پولدارترین دولت ایران کدام دولت بود؟

خبرآنلاين/ ايران در طول چهل سال گذشته نزديک به ۱۳۳۷ ميليارد دلار نفت فروخته است که نزديک به نيمي از اين درآمد تنها در اختيار يک دولت قرار داشته است. درآمد نفت يکي از مهمترين منابع تامين ارز در ايران محسوب مي شود. بررسي ميزان درآمدهاي حاصل از فروش نفت در ۴۰ سال اخير نشان مي دهد بالاترين درآمد نفتي ايران در چهل سال اخير از آن دولت نهم و دهم به رياست محمود احمدي نژاد و کمترين درآمد نفتي متعلق به دولت سوم و چهارم به رياست آيت الله خامنه اي بوده است. بر اين اساس از کل درآمد نفتي حاصل شده در اين دوره ۴۶.۲ درصد در اختيار نهم و دهم و تنها ۸.۲ درصد در اختيار دولت سوم و چهارم در سال هاي جنگ عراق عليه ايران بود. سهم دولت ها از درآمدهاي نفتي در فاصبه سال هاي ۱۳۵۷ پايان سال ۱۳۹۶ در جدول شماره يک آمده است. سهم از درآمد نفتي چهل ساله سال هاي ۵۷ تا ۶۰ سال‌هاي ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۰ را مي توان پرتلاطم‌ترين سال‌هاي اقتصاد و سياست ايران دانست. در اين دوره کاهش شديد توليد نفت از يک سو و شرايط ويژه سياسي در ايران از سوي ديگر درآمدهاي نفتي را به حداقل رساند. در اين مقطع زماني دولت موقت، دولت ابوالحسن بني صدر و دولت شهيد رجايي روي کار آمدند. مجموع درآمد نفتي حاصل شده در اين مقطع زماني در حدود ۳۵.۸ ميليارد دلار بوده است. سال ۱۳۵۹ نيز با آغاز جنگ تحميلي عراق عليه ايران موقعيت اقتصادي ايران تحت تاثير قرار گرفت و شرايط تغييري جدي را تجربه کرد. دولت سوم و چهارم اين دولت در فاصله سال هاي ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۸ به رياست آيت الله خامنه اي،مسئوليت اداره کشور را عهده دار بود. سراسر فعاليت اين دولت با جنگ تحميلي عراق عليه ايران همراه بود. آسيب تاسيسات نفتي ايران، کاهش توليد نفت را در پي داشت. در عين حال به رغم درگيري دو کشور عمده نفتي در جنگي نابرابر، قيمت نفت در بازارهاي جهاني کاهش يافت و درامدهاي نفتي نيز به تبع اين وضعيت چندان قابل توجه نبود. کل درآمد نفتي حاصل شده در اين مقطع زماني با ۱۱۰ ميليارد و ۶۰۰ ميليون دلار برابر بود. در اين سال ها اما به رغم قابل توجه نبودن درآمد نفت، باز هم فروش نفت در بازارهاي جهاني عمده ترين منبع درآمدي دولت محسوب مي‌شد. دولت چهارم و پنجم بازسازي آنچه از جنگي هشت ساله باقي مانده بود پول مي‌خواست و کارويژه دولت چهارم و پنجم به ريلست اکبر هاشمي رفسنجاني بود.دولت در اين دوره به دريافت تسهيلات خارجي روي آورد. فاينانس و يوزانس. بحث بر سر درستي و نادرستي دريافت اين تسهيلات بالا بود. چرخ ها به حرکت درآمد و انبوهي پروژه عمراني افتتاح شد اما در نيمه راه کمبود اعتبارات، زخمي بد بر بدن اقتصاد باقي گذاشت. پروژه‌هاي نيمه تمام عمراني خود به معضلي براي کشور بدل شده بودند. نه پول کافي بود براي اتمام اين پروژه‌ها و نه درآمد نفت تکافوي اين اعتبارات مورد نياز را مي کرد. اقتصاد ايران در وضعيتي عحيب گرفتار آمده بود. نوسان قيمت نفت نيز سر ناسازگاري در برخي سال‌ها را داشت. اين چنين بود که سرمايه گذاري براي افزايش توليد نفت در دستور کار قرار گرفت. بازسازي ميادين نفتي نيز يکي از مهمترين اهدافي بود که در دستور کار اين دولت قرار داشت. کل درآمد نفتي حاصل شده در دولت هفتم و هشتم برابر با ۱۴۱ ميليارد و ۷۰۰ ميليون دلار بود. دولت هفتم و هشتم دولت اصلاحات به رياست سيد محمد خاتمي ،هر چند درآمد نفتي بيشتر از دولت پيشين خود داشت ما چاه‌هاي کنده شده در اقتصاد آزادي عملش را براي هزينه کرد از ميان برده بود. انبوه پروژه‌هاي نيمه تمام عمراني، تسهيلات فاينانس و يوزانس دريافتي خارجي که بايد بازپرداخت مي شد و تداوم بازسازي کارويژه‌هاي اقتصادي اين دولت تلقي مي شد. حالا اين دولت به "گاز" هم فکر مي‌کرد. از پس سال‌هاي طولاني سکوت در برابر برداشت يک جانبه قطر از ميداني مشترک وقتي آن رسيده بود ايران در پارس جنوبي خودي نشان دهد و اتفاقا نشان داد. قرادادهاي نفتي يکي پس از ديگري منعقد مي‌شد. شيوه نامه انعقاد قراردادها بيع متقابل بود، شيوه‌اي که آن زمان نيز منتقداني جدي را برابر خود به صف کرده بود. دولت هفتم روي خوشي از نفت نديد. قيمت نفت حتي به ۱۱ دلار در هر بشکه نيز رسيد تا در سال ۱۳۷۷ دولت ايران تنها ۹.