نقش ارتش در عملیات بیت المقدس

تسنیم/ سازمان حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس ارتش در یادداشتی به مناسبت سالروز آزادی خرمشهر به برررسی نقش ارتش در عملیات بیت المقدس پرداخته است.

سازمان حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس ارتش در یادداشتی به بررسی نقش ارتش جمهوری اسلامی در عملیات آزادسازی خرمشهر پرداخته است.

متن این یادداشت به شرح زیر است:

نبردی که تحت عنوان طرح عملیات «کربلا3» طرح‌ریزی و عملیات بیت‌المقدس نام دارد، یکی از طولانی‌ترین نبردها در طول جنگ‌ تحمیلی به شمار می‌آید که با شرکت یگان‌های عمده از ظفرمندان ارتش (نیروی زمینی، پدافند هوایی، نیروی هوایی و نیروی دریایی)، دلاورمردان بسیج و سپاه، سنگر سازان بی‌سنگر جهاد سازندگی و سایر نیروهای مردمی از دهم اردیبهشت ماه تا سوم خرداد ماه 1361 به مدت 25 روز در جنوب غربی اهواز انجام گرفت، یکی از درخشان‌ترین کارنامه‌های عملیاتی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران علیه متجاوز به شمار می‌رود که علاوه بر پایان دادن به 19 ماه اشغال نظامی قسمتی از حساس‌ترین نقاط خوزستان، ضربه‌ای قاطع به نیروهای متجاوز عراق و توان و میل جنگجویی او وارد آورد.

دست آوردهای نظامی و سیاسی این نبرد بسیار عظیم بود و به حق می‌توان گفت که با پایان گرفتن نبرد بیت‌المقدس، جنگ ایران و عراق وارد مرحله جدیدی شد، مرحله‌ای که عراق در وضعیت انفعالی و نیروهای مسلح ما در موضع قدرت نظامی قرار گرفته و برای وادار ساختن متجاوز به پذیرش تمامی شرایط ایران برای خاتمه جنگ، به نبردهای برون مرزی پرداختند.

عراق در پیامد این عملیات، به درستی دریافت که دستیابی به اهداف توسعه ‌طلبانه و تجاوزکارانه‌اش در ایران با توسل به قدرت نظامی، تهاجم و تجاوز مسلحانه، امری ناشدنی بوده و ناگزیر از چشم‌پوشی از آن است و بی‌دلیل نیست که 20 روز پس از پایان عملیات رژیم عراق تحت تأثیر ضربه کمرشکنی که این شکست بر ارتش او وارد آورده بود و بیم از آسیب‌پذیری بیشتر در مقابل تهاجمات گسترده‌تر رزمندگان اسلام، با عنوان کردن حسن نیت و صلح‌ طلبی خود در آستانه تشکیل کنفرانس سران کشورهای غیر متعهد و لزوم آمادگی برای نبرد با رژیم غاصب صهیونیستی به مناسبت اشغال جنوب لبنان، آتش‌بس یک طرفه اعلام کرده و دست به عقب‌نشینی ناقص و حساب شده‌ای از سایر مناطق اشغالی زده و شکست خفت‌بار خود را در این نبرد و به ویژه از دست دادن خرمشهر، یک اقدام تاکتیکی با عقب‌نشینی اختیاری بیان کرد.

ویژگی‌های عملیات بیت‌المقدس

ویژگی‌های عملیات بیت‌المقدس نسبت به نبردهای پیشین و بعد از آن در طول هشت سال دفاع مقدس را می‌توان در مواردی همچون؛ زمان کوتاه آمادگی، وسعت منطقه عملیات، مداومت عملیات، عملیات تهاجمی گسترده با عبور از رودخانه برای اولین بار، تعداد زیاد اسرای دشمن، وسعت و حجم تلفات و خسارات وارده به دشمن، اهمیت و ارزش مناطق آزاد شده و بالاخره دست‌آوردهای سیاسی، نظامی و روانی آن جستجو کرد.

آمادگی برای طراحی عملیات بیت‌المقدس

طرح‌ریزی و آمادگی برای نبرد بیت‌المقدس بلافاصله بعد از عملیات فتح‌المبین (2/1/1361) آغاز و با سرعت و بدون وقفه ادامه یافت و یک­ماه پس از خاتمه عملیات فتح‌المبین به مرحله اجرا در آمد و این فاصله زمانی بین دو نبرد بزرگ، ضمن نشان دادن توانمندی ما در سرعت آمادگی برای گشایش جبهه جدید در زمانی کوتاه‌تر از آنچه برآورد می‌شد، به عنوان یک عامل غافلگیرکننده سرنوشت‌ساز به کار برده شد.

نیروهای اسلام با طرح‌ریزی و اجرای عملیات تهاجمی با عبور از رودخانه، که یکی از مشکل‌ترین و پیچیده‌ترین عملیات رزمی چه از نظر طرح‌ریزی و چه از نظر اجرا به حساب می‌آمد و نیازمند تدارک تجهیزات ویژه برای عبور از رودخانه و همچنین مستلزم قبول خطرات بسیار بود، کارآمدی خود را نشان دادند و طراحان عملیات و یگان‌های ما برای اولین بار عملیات عبور از رودخانه را در مقیاس وسیع (به استعداد 5 لشکر) عملاً و در شرایط جنگی تجربه می‌کردند. لذا مجموعه ویژگی‌های پیش‌گفته را باید وجوه تمایز این عملیات با سایر نبردهای دفاع مقدس و حتی نبردهای بعدی از نوع آبی خاکی (که با تهیه وسائل و تجهیزات ویژه بسیار و زمان طولانی طرح‌­ریزی صورت گرفت) دانست.

ارزش‌های تاکتیکی و راهبردی عملیات بیت‌المقدس

در مورد ارزش و اهمیت اهداف این عملیات از دو منظر، ارزش‌های تاکتیکی و راهبردی قابل تفکیک و تحلیل هستند.

هدف راهبردی ایران به طور کلی در دفاع مقدس عبارت بود از دفع تجاوز و نمایش توانمندی‌های نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران در دفاع از خود.

یکی دیگر از هدف‌های طرح‌ریزی شده در این عملیات که دارای ارزش راهبردی و تاکتیکی توأم محسوب می‌شد وصول نیروهای ما به کرانه شرقی شط‌العرب در منطقه بصره و تهدید این شهر بود. ویژگی دیگر عملیات بیت‌المقدس در مقایسه با سایر عملیات‌ها، تلفات و خسارات وارده به دشمن و به ویژه تعداد اسرای اوست. در این عملیات نزدیک به 19هزار نفر از نیروهای دشمن به اسارت در آمده و برابر برآورد و اطلاعات موجود به احتمال بسیار زیاد آمار کشته شدگان و مجروحین دشمن از مرز 16هزار نفر فراتر رفت.

یکی دیگر از ویژگی‌های عملیات بیت‌المقدس، نتایج سیاسی– نظامی آن است. در بیان این نتایج همین قدر کافی است گفته شود که بسیاری را عقیده بر این است که دست‌آوردهای نبرد بیت‌المقدس زمینه مناسب و کافی را به سود ایران برای خاتمه دادن به جنگ فراهم آورده بود..

عملیات بیت‌المقدس با نتایج چشمگیر سیاسی و نظامی خود به ویژه آزادسازی خرمشهر و تهدید شرق بصره، حیثیت و اعتبار نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران را در جهان افزایش داد و کارشناسان نظامی جهان را وادار ساخت که به توان طرح‌ریزی، اجرا و شایستگی رزمی فرماندهان و رزمندگان ما اذعان کنند. عبور سریع و غافلگیرانه نیروهای ایران از رودخانه کارون و تصرف سرپلی وسیع در منطقه اشغالی دشمن به مساحت بیش از 700 کیلومتر مربع در زمانی کوتاه، به عنوان یکی از برجسته‌ترین عملیات نیروهای ما ثبت گردیده است و بخش‌های حساس و ارزشمندی از خاک میهن، با ایثار و از خودگذشتگی غیرقابل تصور فرزندان غیور و بلندهمت این سرزمین از لوث وجود دشمن پاک شد.

طرح‌ریزی عملیات بیت‌المقدس

پس از پایان عملیات‌های ثامن‌الائمه(ع)، طریق‌القدس و فتح‌المبین، در هشتم فروردین ماه سال 1361 بنا به دستور فرمانده وقت نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی سرهنگ علی صیادشیرازی، نشست رسمی و عملی در حضور ایشان و با شرکت جانشین فرمانده نیروی زمینی، افسر اطلاعات و دو نفر از افسران عملیات نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی برای تعیین خطوط کلی عملیات آفندی آتی (طرح کربلا 3 عملیات بیت‌المقدس) عملاً در دستور کار بررسی و اقدام قرار گرفت.

روز نهم فروردین ماه سال 61 با وجود آنکه هنوز هیچ‌گونه طرحی برای عملیات آتی مصوب نشده بود، چون منطقه کلی عملیات تقریباً مشخص بود، قرارگاه عملیاتی کربلا (قرارگاه مشترک عملیاتی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) به منظور سرعت در کار بود با صدور یک دستور جزء به جزء ضمن اعلام پایان عملیات کربلا2 (فتح‌المبین) و اینکه به لشکر 77 پیاده خراسان و تیپ 84 خرم‌آباد دستور داده شده بود که پدافند از مناطق آزاد شده در عملیات فتح‌المبین را در خط ارتفاعات «تینه» عهده‌دار شوند، به سایر یگان‌های شرکت‌کننده در فتح‌المبین (لشکر 21 پیاده، لشکر 92 زرهی، تیپ 55 هوابرد، تیپ 58 تکاور ذوالفقار، تیپ 37 زرهی، گروه‌های توپخانه، یگان‌های مهندسی رزمی، مخابرات، هوانیروز، پدافند هوایی و همچنین نیروی هوایی و نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و یگان‌های سپاه پاسداران) دستور داد که به مناطق تجمع تعیین شده در جنوب اهواز و شرق کارون نقل مکان کنند.

شهید سپهبد علی صیادشیرازی فرمانده وقت نیروی زمینی ارتش در پیامی که برای انتشار دستور عملیاتی این طرح صادر نمود، در بند فرماندهی و کنترل طرح عملیاتی کربلا3 چنین نوشت:

این عملیات از قرارگاه کربلا در جنوب هدایت می‌گردد و با توجه به این‌که:

-رهبری این عملیات سرنوشت‌ساز همچنان بر عهده ولی عصر(عج) می‌باشد برای حفظ وحدت فرماندهی مسئولیت فرماندهی و هدایت این عملیات را شخصاً و با توکل به خدا بر عهده می‌گیرم.

-چون جنگ و رزم در راه الله است پیروزی آن به نام الله و رزمندگان به ثبت می‌رسد. ان‌شاالله.

طراحان عملیات در قرارگاه مشترک ارتش و سپاه (کربلا) که عبارت بودند از افسران اطلاعات و عملیات نیروی زمینی ارتش و سپاه با توجه به وضعیت زمین، نیروهای خودی و وضعیت دشمن، در مورد بهترین راه‌کار به توافق دست یافتند:

1- تک به دشمن با عبور از رودخانه کارون، تأمین سرپل و استقرار نیروی کافی در غرب رودخانه کارون، ادامه عملیات به منظور انهدام دشمن و آزادسازی خرمشهر و مناطق اشغالی غرب کارون.

2-راه‌کار دیگری در مقابل این پیشنهاد قرار داشت که تلاش اصلی را از جبهه کرخه‌کور و نیسان یعنی از شمال به جنوب و در منطقه عمومی جفیر انجام می‌داد و عملیات عبور از رودخانه کارون به عنوان تلاش پشتیبانی یا فرعی عملیات قرار می‌گرفت. موافقین این نظر به مشکلات عظیم عبور از رودخانه و کمبود وسایل و عدم تجربه و آموزش کافی نیروهای خودی در عملیات عبور از رودخانه را علت طرح این پیشنهاد مطرح می‌کردند.

3- علاوه بر دو راه‌کار فوق، راه­کار سومی نیز پیشنهاد شد؛ به این شرح که با توجه به مشکلات عبور از رودخانه کارون (راه‌کار اول) و همچنین محدودیت فضای مانوری در جبهه کرخه‌کور و جنوب‌غربی اهواز به علت آب‌گرفتگی(راه‌کار دوم)، بهتر است تا خشک شدن مناطق آب گرفته و باز شدن معابر فضای مانوری از اجرای هر گونه عملیات در این منطقه اجتناب و تأمل شود و برای اینکه رکودی طولانی در جبهه جنگ به­وجود نیاید به عملیات علیه متجاوز در جبهه شمال‌غرب و یا غرب پرداخته شود. سر انجام پس از بحث‌های فراوان در خصوص انتخاب بهترین راه‌کار، راه‌کار عبور از رودخانه کارون (راه‌کار اول) پیشنهاد و مورد موافقت قرار گرفت.

با مشخص شدن خطوط اصلی و اساسی راه‌کار عملیات و اتخاذ تصمیم کلی عملیات، مأموریت قرارگاه مشترک کربلا برای اجرای عملیات در منطقه غرب کارون شکل گرفت. سه قرارگاه مشترک که تابع قرارگاه مرکزی کربلا بود بنام‌های؛ قرارگاه قدس (لشکر16 زرهی و تیپ 58 تکاور ارتش- لشکریک قدس سپاه) قرارگاه فتح (لشکر 92 زرهی اهواز و تیپ 55 هوابرد و تیپ 37 زرهی ارتش شیراز - لشکر 3 فتح سپاه) قرارگاه نصر (لشکر 21 پیاده و تیپ 23 نیروی مخصوص ارتش- لشکر 5 نصر سپاه) شکل گرفت.

برای پشتیبانی از عملیات بیت المقدس، نیروی هوایی، دریایی و هوانیروز ارتش، لشکر 77 پیاده، گروه‌های 22 و 33 توپخانه، 411 مهندسی رزمی، گروه401 مخابرات، گردان 414 پل شناور از ارتش و تیپ‌های 30 مستقل زرهی، 17 قم، 35 امام سجاد، 23 المهدی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و جهادگران جهاد سازندگی از استان‌های مختلف کشور نیز حضوری فعال و مؤثر داشتند.

هدف‌های اساسی عملیات بیت‌المقدس

اهداف نظامی

- ادامه رزم به طور بی‌امان علیه متجاوز با وارد آوردن ضربات پی درپی بر پیکر او تا دفع متجاوز.

- کاهش و درهم شکستن هر چه بیشتر توان رزمی ماشین جنگی دشمن و سلب میل جنگجویی متجاوز با انهدام نیروهای او در این منطقه.

- آزادسازی سرزمین‌های اشغالی دشمن در غرب کارون و جنوب کرخه‌کور به مساحت تقریبی 6000 کیلومتر مربع.

- آزادسازی شهرهای خرمشهر و هویزه، پادگان حمید و رسیدن به خطوط مرزی مشترک در منطقه که به صورت یک آرزو و هدف ملی در آمده بود.

- خارج کردن شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد و سایر مناطق خوزستان در این ناحیه از تیررس توپخانه دوربرد عراق.

- آزاد شدن جاده مواصلاتی اهواز – خرمشهر از اشغال و خارج شدن جاده اهواز – آبادان از برد توپخانه دشمن.

- بدست آوردن فضای کافی در شرق بصره و کشاندن جنگ بداخل خاک عراق و تهدید بصره به منظور بدست آوردن مواضع قدرت برتر سیاسی و نظامی نسبت به دشمن.

اهداف سیاسی

- برآورد می‌گردید که با تحمیل شکست به عراق در این منطقه و به ویژه آزادسازی خرمشهر، رژیم صدام حسین از نظر سیاسی و نظامی در داخل و خارج عراق بی‌اعتبار و احتمالاً ساقط خواهد شد.

- تسلیم شدن احتمالی رژیم عراق به پذیرش شرایط پیشنهادی ایران برای خاتمه دادن به جنگ.

اهداف اقتصادی

- توقف هزینه‌های جنگ، در صورت تسلیم عراق و خاتمه یافتن درگیری.

- آزاد شدن شهرها و روستاهای اشغالی که با اسکان دادن مجدد پناهندگان و آوارگان این محل‌ها، از فشار مشکلات اقتصادی جنگ‌زدگان بر دولت کاسته می‌شد.

- امکان ایجاد دوباره فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی.

اهداف تبلیغاتی و روانی

- نشان دادن توانمندی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در سرکوب متجاوز.

- ارائه قاطعیت انقلاب اسلامی در کسب خواسته‌های خود.

- افزایش روحیه جنگجویی در نیروهای خودی و جلب و جذب کمک‌های مردمی با ارائه کارنامه عملیاتی پیروزمندانه و امیدواری به کسب پیروزی‌های بیشتر و بزرگتر در نبردهای بعد.

- تبلیغ زوال و ضعف قدرت سیاسی، نظامی رژیم عراق و بی‌اعتبار ساختن آن در مقابل مردم عراق و حامیان این کشور در منطقه و در جهان.

- ایجاد تزلزل در روحیه ارتش عراق با تبلیغ نقاط ضعف سیستم فرماندهی ارتش عراق.

اجرا و هدایت نبرد بیت‌المقدس

تقریباً در پایان هفته اول اردیبهشت ماه 1361، رزمندگان به یک آمادگی نسبی برای آغاز عملیات رسیده بودند از طرف دیگر تشدید و تزاید فعالیت‌های دشمن در منطقه بویژه اقدامات مربوط به شناسایی و تقویت نیرو و بیم از آنکه متجاوز از فرصت استفاده کرده و اقدام به اعزام نیرو به کرانه غربی کارون نماید و به این ترتیب عبور نیروهای ما را از رودخانه با اشکال مواجه سازد از جمله عواملی بود که اجرای هر چه زودتر عملیات را ایجاب می‌کرد.

بدون تردید روز جمعه دهم اردیبهشت ماه سال 61 به عنوان روز آغاز عملیات و ساعت شروع عملیات (30 دقیقه پس از نیمه شب) تعیین شد و به قرارگاه‌های سه گانه (قدس، فتح و نصر) در بعد از ظهر روز نهم اردیبهشت ماه سال 61 ابلاغ شد.

سرانجام قرارگاه سرفرماندهی کربلا در ساعت 30 دقیقه بامداد روز جمعه مورخه 10/2/1361 با صدور رمز(بسم الله الرحمن الرحیم، بسم الله القاسم الجبارین، یا علی ابن ابیطالب(ع) ) به قرارگاه‌های قدس، نصر و فتح دستور اجرای نبرد بزرگ بیت‌المقدس را جهت آغاز یورش به دشمن اعلام کرد. پس از ابلاغ فرمان حمله، چراغ‌های سالن عملیات قرارگاه کربلا خاموش شد و مراسم دعای کمیل برپا شد. در میان هم‌همه ذکر و دعا و گریه حاضران، از دستگاه‌های بی‌سیم گاهی صدای یگان‌ها شنیده می‌شد که یکدیگر را صدا می‌زدند.

در این زمان قرارگاه قدس عملیات خود را با پیشروی توأم با غافلگیری در سکوت و تاریکی شب به سمت مواضع دشمن آغاز کرد ولی همان‌گونه که انتظار می‌رفت اندک زمانی نگذشته بود که دشمن تک قرارگاه قدس را کشف و بلافاصله غریو گوش‌خراش آتشبازی توپخانه و طنین رعدآسای انفجارت پی­در­پی گلوله‌ها سکوت شب را در سراسر جبهه کرخه در هم شکست و جنگجویان قرارگاه‌های قدس، نصر و فتح در پیکاری سخت و خونین به مدت 25 روز با دشمن درگیر شدند.

دشمن در مقابل تک غافلگیرکننده نیروهای خودی در منطقه خرمشهر و پل نو مجبور به ترک خاکریزهای دفاعی خود یکی پس از دیگر شده و ساعت چهار و سی دقیقه بامداد 2/3/61 جاده آسفالته شلمچه– خرمشهر (جاده پل نو) در محدوده منطقه قرارگاه نصر 3، فجر 3 و فتح آزاد شد و نیروهای دشمن تحت فشار شدید یگان‌های خودی به پشت نهر عرایض و نهر خین عقب رانده شدند. با تصرف جاده مرزی پاسگاه خین و پاسگاه مرزی حدود، ارتباط زمینی دشمن با خرمشهر قطع شد و شهر عملاً به محاصره در آمد.

ساعت 2 بعد از ظهر2/3/1361 قرارگاه‌های فجر 3 و فتح به رودخانه اروند رسیده و در حاشیه شمالی آن گسترش یافتند و به این ترتیب نیروهای این قرارگاه مأموریت واگذاری را با موفقیت کامل انجام دادند.

در برابر تک سریع و غافلگیرکننده نیروهای اسلام، دشمن دچار وحشت و سرگردانی شدید شد و نتوانست عکس‌العمل مناسبی نشان دهد. ارتباط یگان‌های دشمن با یکدیگر قطع شد و فرار افسران، درجه‌داران و سربازان از منطقه خرمشهر گویای از هم پاشیدگی سازمان یگان‌های دشمن در خرمشهر بود.

نتیجه عملیات در روز 2/3/61 بسیار درخشان بود و می‌توان گفت که قرارگاه کربلا به هدف خود که احاطه کامل خرمشهر بود رسیده و این شهر بدون تردید در آستانه سقوط قرار گرفته است. برابر پیام‌های استراق سمع شده از دشمن، اندکی پس از آغاز این عملیات، فرماندهان اغلب یگان‌های دشمن در پیام‌های خود درخواست عقب‌نشینی کردند. پرسنل یگان‌های درگیر اکثراً مبادرت به فرار نموده یا با تسلیم خود به رزمندگان اسلام تن به اسارت دادند.

آغوش باز و سراسر غرور و افتخار خرمشهر به سوی رزمندگان اسلام

ساعت 11 صبح روز 3/3/61 در حالی که درگیری شدیدی بین نیروهای قرارگاه نصر و دشمن در شمال نهر خین جریان داشت یگان‌های قرارگاه فتح از سمت غرب و خیابان کشتارگاه به سهولت وارد خرمشهر شدند. مقاومت دشمن بسیار ضعیف و تقریباً هیچ بود. در ناحیه گمرک خرمشهر در کنار اروند مقاومت اندکی وجود داشت که به سرعت منهدم گردید. ساعت 12 همین روز نیروهای ایران از سه طرف شمال، شرق و غرب وارد شهر شدند. دشمن که 24 ساعت در محاصره کامل قرار داشت، راهی جز تسلیم یا اسارت نداشت و گروه گروه به اسارت تن در می‌دادند. نیروهای موجود در شهر به طور کلی عناصری از 14 تیپ و تعدادی گردان مستقل و نیروهای جیش‌الشعبی بودند.

ساعت 14 خرمشهر به طور کامل تصرف و پرچم جمهوری اسلامی ایران بر فراز مسجد جامع و پل تخریب شده خرمشهر به اهتزاز درآمد و این شهر که ساعت چهار بعد از ظهر روز 4 آبان­ماه سال 1359 به اشغال دشمن درآمده بود، سرانجام ساعت 14:20 سوم خرداد ماه سال1361 پس از نوزده ماه اسارت به دست فرزندان غیور این مرز و بوم که برای رهایی این شهر از چنگال متجاوز سر از پا نمی‌شناختند و خون پاکشان را بی‌دریع نثار کرده بودند، آزاد شد.

خبر فتح خرمشهر به سرعت در همه جا پیچید و موج عظیمی از هیجان و خوشحالی سراسر کشور را فرا گرفت. مردم در خیابان‌ها با روشن کردن چراغ‌ها و به صدا در آوردن بوق اتومبیل‌های خود به انتشار این خبر پرداخته و به جشن و پایکوبی پرداختند و غرور این ملت بزرگ که با تجاوز بعثیون عراق و اشغال خرمشهر، جریحه‌دار شده بود با همت و غیرت فرزندان فداکار این کشور اعم از ارتشی، سپاهی، بسیجی و جهادگر التیام یافته و شعار«ما برمیگردیم» واقعیت یافت و خرمشهر که در دوران اشغال خونین‌شهر نام گرفته بود با خون جوانان وطن از آن لاله برآمد و دوباره خرمشهر نامیده شد.

در موفقیت عملیات بیت‌المقدس نیروی هوایی و هوانیروز و نیروی دریایی نقش مؤثری را ایفا نمودند. نیروی هوایی931 سورتی پرواز مراقبت مسلحانه، 130 سورتی پرواز بمباران هوایی، 22 سورتی پرواز عکس برداری هوایی، 2494سورتی پرواز ترابری هوایی (سوخت رسانی در هوا، حمل مجروح، انتقال نیرو و...) انجام و حدود شش هزار بسیجی از مشهد مقدس به منطقه عملیات حمل گردید. پدافند هوایی با تامین فضای امن منطقه عملیات، حدود 53 فروند هواپیمای دشمن را ساقط نمود.

هوانیروز که یکی از یگانهای پشتیبانی‌کننده و مؤثر در تمامی عملیات‌های دوران دفاع مقدس بود در عملیات بیت‌المقدس نیز با 95 فروند بالگرد با 5180 ساعت پرواز در قالب 3670 سورتی ضمن انهدام اداوات زرهی و سنگرهای دشمن، 7820 مجروح را تخلیه و 3561 رزمنده را ترابری نمود.

مأموریت کلی پدافند از جزیره آبادان به پایگاه دریایی خرمشهر واگذار شده بود و یک گردان شناور هجومی از یگان­های تکاور با300 فروند قایق و تجهیزات کامل، یک گروه 45 نفره غواص با وسائل وتجهیزات کامل، تعداد 50 نفرملوان و160 نفر قایقران در عملیات بیت المقدس شرکت داشتند.

نتایج عملیات

- آزادسازی بیش از 5400 کیلومتر مربع از خاک مقدس میهن اسلامی و آزادسازی خرمشهر پس از 19 ماه اشغال.

- تصرف پادگان حمید، محور اهواز و خرمشهر و همچنین آزادسازی شهر هویزه و تأمین خطوط مرزی شلمچه تا شمال طلائیه.

- انهدام کامل 2 لشگر دشمن و آسیب جدی 6 لشگر دشمن بین بیست تا شصت درصد.

- کشته و مجروح شدن 16000 نفر و به اسارت درآمدن 19000 نفر از دشمن.

- انهدام 550 دستگاه تانک و نفربر، 50 دستگاه خودرو، ده­ها عراده توپ و مقادیر زیادی از انواع جنگ‌افزار و مهمات به همراه سرنگونی 53 هواپیما و 3 بالگرد.

رهبر کبیر و معمار انقلاب اسلامی حضرت امام(ره) در خصوص حماسه آزادسازی خرمشهر فرمودند:«خرمشهر را خدا آزاد کرد» و« فتح خرمشهر، فتح خاک نیست بلکه به حقیقت فتح ارزش­های اسلامی می‌باشد».

در پایان یاد و خاطره شهدای هشت سال دفاع مقدس و به ویژه شهدای عملیات بیت‌المقدس را گرامی می‌داریم. روحشان شاد و راهشان پررهرو و مستدام باد.