آیندگان چه غذاهایی خواهند خورد؟

دانشمند/ بر اساس آمار و ارقام سازمان جهاني بهداشت، تقاضا براي غذا در 40 سال آينده دو برابر خواهد شد. با اين وجود زمان براي ارتقا وضعيت غذا به سرعت از دست مي‌رود. جمعيت روزافزون، تقاضا را نيز افزايش مي‌دهد و اين وضعيت در مورد گوشت بسيار جدي است. ميل و رغبت انسان‌ها براي خوردن گوشت حيوانات تا سال 2050 دو برابر خواهد شد. در حالي که نزديک به 70 درصد مزارع دنيا، هم اکنون به پرورش احشام اختصاص داده شده‌اند. انتظار مي‌رود نرخ گوشت‌هاي معمول افزايش چشمگيري داشته باشد. هنينگ استينفلد از سازمان غذا و کشاورزي سازمان ملل متحد از اين هم فراتر رفته و مي‌گويد:" گوشت گاو به خاويار آينده تبديل خواهد شد." هزينه‌هاي زيست محيطي همبرگر‌ها و استيک‌هاي امروزي نيز قابل توجه است. نگهداري احشام براي توليد غذا، 39 درصد گازهاي متان و 5 درصد دي‌اکسيد‌کربن انتشار يافته در هوا را تشکيل مي‌دهد. پروفسور مارک پُست، فيزيولوژيست در دانشگاه ماستريخت مي‌گويد:" اين مسئله از ديدگاه زيست محيطي، پذيرفتني نيست. بايد براي آن جايگزين ديگري بيابيم." پروفسور پست از جمله پژوهشگراني است که در سراسر دنيا براي مقابله با بحران روزافزون غذا از دانش بهره مي‌گيرند. تحقيق وي مي‌تواند به آينده‌اي منتهي شود که در آن گوشت مصرفي ما به جاي مزارع در آزمايشگاه‌ها پرورش يابد. راه‌حل‌هاي ديگر نيز به همين ميزان افراطي هستند. بسياري از کارشناسان آغاز ورود حشرات به رژيم‌هاي غذايي غربي را پيش‌بيني کردند. و فراتر از آن، فناوري‌هاي هوشمندانه در حال توسعه هستند تا ميوه‌ها و سبزيجات را در بيابان‌ها پرورش دهيم. در اين نوشتار راه‌حل‌هاي مطرح شده براي مقابله با بحران غذا را بيان مي‌کنيم. کدام يک از اين راه‌حل‌ها به نظر شما خوشمزه‌تر هستند؟ حشرات غذاهاي شش پا به سمت بشقاب شما رژه مي‌روند! با افزايش تقاضا براي گوشت، گوشت‌خواران چگونه نيازشان را رفع خواهند ساخت؟ نظرتان در مورد تاکوي ملخ، سوپ کرم و ملخ کاراملي چيست؟ برخي دانشمندان بر اين باور هستند که اِنتوموفاگي (حشره‌خواري)، نقش قابل توجهي در ايجاد منبع پروتئين جايگزين خواهد داشت. پروفسور آرنولد ون هويس، حشره‌شناس در واگنينگن هلند مي‌گويد: "‌وقتي غذاهاي گوشتي براي انسان مدنظر باشند، حشرات چندين برابر مفيدتر از منابع سنتي هستند. از آنجايي که حشرات خونسرد هستند، نياز ندارند ذخيره انرژي خود را براي ثابت نگه داشتن دماي بدنشان مصرف کنند." براي نمونه، جيرجيرک‌ها از 1/2 کيلوگرم غذا، يک کيلوگرم مواد خوردني توليد مي‌کند. مقدار غذا براي توليد يک کيلوگرم مواد خوردني در ماکيان 5/4 کيلوگرم، خوک‌ها 1/9 و گاوها 25 کيلوگرم است. بنابراين حشرات برتري زيست محيطي دارند. احشام 18 درصد گازهاي گلخانه‌اي را توليد مي‌کنند. يعني براي هر کيلوگرم گوشت گاو، حدود 2850 گرم گاز گلخانه‌اي منتشر مي‌شود. بر طبق تحقيقي که ون هويس در سال 2010 انجام داد، اين ميزان براي کرم‌ها و جيرجيرک‌هاي خانگي به ترتيب 8 گرم و 2 گرم است. به نظر مي‌رسد رژيم غذايي حشره‌اي بسيار ساده است. از اين رو گروهي در دانشگاه واگنينگن براي يافتن پاسخ اين پرسش تحقيق مي‌کنند که بزرگترين عاملي که باعث شده است حشرات به ظرف غذاي انسان‌ها وارد نشوند چيست؟ اين تحقيق ميزان تمايل افراد به خوردن حشرات را بررسي مي‌کند. ون هويس مي‌گويد:" از هر 10 نفر، 9 نفر ترجيح مي‌دهند غذاي حشره‌اي را به صورت کوفته بخورند تا به صورت معمولي. پنهان کردن پروتئين به اين روش، همان چيزي است که به آن احتياج داريم." حتي در صنعت غذا هم مي‌دانند که زمان زيادي نياز است تا نظر انسان‌ها نسبت به غذاهاي شش پا عوض شود. ارنست پاپادويانيس، مقام ارشد صنايع تغذيه آلي مي‌گويد: "‌در غرب نياز داريم بر مسائل تاريخي و رواني غلبه کنيم. من فکر مي‌کنم سرآشپزهاي مشهور توانايي تغيير ذائقه مردم را دارند." شرکت وي در فلوريدا در نظر دارد هر ساله هزار تن مورچه بالدار سياه خشک شده براي پرورش آبزيان توليد کند. در واقع، اين مورچه‌ها غذاي حيواناتي هستند که ما به خوردنشان تمايل داريم. مسائل پيچيده ديگري نيز درباره حشرات وجود دارد. براي نمونه، بعضي از پروتئين‌هاي موجود در گونه‌هاي خوردني حشرات، دقيقا مشابه چيزي است که در ذرات گرد و غبار در خانه‌ها وجود دارند و باعث بيماري آسم مي‌شوند. با اين وجود اگر حق با پاپادويانيس باشد و سرآشپزهاي مشهور کليد ذائقه مردم باشند، احتمالا زمان زيادي تا شروع انقلاب غذاي حشره‌اي باقي نمانده است. گوشت مصنوعي از اين پس مي‌توانيد گوشتي را بخوريد که به جاي مزرعه در لوله آزمايش پرورش يافته است! همبرگر آزمايشگاهي، استيک پرورش يافته در آزمايشگاه يا گوشت گاو مهندسي شده؟ دانشمندان هنوز نام مناسبي انتخاب نکرده‌اند، اما نام گوشت مصنوعي کماکان پيش روي ما خواهد بود. سال گذشته پروفسور مارک پست، اولين همبرگر مصنوعي دنيا را معرفي کرد. با قيمتي که اين فناوري دارد (250هزار يورو) از نظر بازرگاني ماندگار نيست، اما پروفسور پست پيش‌بيني مي‌کند با افزايش تقاضاي جهاني براي گوشت، اين محصول به سرعت مقرون به صرفه خواهد شد. همبرگر مشهور 250هزار يورويي پروفسور پست، از سلول‌هاي بنيادي ماهيچه گاو پرورش يافته بود که به وسيله بافت‌برداري و کشت در سرم خوني خالي از سلول‌هاي قرمز جنين گاو، توليد شده است. اين سرم حاوي منابع غذايي ضروري براي سلول‌ها براي تبديل به ماهيچه بود. پرفسور پست يکي از افرادي است که هدفشان مهندسي زيستي گوشت است. اين افراد روز به روز نيز در حال افزايش هستند. چمنزار‌هاي پيشرفته که توسط پروفسور گابور فورگاس و پسرش اندراس در ايالات متحده راه‌اندازي شده است، از فناوري چاپ سه‌بعدي براي توليد بافت زنده استفاده مي‌کند. هدف نهايي آنان، ساخت اندام‌هاي مصنوعي همانند گوشت مصنوعي است. هزاران سلول بنيادي ماهيچه در يک کارتريج (نوعي جوهر زيستي)، ريخته مي‌شوند و به شکل دلخواه چاپ مي‌شوند؛ سلول‌ها به صورت طبيعي به يکديگر متصل مي‌شوند و بافتي زنده مي‌سازند. کلمه‌اي که براي بيان مزه محصول جديد مناسب باشد، اين است:" ناخوشايند نيست"؛ اما در نظر داشته باشيد که اين محصول هنوز به پالايش نياز دارد. آيا مصرف‌کنندگان تمايلي به خوردن گوشت مصنوعي دارند؟ اندراس مي‌گويد:" ما در تلاش هستيم تا بر عوامل مشمئزکننده و زننده کشتارگاه‌ها و کارخانجات تهيه غذاي مزارع غلبه کنيم. فرآيند کاشت سلولي گوشت، براي محيط زيست و حيوانات بسيار پاک‌تر، شفاف‌تر و بهتر از روش‌هاي معمول پرورش حيوانات در مزارع است. گلخانه با استفاده از آب دريا اين گلخانه گرماي خورشيد را براي توليد محصول بيشتر در همه فصول محصور مي‌کند. مبدع بريتانيايي چارلي پاتون، ايده‌اي متفاوت ارائه کرده است که کشاورزان را قادر مي‌سازد در گرم‌ترين و خشک‌ترين نقاط دنيا، ميوه، سبزيجات و گياهان را پرورش دهند. مسئله عجيب‌تر اين است که آب مورد نياز در سيستم پيشنهادي وي از دريا تامين مي‌شود. پاتون مي‌گويد: "‌پتانسيل توليد غذا نامحدود است. ما مي‌توانيم محصولاتي مثل گوجه، کاهو و خيار را در کشورهايي مانند عمان يا امارات متحده عربي پرورش دهيم." براي اين که فرآيند پرورش گياهان به اين روش کارآمد باشد، بايد هوا به صورت مداوم از اين گلخانه‌ها به خارج تخليه شود. در بعضي مناطق براي اين منظور به پنکه احتياج داريم. اين فناوري در مناطقي مانند شمال آفريقا، خاورميانه، استراليا، مکزيک و چين که گرم خشک و بياباني، و به دريا نزديک هستند، بسيار کارآمد مي‌باشد. انرژي لازم براي تخليه هوا و آب رساني از خورشيد تامين مي‌شود. اولين گلخانه‌هاي آزمايشي با استفاده از آب دريا در تنريف، ابوظبي و عمان ساخته شدند. پيشرفته‌ترين پروژه در پورت آگوستا در شمال استراليا بود. پاتون مي‌گويد اين آزمايش‌ها در 2هزار مترمربع گلخانه نشان مي‌دهد، آمار توليد محصول در آنها با آمار80 کيلوگرمي ‌توليد گوجه در هر متر مکعب در سال در گلخانه‌هاي پيشرفته کشور هلند برابري مي‌کند. قرار است وسعت اين گلخانه‌ها، امسال 40 برابر شود. پرورش گياهان داخل خانه اگر مي‌خواهيد سبزيجات پرورش دهيد نيازي به زمين وسيع يا بيل نداريد. يک ابزار جديد خانه هر فردي را به يک زمين کشاورزي در مقياس کوچک تبديل مي‌کند. با استفاده از اين ابزار حتي نيازي به خاک هم نداريد و گياه در ‌هاله‌اي از مواد مغذي که دور آن را فراگرفته رشد مي‌کند. اميد است اين ابزار همه جا ديده شود و مصرف‌کنندگان محصولاتي مانند سيب‌زميني و گوجه، به جاي انتقال اين محصولات به جايي که زندگي مي‌کنند، خود آنها را پرورش دهند. در اين ابزار علاوه بر جايگزين کردن خاک با‌ هاله‌اي از مواد مغذي، دما، رطوبت، غلظت اسيدي و نور را به صورت خودکار تنظيم مي‌کند تا گياه در بهترين شرايط رشد کند. اطلاعات جمع‌آوري شده از شرايط گياه توسط اين ابزار را مي‌توان در تلفن همراه، تبلت و يا رايانه شخصي مشاهده کرد. بروتين فرح، دانش‌آموخته دانشگاه ماساچوست مي‌گويد: "مزاياي زيادي در پرورش گياهان به اين روش وجود دارد. در اين روش ميزان مصرف آب و کود به ترتيب 98 و 60 درصد کاهش مي‌يابد. ضمنا از آن جايي که اين روش در خانه انجام مي‌شود مي‌توان در تمام طول سال پرورش محصول را انجام داد. وي اميد دارد به زودي در آپارتمان‌ها و خانه‌هاي کوچک نيز شاهد رواج اين روش باشيم. او مي‌گويد:" ما هم اکنون در مرحله نمونه اوليه هستيم، اما پروژه ما در طول يک سال آينده آماده خواهد شد." جلبک افزايش قيمت نفت، سرعت تحقيقات در مورد جلبک را به عنوان منبع سوخت تسريع کرده است. اما در آينده ممکن است از جلبک‌ها به عنوان سوخت مورد نياز بدن خود نيز استفاده کنيم. به گفته شرکت آمريکايي در مناطق بسيار گرم و نيمه خشک حوالي کاراتا در غرب استراليا، 6 حوضچه در اندازه هکتار که به وسيله 38 حوضچه کوچکتر احاطه شده‌اند و از هر يک حباب‌هايي به آرامي ‌خارج مي‌شوند، نمايي از کشاورزي آينده هستند. اين شرکت که در کاشت لجن سبز پيشگام است بر اين باور است که مي‌تواند در حل بحران غذا در آينده کمک