کارخانه نخریسی مشهد ثبت ملی شد

برنا/ مديرکل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي خراسان رضوي از ثبت ملي کارخانه نخريسي مشهد به شماره ۳۲۸۴۱ در فهرست آثار ملي ايران خبر داد. ابوالفضل مکرمي‌فر، مديرکل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي خراسان رضوي اظهار کرد: کارخانه قديمي نخريسي مشهد از جمله ميراث صنعتي شهر مشهد ويکي از مهم ترين نمونه هاي بجاي مانده ازدوره آغاز صنعتي شدن در زمان پهلوي اول در ايران است که معماري آن نيز برگرفته از شيوه هاي ساختماني کارخانه هاي صنعتي است. وي گفت: برابر ماده واحده قانون ثبت آثار ملي مصوب اول آبان ماه 1352 مجلس شوراي ملي دولت مي تواند آثار غيرمنقولي را که از نظر تاريخي يا شئون ملي واجد اهميت باشد، صرفنظر از تاريخ يا پيدايش آن با تصويب شوراي عالي (وزارت ميراث فرهنگي،صنايع دستي وگردشگري) در عداد آثار ملي مذکور در قانون مزبور به ثبت برساند. مديرکل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي خراسان رضوي بيان کرد: کارخانه قديمي نخريسي در شهر مشهد و در چهارراه نخريسي، تقاطع خيابان هفده شهريور و فدائيان اسلام قرار دارد. مکرمي فر ادامه داد: کارخانه نخريسي و نساجي خسروي، اولين و بزرگ‌ترين کارخانه در خراسان و شرق کشور بوده که به سبک جديد و داراي ماشين‌آلات مختلف نخرييسي و نساجي بوده است. تاسيس اين کارخانه درسابقه اقتصادي شهر مشهد اثرات مطلوبي گذاشته است، زيرا با جذب حدود هزار نفر کارگر، به‌طور مستقيم سهم عمده‌اي در زمينه اشتغال به وجود آورده بود. وي تصريح کرد: در تير ماه 1310 خورشيدي، نامه‌اي از وزارت دربار به نيابت توليت محمد ولي خان اسدي بدين مضمون مي‌رسد که «حسب‌الامر بايد کارخانه نخ‌ريسي و پارچه‌بافي در مشهد داير شود.» از طرف رضا شاه مبلغ پنجاه هزار تومان از محل حق‌التوليه پرداخت شود و از جانب آستان قدس رضوي پنجاه هزار تومان و بانک ملي و موسسات آلماني نيز در حدود صدهزار تومان بايستي مشارکت شود، بنابراين مبلغ دويست‌هزارتومان سرمايه شرکت نخ‌ريسي بود که صد هزارتومان ديگر بايد بر آن مبلغ اضافه مي شد تا کارخانه را داير شود و بانک ملي مامور انجام اين کار شد. مديرکل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي خراسان رضوي گفت: در سال۱۳۱۳ش. پس از ورود سلمان خان اسدي، مجلسي در منزل آقاي محمد ولي خان اسدي نايب التوليه با حضور سلمان خان تشکيل و عده‌اي از تجار مشهد تصميم مي‌گيرند شرکت کارخانه نخ‌ريسي را با سرمايه 550 هزار تومان تاسيس کنند و قرار شده که مبلغ 300 هزار تومان را تجار محترم مشهد تقبل نمايند و 250 هزار تومان هم تجار زرتشتي مقيم هندوستان بدهند. مکرمي فر تصريح کرد: هدف از تاسيس شرکت چنين تعريف شده است: «براي کمک به ايجاد توازن در واردات و صادرات مملکتي و توسعه صنايع داخلي ملي ، مواد ذيل شرکتي به نام «شرکت سهامي نخ‌ريسي و نساجي خسروي مشهد» تاسيس مي‌شود. وي درباره صاحبان اوليه اين اثر تاريخي اظهار کرد: در سال۱۳۱۱، صاحبان سهام کارخانه نخ‌ريسي خراسان ۴۶ نفر که تعدادي از آنها عبارتند از: تيمورتاش، اسدي، وهاب‌زاده، قريشي، کافي، صولت‌السلطنه، باقرزاده، خضرائي، حاجي قائم مقام، هاروطونيان و... بودند. مديرکل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي خراسان رضوي افزود: شرکت سهامي نخ‌ريسي و نساجي خسروي مشهد در تاريخ چهاردهم اسفند ماه ۱۳۱۳ خورشيدي در مشهد تحت شماره ۳۸ و براي مدت ۵۰ سال به ثبت رسيد و مراسم گشايش کارخانه نخ‌ريسي و نساجي، عصر چهارشنبه يازدهم اسفند ماه ۱۳۱۶ انجام شد. مکرمي فر گفت: در اين کارخانه در سال ۱۳۳۶حدود ۷۸۱ نفر کارگر، ۸نفر مهندس و کارشناس ايراني، يک نفر مهندس خارجي و ۶۴نفر کارمند مشغول انجام وظيفه بوده‌اند؛ همچنين اين کارخانه داراي ۱۰۸۶۴ دوک ريسندگي و ۱۵۰ دستگاه بافندگي بوده است. کارخانه نخ‌ريسي يکي از بزرگ‌ترين واحدهاي صنعتي بوده و از لحاظ نيروي کارگر در سال ۱۳۵۰ حدود۱۱۸۰نفر در کارخانه اشتغال داشته‌اند. وي اظهار کرد: مستخدمين خارجي کارخانه نخ‌ريسي و نساجي تا سال ۱۳۱۷ سه نفر به اسامي هانس استرسيونگر، تابع کشور سوييس، ويليام فن فوکس هنگري تبعه مجارستاني و پستونجي مي‌ستري تابعيت انگليس بوده اند البته نصاب ديگ هاي بخار کارخانه مهندس لئوپولز کورتس بوده است. مديرکل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي خراسان رضوي تصريح کرد: با پيروزي انقلاب شکوهمند اسلامي بررسي هاي جدي نسبت به برنامه ريزي، بازسازي و توسعه کارخانه توسط مديريت وقت به عمل آمد و طرح هايي جهت اجرا در محل کارخانه مشهد تهيه شد که در اولين اقدام ماشين آلاتي در سال هاي 1361، 63 و 65 خريداري و آخرين آن ها در سال 1367 در خط توليد و پس از دو پروژه در رابطه با مدنيزه ماشين آلات ريسندگي کارخانه بوده است. همچنين اين کارخانه در چهار دوره، به کارگرانش زمين‌هاي250 و 150مترمربعي واگذار کرده است که عامل پيدايش محله کوي کارگران و شهرک انقلاب شده است. مکرمي فر به سوابق و اسناد تاريخي اشاره کرد و گفت: کارخانه نخريسي مشهد در تاريخ15/4/1385 رسما تعطيل و خط توليد آن به کارخانه نيشابور منتقل شد که در شهريور 1383 افتتاح شده بود. در ادامه با رويکرد جديد آستان قدس رضوي در استفاده از موقوفات، ساختمان کارخانه نخ‌ريسي به «موزه زنده زيارت» تبديل شد، موزه‌اي که در آستانه چهلمين سالگرد پيروزي انقلاب اسلامي گشايش يافت. همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد