افزایش ۷۸ درصدی ظرفیت تولید پتروشیمی تا سال ۱۴۰۰

ايرنا

بروزرسانی 1399/08/08 - 08:45

افزایش ۷۸ درصدی ظرفیت تولید پتروشیمی تا سال ۱۴۰۰

ايرنا/جهش دوم صنعت پتروشيمي قرار است ظرفيت پتروشيمي کشور را تا پايان سال ۱۴۰۰ به ۱۰۰ ميليون تن در سال برساند؛ عددي که حکايت از رشدي ۷۸ درصدي نسبت به سال ۹۲ دارد و اهداف برنامه ششم توسعه را نيز محقق مي‌کند.

صنعت پتروشيمي در ايران اگرچه ديرتر از ساير صنايع وابسته به نفت و گاز کار خود را آغاز کرده اما از آنجا که در پايين زنجيره ارزش صنعت نفت قرار دارد، ‌بالاترين ارزش افزوده را نيز ايجاد مي‌کند.
با توجه به اين مهم، توجه به توسعه صنعت پتروشيمي در سال‌هاي بعد از انقلاب مورد توجه جدي قرار گرفت تا آنجا که به گفته وزير نفت، صنعت پتروشيمي مولود جمهوري اسلامي است.
با اين حال، توسعه اين صنعت در ۴۰ سال گذشته فراز و فرود زيادي داشته و در سال‌هايي با رشد بالا همراه بود اما در مقاطعي نيز به کندي پيش رفته است. در مجموع اما تا کنون ۳ جهش پتروشيمي تعريف شده که جهش اول آن در سال‌هاي ۷۵ تا ۸۵ محقق شده و جهش دوم نيز با بهره‌برداري از طرح‌هاي اين صنعت در سال جاري و سال آينده به انجام مي‌رسد.

جهش سوم صنعت پتروشيمي نيز که اکنون در جريان است تا سال ۱۴۰۴ ايران را تبديل به قدرت اول خاورميانه در توليد محصولات پتروشيمي خواهد کرد.
آمارها نشان مي‌دهد تا سال ۹۲، ۴۶ طرح پتروشيمي فعال بود که ظرفيت توليد آن ۵۶ ميليون تن در سال مي‌رسيد. از سال ۹۲، ۴۲ طرح در قالب جهش دوم صنعت پتروشيمي در نظر گرفته شد تا با اجراي اين طرح‌ها تا پايان سال ۱۴۰۰ تعداد مجتمع‌هاي پتروشيمي کشور به ۸۸ مجتمع و ظرفيت توليد صنعت با رشد ۷۸ درصدي نسبت به سال ۹۲ به سالانه ۱۰۰ ميليون تن برسد که اين معنايي جز تحقق اهداف برنامه ششم توسعه ندارد.
با تحقق جهش دوم صنعت پتروشيمي، درآمد اين صنعت به ۲۵ ميليارد دلار براي کشور مي‌رسد. البته دولت دوازدهم توسعه صنعت پتروشيمي را محدود به دوره زماني خود نکرده، بلکه جهش سوم توسعه صنعت پتروشيمي، از ۱۴۰۰ تا پايان سال ۱۴۰۴ را نيز برنامه‌ريزي کرده است.

بر اين اساس اجراي ۲۸ طرح در اين دوره به‌منظور افزايش ظرفيت توليد صنعت پتروشيمي ايران به بيش از ۱۳۰ ميليون تن تا پايان سال ۱۴۰۴ برنامه‌ريزي شده است که با تحقق آن در دولت سيزدهم درآمد اين صنعت را به ۳۷ ميليارد دلار مي‌رساند.
با اين ميزان ظرفيت توليد، ايران جايگاه عربستان در صنعت پتروشيمي را در خاورميانه خواهد گرفت و به رتبه اول توليدات صنعت پتروشيمي در منطقه مي‌رسد.
اين دوره‌هاي پيشرفت واقعيات و افتخارات صنعت پتروشيمي است که کاملاً همسو با اهداف کلان کشور شامل دوري از خام‌فروشي و همچنين تحقق اقتصاد مقاومتي است.
واقعيت اين است که صنعت پتروشيمي ايران با وجود محدوديت‌ها و تحريم‌هاي مالي و فني جهش دوم توسعه خود را طي مي‌کند و تا سال آينده به ظرفيت توليد ۱۰۰ ميليون تني خواهد رسيد.
افزون بر دوره‌هاي زماني صورت گرفته براي توسعه صنعت پتروشيمي که نشان از برنامه‌ريزي راهبردي و هوشمندانه براي توسعه اين صنعت است، اجراي طرح‌هاي پتروشيمي با خوراک‌ ترکيبي و طرح‌هاي پيشران به‌عنوان بخشي از مسير توسعه پايدار صنعت پتروشيمي تعريف شده است.

اين در حالي است که صنعت پتروشيمي ايران پيش از اين براساس خوراک‌هاي موجود توسعه يافته بود، اما از سال ۹۷ توسعه صنعت پتروشيمي هدفمند شد و متناسب با نياز صنايع پايين‌دستي در دستور کار قرار گرفت.
مطالعات و امکان‌سنجي‌هاي توسعه صنعت پتروشيمي متناسب با نياز صنايع پايين‌دستي بررسي و به‌طور مشخص طرح‌هاي پيشران صنعت پتروشيمي براساس نياز بازار تعريف شد.
پيش از اين نيز وزير نفت با اشاره به اينکه طرح‌هاي پيشران صنعت پتروشيمي در چهار زنجيره متانول، پروپلين، اتيلن و بنزن تعريف شده و در حال تبديل شدن به سند است، يادآوري کرد: البته سرمايه‌گذاري اين طرح‌ها به‌عهده بخش خصوصي است، اما لازم است بخش خصوصي را براي اجراي اين طرح‌ها تشويق و تحريک کنيم، زيرا سبب فعال شدن بخش پايين‌دستي مي‌شود.

بيژن زنگنه ادامه داد: براي اين منظور بايد صندوق حمايت از توسعه طرح‌هاي پيشران و پايين‌دستي پتروشيمي همانند صندوق نوآوري و پژوهش نفت تأسيس شود (اگر لازم باشد دولت هم کمک کند) و با مواردي همانند کاهش نرخ سود، ضمانت بازار، تضمين ليسانس و... به آنها کمک کنيم.

حتي در طرح‌هاي پيشران که به دولت نيز ارائه شده است، درخواست شده که در قانون معافيت مالياتي صادرکنندگان محصولات پتروشيمي، اصلاحاتي اعمال و اين معافيت مالياتي به صنايع پايين‌دستي هم تسري داده شود تا توليدکنندگان به‌منظور تکميل زنجيره ارزش براي توسعه اين بخش تشويق شوند.

چنانچه اين اصلاحات انجام شود و محصول نهايي که توليد مي‌شود نيز از معافيت مالياتي برخوردار شود، کمک فراواني به توسعه صنايع پايين‌دستي و تکميل زنجيره ارزش که همان جلوگيري از خام‌فروشي است، خواهد شد.
بر اين اساس طرح‌هاي پيشران برمبناي تأمين و نياز بازار داخل طراحي شده‌اند. بي‌شک با اجرايي شدن اين طرح‌ها جهش خوبي در صنايع پايين‌دستي پتروشيمي به وجود مي‌آيد.
اگرچه طرح‌هاي پيشران در چهار شاخه متانول، پروپيلن، اتيلن و بنزن تعريف شده‌اند، اما عمده تمرکز در زيرشاخه پروپيلن است. از سوي ديگر با راه‌اندازي اين طرح‌ها واحدهاي مياني نيز که تاکنون مغفول مانده، توسعه خواهند يافت.

با توجه به هدفگذاري براي افزايش ظرفيت توليد صنعت پتروشيمي، از ابتداي سال تا کنون با بهره برداري از طرح‌هاي پتروشيمي بوشهر، کاتاليست لرستان، پتروشيمي کيمياي پارس خاورميانه،‌پتروشيمي کاوه و پتروشيمي مياندوآب ،‌در مجموع بيش از ۸ ميليون تن به ظرفيت توليد پتروشيمي ايران افزوده شد.

مدير کنترل توليد شرکت ملي صنايع پتروشيمي نيز از افزايش هشت درصدي توليد محصولات پتروشيمي در هفت ماه امسال نسبت به مدت مشابه پارسال خبر داده و گفته بود که مجتمع‌هاي پتروشيمي تا پايان مهرماه امسال بيش از ۳۵ ميليون تن توليد داشته‌اند.

«سيدجلال ميرهاشمي» با اعلام اين خبر اظهار کرد: واحدهاي پتروشيمي با ظرفيت مطلوبي درحال توليد هستند و با وجود برخي مشکلات موجود، روند توليد و فروش محصولات مختلف پتروشيمي در شرايط قابل قبولي قرار دارد که با تلاش صنعتگران پتروشيمي کشورمان پيش‌بيني مي‌شود جهش توليد امسال در صنعت پتروشيمي محقق شود.
برنامه جهش دوم صنعت پتروشيمي در سال ۹۷ بر اساس طرح‌هايي که از گذشته آغاز شده بود، مدون شد تا اين طرح‌ها تا سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداري برسند و ظرفيت توليد در اين صنعت تا ۱۰۰ ميلون تن در سال افزايش پيدا کند.

اما از آنجا که از ۲۷ طرح تعريف شده در جهش دوم صنعت پتروشيمي، ۱۷ طرح در سال ۹۹ به بهره‌برداري مي‌رسد، اين سال به عنوان سال طلايي صنعت پتروشيمي نام‌گذاري شده است البته با مسايل ناشي از کرونا ممکن است بهره‌برداري از برخي از طرح‌ها به ابتداي سال بعد منتقل شود.

با بهره‌برداري از اين ۱۷ طرح، ‌ ظرفيت صنعت پتروشيمي از ۶۶ ميليون تن فعلي به ۹۰ ميليون تن در ابتداي سال آينده افزايش پيدا خواهد کرد.

۱۰ طرح نيز تا پايان سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداري مي‌رسد تا در مجموع ظرفيت پتروشيمي ايران در پايان اين سال به ۱۰۰ ميليون تن در سال افزايش پيدا کند. همچنين درآمد صنعت که در حال حاضر ۱۵ ميليارد دلار است در انتهاي ۱۴۰۰ به ۲۵ ميليارد دلار افزايش مي‌يابد.

از سوي ديگر، ۲۸ طرح براي جهش سوم پيش‌بيني شده که کار اجرايي بسياري از اين طرح‌ها آغاز و حتي برخي تا ۳۰ درصد پيشرفت کار دارند.
با تحقق طرح‌هاي جهش سوم تا سال ۱۴۰۴ ظرفيت صنعت پتروشيمي از ۱۰۰ ميليون تن در پايان سال ۱۴۰۰ به ۱۳۳ ميليون تن در سال ۱۴۰۴ افزايش پيدا مي‌کند و در آمد صنعت نيز از ۲۵ ميليارد دلار بر اساس قيمت‌هاي پايه سال ۹۵ به ۳۷ ميليارد دلار در سال ۱۴۰۴ افزايش مي‌رسد.

در حال حاضر ۳۳۳ گريد محصول پليمري و ۴۰ نوع محصول شيميايي در صنعت پتروشيمي ايران توليد مي‌شود. در جهش دوم پتروشيمي علاوه بر افزايش گريدهاي پليمري، ‌ ۱۵ نوع محصول شيميايي به سبد پتروشيمي ايران اضافه مي‌شود.
در جهش سوم نيز عدد ۵۵ نوع محصول شيميايي به ۶۸ نوع ارتقا پيدا مي‌کند و محصولات پليمري نيز متنوع‌تر خواهد شد.
نکته مهم آن است که افزايش ظرفيت در صنعت پتروشيمي در حالي محقق مي‌شود که بيژن زنگنه وزير نفت همواره از سوي منتقدان به حمايت از خام فروشي در صنعت نفت محکوم شده است.

زنگنه البته در تمام اين سال‌ها ثابت کرده که به جاي صحبت اجازه مي‌دهد تا عملکردش از وي دفاع کند.