بورس پرنوسان، دلا‌ر باثبات

بورس تهران معاملات پرتلاطمي را در اولين ماه پاييز پشت سر گذاشت. شاخص سهام در يک ماهي که گذشت، به‌رغم آغازي رويايي، در نيمه دوم ماه در معرض شديدترين و فراگيرترين عرضه‌ها قرار گرفت و به اين ترتيب، پس از تجربه يک موج اصلاحي در آخرين روز کاري مهر به رشد ۲ درصدي بسنده کرد. ثبات حاکم بر بازارهاي موازي از جمله ارز و طلا در کنار عدم جذابيت سود بانکي زمينه را براي مهاجرت سرمايه‌هاي خرد به بازار سهام فراهم کرد و رونقي چشمگير و غيرمنتظره را رقم زد. علاوه بر شاخص کل، ارزش معاملات خرد در اين يک ماه با ورود بازيگران جديد به رکوردهاي تاريخي دست يافت. پخش و انتشار اخبار بورسي در بين آحاد جامعه باعث شد تا جرياني از پول‌هاي داغ که پيش از اين ميل چنداني به سرمايه‌گذاري در سهام نداشتند، به سوداي کسب درآمدهاي رويايي وارد بازار شوند و جوي هيجاني به معاملات تزريق کنند. با وجود تشکيل موج اصلاحي در نيمه دوم مهرماه نهايتا شاخص سهام موقعيت پيشتاز خود را در مقايسه با بازارهاي ارز و طلا حفظ کرد. جولان پول‌هاي داغ در تالار سهام بورس تهران معاملات پاييز را در شرايطي آغاز کرد که بازارهاي موازي فضاي راکدي را تجربه مي‌کردند و نگراني از کاهش سرعت رشد اقتصادي در بازار جهاني، همچون ماه‌هاي قبل، فشار را بر قيمت مواد خامي چون نفت و فلزات نگه داشت. به همين دليل، پول‌هاي خرد که گزينه مناسب‌تري جز سهام نداشتند، حضور پررنگ خود را در بورس تهران تداوم بخشيدند. به اين ترتيب، رشد شتابان و همه‌جانبه قيمت سهام که از اوايل شهريور آغاز شده بود در روزهاي ابتدايي مهر هم ادامه پيدا کرد و رکوردهاي جديدي براي نماگر اصلي بورس تهران به ارمغان آورد. شاخص کل در اين بازه زماني، يعني از آغاز پاييز تا سيزدهم مهرماه، از سطح ۳۰۲ هزار واحدي طي جهشي ۲۵ کانالي به قله تاريخي ۳۲۷ هزار واحدي دست يافت. در اين روند شاخص کل در جريان معاملات تنها ۹ روز کاري بازدهي ۳/ ۸ درصدي را رقم زد. در اغلب روزهاي اين دوره شاهد تشکيل صف‌هاي طولاني خريد در شمار زيادي از سهم‌ها و ثبت رشدهاي حداکثري قيمت بوديم. حضور بي‌پرواي پول‌هاي تازه که فارغ از مباني ارزندگي در صفوف خريد فعاليت داشتند، سبب شد تا علاوه بر رکوردشکني‌هاي پي‌درپي شاخص کل، ارزش معاملات خرد بورسي هم اوج بگيرد و در روز نهم مهرماه به سطح بي‌سابقه ۳ هزار و ۶۰ ميليارد توماني برسد. در همين روزها بود که رکورد مشارکت در عرضه اوليه‌هاي تاريخ بورس اوراق بهادار نيز با ورود نماد «دتوزيع» شکسته شد و جذابيت بي‌رقيب سهام را در برابر رقبا به نمايش گذاشت. اين تحرکات بي‌سابقه در نحوه تغيير مالکيت سهام هم خودنمايي کرد به‌طوري که سرمايه‌گذاران حقيقي تا پيش از اصلاح جدي سهام بيش از ۲ هزار ميليارد تومان سهم را به سبد سهام خود اضافه کردند تا برتري چشمگير خود در سمت خريد را به رخ فعالان حقوقي بازار بکشند. ثبت چنين ارقامي براي ارزش معاملات در کنار ميزان جابه‌جايي سهام بين سهامداران حقيقي و بازيگران حقوقي و همچنين رکوردهاي جديد ميزان مشارکت در جلسات عرضه اوليه نشان از ورود پول‌هاي داغي داشت که آشنايي عميقي با اصول سرمايه‌گذاري در سهام نداشته و صرفا براي کسب بازدهي در اين موج خروشان به جريان معاملات سهام پيوسته‌اند. نتيجه ناگزير ورود پول‌هاي داغ، در موج اصلاحي که از سيزدهم مهر شروع شد، به شکل فشار بسيار سنگين فروش، سهم‌ها را وادار به عقب‌نشيني کرد.