کند. استفاده از جلبک به عنوان غذا، امتيازات فراواني دارد. بر اساس اعلام سازمان توسعه و همکاري اقتصادي، با افزايش 55 درصدي تقاضاي جهاني تا نيمه قرن حاضر، آب پاک و مزارع حاصلخيز در وضعيت کمبود قرار مي‌گيرند. جلبک سرشار از پروتئين است و در تمام طول سال و به صورت روزانه مي‌توان آن را برداشت کرد. جلبک‌ها همچنين دي‌اکسيد‌کربن مضر هوا را مصرف مي‌کنند. مي‌توان آنها را در فروشگاه‌هاي مواد غذايي متفاوت به شکل ماکاراني‌هاي سبز و پر انرژي پيدا کرد. پال بروناتو، از امور شرکت‌ها مي‌گويد:" بازارهاي زيادي آمادگي پذيرش جلبک به عنوان يک منبع غذايي را ندارند." وي مي‌افزايد، امکان دارد در فعاليت‌هاي تجاري ابتدايي، پودر جلبک به محصولات ديگري مثل غذاي حيوانات اضافه شود و يا به عنوان مکمل غذايي شامل پروتئين، اسيدهاي چرب ضروري امگا-3 و کربوهيدرات‌ها عرضه شود. اين شرکت در حال حاضر در شش حوضچه خود، در هر هکتار 30 تن جلبک خشک توليد مي‌کند. اين مقدار 40 برابر توليد پروتئين دانه سويا است، در حالي که تنها يک درصد آب مورد نياز سويا در اين روش مصرف مي‌شود. بروناتو مي‌گويد: "‌شرکت هم اکنون در نظر دارد پودر پروتئين جلبک را با غذاها و نوشيدني‌هاي ديگري غير از اسنک‌هاي غني شده و آرد پروتئين جلبک ترکيب کند." چه بر سر قرص‌هاي غذا آمد؟ جايگزيني کامل مقداري گوشت و دو نوع سبزي با قرص، بسيار دشوار و غيرممکن است. ديگر نگران پخت و پز و شستن ظرف‌ها نباشيد. در سال 2062 ، انسان‌ها استيک دنده، جوجه سوخاري و پيتزاي دلخواه خود را به شکل يک قرص خواهند خورد. البته موانع دشواري بر سر اين راه وجود دارد. يک مرد معمولي در حدود 2500 کالري انرژي در روز نياز دارد، در حالي که اين مقدار براي زنان نزديک به 2هزار کالري است. کارشناسان تغذيه، استفاده از منابع مختلف انرژي را پيشنهاد مي‌کنند. براي نمونه توصيه برايان مکنزي، مربي ورزشي در انگلستان، 57 درصد کربوهيدرات، 30 درصد چربي و 13 درصد پروتئين است. چربي متمرکزترين منبع غذايي است و در هر گرم 9 کالري انرژي دارد؛ درحالي که کربوهيدرات و پروتئين در هر گرم، حدود چهار کالري انرژي دارند. قرص‌هاي بزرگ حدود يک گرم را در نظر بگيريد، اين بدان‌معني است که مصرف ميزان کالري روزانه مورد نياز براي مردان حداقل 521 قرص و زنان 417 قرص است. البته اين قرص‌ها حاوي ويتامين‌ها، مواد معدني و ديگر مواد مغذي حياتي که نقش مهمي‌در رژيم غذايي ما دارند، نيستند. ماريون نستل، پروفسور تغذيه در دانشگاه نيويورک مي‌گويد: "‌اگر بخواهيد ترکيب کاملي از مواد غذايي را به صورت قرص مصرف کنيد، بايد بيشتر اوقاتتان را صرف خوردن قرص کنيد." تعجبي نداشت که مرکز تحقيقات نظامي‌ آمريکا (دارپا‌) پژوهشي را آغاز کرد که در آن توانايي سربازان براي انجام ماموريت‌هاي طولاني بدون مصرف غذا مورد بررسي قرار مي‌گرفت. در سال 2004 اين مرکز براي برنامه "تسلط متابوليک" کمک‌هاي مالي دريافت کرد. مدارک نشان مي‌داد که چگونه اين نهاد قصد داشت به "اوج فعاليت فيزيکي و شناختي انسان به مدت سه تا پنج روز، و 24 ساعت در هر روز، بدون نياز به کالري" دست يابد. ممکن است راه رسيدن به هدف اين باشد که بدن سربازان را به صورت موقتي وادار به مصرف چربي‌هاي ذخيره کنند. البته هيچ يک از اين روش‌ها پيشرفتي نکرده‌اند و يا حداقل عمومي ‌نشده‌اند.