قدس آنلاين/آذربايجان ايران ناحيهاي است در شمال باختر ايران که لرزهخيزي شديدي دارد، بنا بر گفته صاحبنظران از نظر استانداردهاي بينالمللي، گسل تبريز يک گسل بسيار فعال بوده و تحليل دوره بازگشت زلزلهها ازنظر آماري بيانگر رويداد زمينلرزه در آينده اين گسل است؛ اگرچه در مقدار اين دوره بازگشت اختلافنظر وجود دارد، اما محققان در مورد اينکه زمينلرزه جزو لاينفک اين منطقه جغرافيايي است اتفاقنظر دارند.
دانشيار تکتونيک دانشگاه تبريز در همين رابط بابيان اينکه گسلهاي مهمي اين استان را احاطه کردهاند که تقريباً در مرزهاي استان قرار دارند اظهار ميکند: گسل تبريز در غرب، گسل ارس در شمال و گسل ميانه - اردبيل در جنوب شرق از مهمترين آنها هستند.
بهزاد زماني با اشاره به اينکه در داخل استان نيز گسلهاي مهم ديگري وجود دارند از گسل شمال و جنوب ميشو، گسلهاي شمال و جنوب بزقوش، گسل ارسباران و نيز گسل جنوب اهر نام ميبرد و ميگويد: گسل تبريز به حکايت تاريخ، لرزهخيزترين گسل در استان است.
وي يادآورمي شود : آذربايجان در شمال غرب ايران با قرارگيري در ميان چهار کوهزاد البرز در شرق، قفقاز کوچک در شمال و زاگرس و آناتولي در جنوب و غرب، يکي از مناطق با لرزهخيزي بالا در ايران است.
زماني به تحقيقات خود و همکارانش در سال ۱۳۹۴ اشارهکرده و ادامه ميدهد: با استفاده از دادههاي دستگاهي و تاريخي آهنگ رويداد ساليانه زلزله را مورد ارزيابي قرارداديم و لذا بر همين اساس احتمال وقوع زمينلرزههايي با بزرگي ۶ ريشتر هر ۳۰۰ سال يکبار و زلزلههاي بالاي ۷ ريشتر بيش از ۷۰۰ سال برآورد شده است.
دانشيار تکتونيک دانشگاه تبريز خاطرنشان ميکند: اين بدين معني نيست که دوره طولاني آرامش خواهد بود، بلکه دليل آن ذخيره و انباشت انرژي در گسل تبريز و همچنين مهاجرت زلزلهها به سمت شمال غربي يعني کشور ترکيه است.
وي همچنين با اشاره به اينکه در طول تاريخ زمينلرزههاي مناطق ديگر به گسل تبريز نسبت دادهشدهاند، يادآور شد: شاهد آن زلزله اهر و ورزقان در سال ۱۳۹۱ است که گسل مسبب آن «گسل جنوب اهر» باوجود فاصله ۶۰ کيلومتري از گسل تبريز، موجب تخريب کامل خانههاي ضعيف و قديمي روستاهاي نزديک شهر تبريز ازجمله روستاي "اسپران" نيز شد.
مقابله با زلزله
زماني با تأکيد بر اينکه روشهايي براي پيشبيني کوتاهمدت زلزلهها وجود دارد که مستلزم سرمايهگذاري است ميگويد: سرمايهگذاري و راهاندازي ايستگاههاي «پيشنشانگر» زلزله در اين راستا ضروري به نظر ميرسد.
آذربايجان در شمال غرب ايران يکي از مناطق با لرزهخيزي بالا در ايران استاين محقق عنوان ميکند: اما صحت و دقت نتيجه در اين روش، نيازمند راهاندازي بيش از ۱۳ ايستگاه است تا بتوان زمان وقوع زمينلرزه را با دقت ۷۰ درصد و در فاصله زماني يک ساعت تا ۴۰ روز پيش از رويداد زلزله تشخيص داد.
وي تأکيد ميکند: در کلانشهري با چنين پيشينه لرزهخيزي و داراي بافت فرسوده براي نجات جان شهروندان نصب اين دستگاه ها امري ضروري و حياتي است.
زماني خاطرنشان ميکند: با توجه به بافت فرسوده شهر تبريز، مقاومسازي ساختمانها در بلندمدت گزينه خوبي براي کاهش مخاطرات ناشي از زلزله بوده؛ اما در فاصله رسيدن به شهري مقاوم، بهترين گزينه استفاده از پيشنشانگرهاي زلزله است.
نصب سيستمهاي هشدار
دانشيار تکتونيک دانشگاه تبريز همچنين با تأکيد بر اينکه سيستم هشدار سريع متفاوت از پيشنشانگرهاي زلزله است، بيان ميکند: سيستم هشدار سريع با دريافت اولين امواج مخرب زمينلرزه پس از رويداد، باعث قطع سيستمهاي مهم در يک شهر ميشود.
زماني با اشاره به اين موضوع که هر چه فاصله گسل تا اين سيستمها بيشتر باشد، زمان کافي براي عملکرد سيستم هشدار سريع و حتي هشدار به مردم وجود خواهد داشت ادامه ميدهد: امروزه در کشور ژاپن با سيستم هشدار سريع بهطور موفق حدود ۱۰ ثانيه پيش از وقوع زلزله هشدار داده ميشود و اين سيستم اکنون در شهر تهران نيز نصبشده است.
دانشيار تکتونيک دانشگاه تبريز بابيان اينکه پيشنشانگرهاي زلزله قبل از رويداد اطلاعرساني ميکنند ميافزايد: بنابراين کارايي پيشنشانگرها نسبت به سيستم هشدار سريع در شهر تبريز بيشتر است.
وي تأکيد ميکند: اگرچه براي شهر تبريز فاصله صفرتا گسل کارايي سيستمهاي هشدار سريع را کاهش ميدهد؛ اما استفاده از آن در جهت قطع شريانهاي مهم و حياتي مانند گاز و برق براي جلوگيري از آتشسوزي و مخاطرات وابسته به بعد از تخريب زلزله بسيار مهم خواهد بود.
وي با تأکيد بر اينکه ازنظر استاندارد جهاني مناطق مسکوني بايد يک تا سه کيلومتر از پهنه گسلي فاصله داشته باشند، يادآور ميشود: اين فاصله و حريم گسلي براي جلوگيري از مخاطرات ناشي از گسل و گسيختگي مستقيم آن در حين زلزله است؛ اما متأسفانه در شهرسازي تبريز اين استاندارد در ۲۰ سال گذشته لحاظ نشده است.
وي ميگويد: صدمات ناشي از امواج زلزله در بخشهاي مختلف شهر وابسته به خصوصيات ساختمانها و پيسازي صحيح در شهر است و لذا بايد بر نحوه استانداردسازي و مقاومسازي بناها و تأسيسات شهري دقت بيشتري اعمال کرد.
بازار