يکي از خصوصيات مهم معاملات يک ماه اخير، روند افسارگسيخته قيمت‌ها از الگوهاي تاريخي و مدل‌هاي تحليلي بود. قيمت‌ها در تعداد زيادي از سهم‌هاي کوچک‌تر با نسبت‌هاي بسيار بالاي قيمت به درآمد معامله مي‌شدند و همين امر عملا سررشته حرکت بازار را به دست جريان نقدينگي داده بود. در نتيجه، پيش‌بيني تحليلگران در مقياس‌هاي روزانه و هفتگي اغلب غلط از آب در مي‌آمد و قيمت‌ها در تله‌هاي هيجاني به‌صورت ناگهاني تغيير جهت مي‌داد. شدت تغيير فاز معامله‌گران به حدي بود که نوسان روزانه قيمت‌ها از کف روزانه به سقف روزانه يا بالعکس در موارد متعددي تکرار شد. اين چرخش‌هاي ۱۸۰ درجه‌اي تا آخرين روز کاري مهرماه هم ادامه يافت و در برخي موارد شاهد تکرار اين موج متناوب در طول معاملات روزانه بوديم. مي‌توان مثال‌هاي زيادي را يافت که سهم از صف خريد طي سقوطي ۱۰ درصدي به صف فروش عقب‌نشيني کرده و در کمتر از يک ساعت دوباره به صف خريد برگشته است. رشد ناموزون سهام با وجود رشد تقريبا همه‌جانبه قيمت‌ها، سرعت سهام در مسير صعودي و نزولي يکسان نبود. در يک ماه گذشته رالي صعودي در صنايع کوچک‌تر -که در موج‌هاي صعودي چابک‌تر عمل مي‌کنند- سرعت بالاتري داشت. انعکاس اين رشد ناموزون را مي‌توان در نحوه حرکت دو نماگر اصلي بازار ديد. شاخص هم‌وزن که از ابتداي سال از شاخص کل پيش افتاده بود، روند صعودي خود را تا تداوم بخشيد و تا اوج تاريخي خود در سيزدهم مهر جهشي ۱۹۵ درصدي را به نمايش گذاشت. در حالي که شاخص کل در اين دوره رشدي معادل ۸۳ درصد را تجربه کرده بود. اين شکاف چشمگير بازدهي که ناشي از رشد رويايي سهم‌هاي کوچک و صعود محتاطانه قيمت در صنايع بزرگ بورسي بود، نگراني از تشکيل حباب را تشديد کرد تا اينکه بازار از نيمه دوم مهر در موج اصلاحي افتاد.طي نيمه دوم اين ماه معاملات بورسي عموما با صف‌هاي فروش دنبال مي‌شد. شاخص کل در اين دوره از اوج ۳۲۷ هزار واحدي عقب نشست و در پايان معاملات ديروز ضمن تجربه افتي ۸/ ۵ درصدي به ارتفاع ۳۰۸ هزار واحدي بازگشت. همزمان، شاخص هم‌وزن سقوط ۱۶ درصدي را ثبت کرد تا نشان دهد بازار در فاز نزولي هم يکسان عمل نکرده و سهم‌هايي که صعود شتاباني را تجربه کرده بودند، در سراشيب قيمت نيز تن به افت‌هاي شديدتري مي‌دهند.اغلب تحليلگران رشدهاي بي‌وقفه را در کنار عدم حمايت عوامل بنيادي (به‌خصوص در مورد شرکت‌هاي کوچک‌تر) را از عوامل اصلي تغيير جهت شاخص سهام در نيمه دوم مهرماه عنوان کردند. مدت‌ها بود که چنين انتظاري در بازار وجود داشت، اما قدرت بي‌مهار نقدينگي باعث شد بسياري از سهم‌ها فارغ از هشدارهاي تحليلگران در محدوده‌اي خارج از ظرفيت‌هاي عملياتي خود و صرفا به واسطه حجم بالاي پول‌هاي ورودي به صعود خود ادامه دهند. البته شماري از فعالان بازار سهام هم مطابق معمول سعي کردند که ريزش قيمت‌ها را به موضوعاتي ديگري مانند خروج سهامداران بزرگ از بازار پيوند دهند و دست‌هاي پشت پرده را متهم کنند. اما واقعيت اين بود که قيمت سهام قريب به اتفاق بنگاه‌هاي کوچک‌تر توان رشد بيشتر را نداشت و با ميزان درآمدزايي شرکت‌ها مطابقت نداشت و بنابراين لازم بود که چنين عقب‌نشيني‌اي هر چند با تاخير صورت بگيرد. قربانيان موج اصلاحي قريب به اتفاق صنايع بورسي قرباني اين موج اصلاحي شدند و تنها گروه‌هاي بزرگ کالايي بودند که با اين روند شديد نزولي همراه نشدند و از سقوط بيشتر شاخص کل هم جلوگيري کردند. در اين مسير اصلاحي، متوسط قيمت ۳۵ صنعت از ميان صنايع ۳۹گانه بورسي تن به کاهش داد. علاوه بر گروه تک‌سهمي انتشار و چاپ(با سقوط ۳۸ درصدي)، شديدترين عرضه‌ها طي دو هفته اخير در صنايعي نظير انبوه‌سازي، دارويي، محصولات فلزي و قند و شکر، کاشي و سراميک رقم خورد. متوسط قيمت سهام در اين گروه‌ها بين ۲۲ تا ۲۶ درصد سقوط کرد. شاخص ۱۳ گروه در اين موج اصلاحي بيش از ۲۰ درصد کاهش يافت. در نگاه کلي‌تر، ۳۱ گروه از سيزدهم مهرماه تا روز گذشته ريزشي بيش از متوسط بازار(افت ۸/ ۵ درصدي شاخص کل) را تجربه کردند.مطابق انتظار، گروه‌هاي کالايي از اين موج نزولي در امان ماندند. براي مثال، شاخص گروه پالايشي در اين مدت ۱۰ درصد افزايش داشت. همزمان متوسط قيمت در گروه‌هاي پتروشيمي و فلزات هم به ترتيب ۷/ ۱ درصد و يک درصد افزايش يافته است. بايد اشاره کرد که سهام اين سه صنعت، به‌عنوان بزرگ‌ترين صنايع بورسي به دليل فشار از ناحيه بازار جهاني و همچنين تحريم‌ها جزو جاماندگان بورس تهران طي ۶ ماه اخير بودند و به دليل همين اختلاف فاز، طبيعي بود که در مسير نزولي چندان تحت فشار نباشند و بر خلاف روند عمومي حاکم بر بازار به دليل ارزان بودن با رشد تقاضا مواجه شوند. با وجود سقوط فراگير در دو هفته گذشته، برآيند معاملات مهر از رشد متوسط قيمت در ۱۳ صنعت بورسي خبر مي‌دهد که عمدتا هم گروه‌هاي بزرگ بوده‌اند. تکرار منفي‌ها در ميدان رقيب چنان که اشاره شد شاخص کل سهام با وجود افت و خيزهاي شديد در مقياس ماهانه بيش از ۲ درصد افزايش يافت و ميزان بازدهي خود از ابتداي سال به رقم ۶/ ۷۲ درصد رساند. اين در حالي بود که در بازارهاي موازي شاهد رکود طولاني معاملات و تداوم افت قيمت‌ها بوديم. نرخ دلار در آخرين روز کاري مهرماه روي عدد ۱۱ هزار و ۳۱۰ تومان جا خوش کرد تا علاوه بر اصلاح ۸/ ۰ درصدي در مهرماه، ميزان عقب‌نشيني خود از ابتداي سال ۹۸ را به عدد ۱۴ درصد برساند. بهاي سکه هم تحت تاثير افت دلار و کاهش ۲ درصدي قيمت طلاي جهاني حدود ۳ درصد عقب نشست تا زيان سرمايه‌گذاران در بازار سکه از ابتداي امسال به ۲/ ۱۵ درصد برسد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد

---

بازار

---