۹ ميليارد دلار درامد نفتي به دست بياورد. کل درآمد نفتي حاصل شده در اين دوره زماني برابر با ۱۵۷.۲ ميليارد دلار بود. ايران در اين سال‌ها با شيوه‌اي جديد در هزينه کرد درآمدهاي نفتي روبرو شد. افتتاح حساب ذخيره ارزي با هدف دور ماندن اقتصاد از نوسان‌هاي نفتي و ذخيره مازاد درآمد نفتي در آن اتفاق افتاد. اين حساب بعدها به صندوق توسعه ملي بدل شد تا درآمدهاي مازاد نفتي ديگر به اقتصاد تزريق نشود و در دوره هاي کاهش شديد قيمت، اقتصاد از مضرات ناشي از اين کاهش مصون بماند. در اين سال‌ها ايران بالاترين توليد نفت را به خود ديد. دستاوردي که البته چندان پايدار نماند و در سال هاي پس از آن با کاهش مداوم توليد نفت، وضعيت متفاوت از گذشته شد. دولت نهم و دهم بيراه نيست اگر درآمدهاي دولت نهم و دهم به رياست محمود احمدي نژاد را افسانه اي بناميم. دولت نهم و دهم چنان غرق در درآمدهاي نفتي بود که نه براي دولت هاي پيشين و نه براي دولت هاي پسين تصورش ممکن نيست. قيمت نفت در سال هاي فعاليت اين دولت رو به افزايش گذاشت. کم کم جهان با نفت صد دلاري آشنايي داد تا اينکه اقتصاد ايران موقعيت تازه اي را تجربه کند. دلارهاي نفتي موج واردات کالاهاي مصرفي به ايران را رقم زد. انواع خودروهاي لوکس، انواع کالاهاي مصرفي و گران قيمت. برخي جامعه شناسان معتقدند طبقه اي در اين دوران شکل گرفت که امروز فعاليت اي اقتصادي و اجتماعي اش به مشکلي عمده براي کشور تبديل شده است. طبقه اي نوکيسه که در صدد بود جاي پايي براي خود سفت نمايد. دولت نهم و دهم درآمدي برابر با ۶۱۸ ميليارد دلار در فاصله سال هاي ۱۳۸۴ تا پايان ۱۳۹۱ به دست آورد اما نکته اينجا بود که اين درآمد افسانه اي اتفاقا با کاهش توليد نفت و سپس تحريم شديد نفتي همراه شد. تحريمي که به از دست رفتن بازارهاي جهاني نفت ايران منجر گرديد. سال ۱۳۹۱ سال سخت اقتصاد ايران بود. اروپا خريد نفت از ايران را تحريم کرده بود و خريداران آسيايي نيز به استناد تحريم‌ها پولي بابت خريد نفت مستقيم به ايران پرداخت نمي‌کردند. درآمدهاي افسانه اي نفت در پايان دهه هشتاد جاي خود را به کابوس نفتي اقتصاد ايران در سال هاي ابتدايي دهه نود داد. دولت يازدهم و دوازدهم حالا کمي بيش از دو سال از فعاليت دولت دوازدهم باقي مانده است اما در فاصله سال‌هاي ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ دولت روحاني ۲۷۳ ميليارد و ۶۰۰ ميليارد دلار نفت فروخته است. اقتصاد ايران حالا کمترين وابستگي به نفت را تجربه مي‌کند اما روزگار نفتي دولت يازدهم نيز روزگاري تاريخي تلقي مي شود. دولت يازدهم در سال‌هايي که گذشت مذاکرات برجام را در دستور کار داشت. مذاکراتي که سال ۱۳۹۴ به نتيجه رسيد به افزايش شديد توليد و صادرات نفت ايران منجر شد. با اين حال از ابتداي سال جاري رويارويي با يکي از سهمگين‌ترين تحريم هاي تاريخي امريکا عليه ايران معادلات پيشين را تغيير داده است. روزهاي سخت نفتي در راه است. اين را تنها کارشناسان اقتصادي ايران نمي گويند. صندوق بين المللي پول در گزارش‌هاي مکرري به توليد کنندگان نفتي هشدار داده است که خود را آماده رويارويي با شوک هاي بزرگ‌تر کنند و از ديگر سو معادلات نفتي جهان با افزايش توليد نفت شيل يا نفت غيرمتعارف در حال تغيير است. کشورهاي صنعتي بر آن هستند که کاهش وابستگي به سوخت‌هاي فسيلي را پيگيري کنند و همه اين‌ها گواهي مي دهد روزهاي طلايي نفت سپري شده است. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد