامل شرکت آب و فاضلاب شيراز مي روم.
هر چند طبق قانون تشکيلِ شرکت هاي آب و فاضلاب، مصوبِ سال 1369 " ... جمع آوري، انتقال و تصفيه فاضلاب شهر ها در داخل محدوده قانوني شهر هاي هر استان به عهده شرکت مستقلي بنام شرکت آب و فاضلاب استان است "؛ مدير عامل شرکت ابفاي شيراز مي گويد تا زماني که در يک منطقه شبکه فاضلاب اجرا نشود هيچ تعهدي در قبال جمع آوري فاضلاب منازل نداريم.
اين گفته آقاي نظر پور در حالي مطرح مي شود که تنها 30 درصد فاضلاب شيراز در تصفيه خانه شماره يک اين شهر بي خطر مي شود و درياچه مهارلو به وسعت 25 هزار هکتار، به ناچار 70 درصد از فاضلابِ 600 هزار خانه و شهرک صنعتي شيراز را در خود نگه مي دارد و پَساب هاي همين فاضلاب باعث آلودگي مهارلو به فلزاتِ سنگينِ سرب و آرسنيک شده است.
قصه پرغصه ما و مهارلو
پارسال بود که در گزارش مکتوب ديگري با عنوان "آرتِميا در کُما" اين موضوع تاييد شد که 15 نقطه از محل زندگي آرتميا در مهارلو تنها درياچه استان فارس براي رشد آرتميا به فلزات سنگينِ سرب و آرسنيک آلوده شده و اين آلودگي ها به آرتميا هم منتقل شده و ديگر نمي توان اين طلاي زنده را که هر کيلو آن 115 دلار خريد و فروش مي شود و صرفه اقتصادي بالايي دارد؛ برداشت کرد. آن جا بود که کارشناسان، رفع آلودگيِ درياچه مهارلو را در راه اندازي هرچه زودتر تصفيه خانه شماره 2 شيراز ذکر کردند. تصفيه خانه اي که پيش بيني شده بود امسال به بهره برداري مي رسد و در صورت راه اندازي آن 36 ميليون متر مکعب فاضلابِ خامي که به درياچه ي مهارلو وارد مي شود تصفيه مي کند.
در حالي که کارشناسان مي گويند در شيراز 4 تصفيه خانه لازم است تا فاضلاب اين کلان شهر بي خطر شود. حالا تصفيه خانه دوم شيراز در خم و چم تامين اعتبار ناتمام رها شده و همين بلاتکليفي از يک طرف ساکنان اطراف مهارلو را به خطر انداخته و از طرفي نسل آرتميا را به حال انقراض در آورده است. ديگر بماند حال و روزِ پر غصه پرندگان و دام هايي که از آب و علوفه مهارلو تغذيه مي کنند و شهرونداني که از همه جا بي خبر محصولات دامي و کشاورزي که با آب آلوده توليد مي شوند؛ مصرف مي کنند و چه بلايي که به جان مي خرند.
مهارلو در انتظار زُلالي!
اواسط ماه گذشته بود که رضا اردکانيان وزير نيرو براي افتتاح چند طرح به فارس سفر کرد. براي پي گيري گزارش به سراغ وزير رفتم.
کليپي از وضع بُغرنجِ مهارلو را به او نشان دادم. گفت: "بر اساس اين تصاوير و اطلاعاتي که خود من کسب کرده ام سعي مي کنيم به هر طريق ممکن و با کمک استان، بخش خصوصي و پيش فروش پساب هاي تصفيه شده و همه راهکار هايي که امکان پذير است انشاله به سرعت تصفيه خانه شماره 2 شيراز را وارد مدار کنيم".
حالا بايد ديد آيا به زودي تصويري از انعکاس فلامينگو ها در آب زُلالِ مهارلو شکار مي شود يا....