مهر/ در حالي که توليد پنبه طي حدود ١٧ سال اخير به دلايل مختلف از جمله قاچاق پوشاک، به يک چهارم کاهش يافته، مسئولان وزارت جهاد از خودکفايي در اين محصول تا افق ١٤٠٤ خبر مي دهند.
طرح خوداتکايي پنبه يکي از ٨ طرح اقتصاد مقاومتي در حوزه محصولات کشاورزي است که در راستاي افزايش توليد اين محصول پيگيري ميشود. هدف اين طرح که از سال ٩٤ اجراي آن آغاز شده، در گام نخست، توقف روند نزولي توليد پنبه و سپس، توسعه کشت اين محصول بوده است. نگاهي به روند توليد و سطح زيرکشت پنبه طي ۱۷ سال گذشته (از سال ١٣٨٠ تا ١٣٩٧) نشان ميدهد که سطح زيرکشت اين محصول طي مدت مذکور به حدود يک سوم و توليد آن نيز به حدود يک چهارم کاهش يافته است.
عباس کشاورز، سرپرست وزارت جهاد کشاورزي در بيشتر سخنرانيها و مصاحبههاي خود طي هفتههاي اخير بر خودکفايي در پنبه و تأمين نياز کشور در داخل تاکيد کرده و آن را امري ضروري دانسته است. مسئولان وزارت جهاد کشاورزي عنوان ميکنند تا افق ١٤٠٤مي توان به اين هدف رسيد. در همين زمينه، ابراهيم هزار جريبي مجري طرح پنبه در گفتگو با خبرنگار مهر با بيان اينکه امکان خودکفايي در توليد پنبه در کشور وجود دارد، گفت: اين کار در برنامه ما قرار دارد ضمن اينکه کشور نيز داراي چنين ظرفيتي است.
وي با اشاره به اينکه در دهه هفتاد ضريب خوداتکايي پنبه در کشور بسيار بالا بوده و ميزان جزئي صادرات انجام مي شده است، افزود: حداکثر توليد وِش پنبه در آن زمان حدود ٦٠٠ هزارتن بوده اما هم اکنون اين رقم حدود ٢٢٠ هزارتن است که اين عدد نسبت به سابقه کماست اما نسبت به سال گذشته ٤٠ درصد رشد دارد.
واردات پوشاک، توليد پنبه را تحت الشعاع قرار داد
هزار جريبي درباره اينکه چرا طي اين سالها توليد پنبه به حدود يک چهارم کاهش يافته است؟، ادامه داد: دلايل مختلفي را ميتوان بر اين مساله عنوان کرد از جمله اينکه صنايع نساجي تحت تأثير واردات پوشاک و ساير اقلام با ظرفيت کمتري کار ميکردند همچنين مزيت اقتصادي زراعت پنبه تحت تأثير ساير محصولات قرار گرفت و ضعيف شد از جمله کشت برنج در گلستان، توسعه کشت زعفران در برخي نقاط ديگر، کشت سبزي و صيفي و همچنين توسعه باغات پسته در مناطق خشک باعث افت توليد پنبه در کشور شد.
اين مقام مسئول هزينه بالاي برداشت دستي را نيز از ديگر عوامل مؤثر در اين زمينه عنوان و درباره اينکه آيا هم اکنون ماشين آلات موردنظر براي برداشت پنبه طراحي شده يا برداشت همچنان دستي است؟، اضافه کرد: برداشت هنوز به صورت دستي انجام ميشود ولي برنامه ريزي هايي براي توسعه برداشت ماشيني داريم که بخاطر محدوديتهاي تحريم نتوانستيم اين توسعه را به خوبي انجام دهيم.
هزارجريبي درباره اينکه آيا امکان توليد اين ماشين آلات در داخل وجود ندارد، افزود: توليد داخل نيز در اين زمينه داريم اما از نوع کمباينهاي پيشرفته نيستند. امسال در کشور حدود سه دستگاه ماشين براي اين کار توليد شده که از نوع تراکتوري (کششي) هستند که هنوز توسعه نيافته اما نتوانستيم از کشورهاي پيشرفته که کمباين پنبه توليد ميکنند وارد کنيم.
جايگزيني کشت پنبه و سويا در گلستان به جاي برنج
مجري طرح پنبه درباره اينکه آيا طرح ممنوعيت کشت برنج در استانهاي غيرشمالي از جمله گلستان ميتواند مجدداً باعث توسعه کشت پنبه در اين استان شود، افزود: پنبه يکي از محصولاتي که قابليت جايگزيني دارد البته اين به شرط حمايتهاي دولت از جمله تأمين نهادههاي توليد.
هزار جريبي گفت: البته محصولات جايگزين کشت برنج فقط پنبه نيست بلکه گزينههاي ديگري نيز مطرح است. مثلاً ممکن است درگلستان عمدتاً محصولاتي مانند پنبه و سويا جايگزين کشت شود.
وي درباره اينکه يکي از موانع ذکر شده در توليد پنبه قاچاق پوشاک بوده است اين امر تا چه اندازه کنترل شده است؟، افزود: تضعيف صنعت نساجي از جمله دلايل اين امر بود که اين تضعيف بيشتر به دليل قاچاق اتفاق ميافتاد الان به دليل واقعي شدن نرخ ارز، در بيشتر توليدات از جمله پوشاک، توليد قابليت رقابت با نوع خارجي آن را پيدا کرده است.
هزار جريبي اضافه کرد: همچنين صنعت نساجي برنامههايي براي کنترل قاچاق دارد.
وي درباره اينکه توليد کشور به وش پنبه چقدر است که ٢٢٠ هزارتن آن را توليد ميکنيم، گفت: تقريباً دو برابر اين رقم ميزان نياز کشوراست.
اين مقام مسئول با بيان اينکه وش پنبه به دو محصول الياف و تخم پنبه تبديل ميشود، افزود: الياف معمولاً ٣٠ درصد وش پنبه است.
هزار جريبي با بيان اينکه صنعت نساجي از الياف استفاده ميکند، گفت: نياز صنعت به الياف حدود ١٣٠ هزار تن است اما امسال بواسطه رونق صنايع نساجي و افتتاحيههايي که انجام شده پيش بيني ميشود اين رقم تا حدود ١٥٠ هزارتن برسد.
وي افزود: بنابراين نياز به وش در سالجاري حدود ٤٥٠ هزارتن است.
هزار جريبي ادامه داد: برنامه ما براي خودکفايي پنبه افق ١٤٠٤ است ولي بايد تلاش کنيم زودتر به اين هدف برسيم.
وي تصريح کرد: در صورت حمايت دولت و صنعت نساجي اين امر امکان پذير است.
آغاز توليد روغن پنبه از سال ٩٩
هزارجريبي در بخش ديگري از سخنان خود با بيان اينکه فعلاً از تخم پنبه روغن گيري نميشود، افزود: در حدود سه الي چهار سال اخيربه دليل اينکه توليد کم بود و صرفه اقتصادي نداشت روغن گيري انجام نميشود و اين محصول وارد چرخه خوراک دام ميشد.
وي اضافه کرد: قرار است در برنامه آتي ما روغن کشي نيز در دستور کار باشد که اين کار نيز از سال ٩٩ آغاز ميشود که اين طرح نيزبه کاهش وابستگي در حوزه روغن کمک ميکند.
بازار