تاثیر فرم و رنگ‌ها بر حل مشکلات کودکان

ايسنا/ فرم و رنگ، عواملي هستند که سرتاسر دنياي اطراف ما را به شيوه‌هاي مختلف مي‌آرايند. نتايج يک تحقيق دانشگاهي نشان مي‌دهد که با تنظيم اين دو عامل به شيوه‌هاي گوناگون، مي‌توان بر رفع مشکلات رفتاري کودکان همت گمارد. روانشناسان محيطي که عوامل پيراموني مؤثر بر شخص را بررسي مي‌کنند، به جنبه‌هايي از محيط فيزيکي که شيوه‌هاي تفکر افراد را متأثر مي‌کنند توجه ويژه‌اي دارند. تصاوير موجود در کتاب‌ها و مجلات به‌عنوان يکي از عناصر محيط فرهنگي مي‌توانند تأثيرات شگرفي بر رفتار کودکان داشته باشد چراکه از بارزترين ويژگي‌هاي موردتوجه در تصاوير، فرم و رنگ هستند. فرم و شکل به‌عنوان اولين نشان بينايي، موجب شناخت دقيق شيء مي‌شوند. به عقيده متخصصين، کودکان، واکنش‌هاي مثبتي به رنگ‌هاي روشن دارند که شامل صورتي، قرمز، زرد، آبي، بنفش و سبز است و رنگ‌هاي سياه شامل قهوه‌اي سياه و خاکستري، واکنش‌هاي منفي را در آن‌ها برمي‌انگيزد. کودکان معمولاً هيجانات مثبت خود را با شادي، قدرت و تهييج و هيجانات منفي‌شان را با غم، خشم و کسالت ذکر مي‌کنند. بر اساس تحقيقات، رنگ قرمز بالاترين تعداد و رنگ صورتي پايين‌ترين پاسخ‌هاي هيجاني را در آن‌ها ايجاد مي‌کند. در همين خصوص، گروهي از محققان علوم روانشناسي کشورمان از دانشگاه بجنورد، در مطالعه‌اي پژوهشي، تأثير رنگ و فرم تصاوير را بر مشکلات رفتاري کودکان چهار تا پنج ساله آزموده‌اند. پژوهشگران فوق در اين تحقيق، به دنبال بررسي تأثير تصاوير با رنگ‌هاي گرم- فرم‌هاي منحني، رنگ‌هاي سرد- فرم‌هاي منحني، رنگ‌هاي سرد- فرم‌هاي زاويه‌دار و رنگ‌هاي گرم- زاويه‌دار بر مشکلات رفتاري کودکان پيش‌دبستاني بوده‌اند. در طول جلسات اين تحقيق، ۴۰ کودک شرکت‌کننده در پژوهش که از چهار مهدکودک شهر مشهد به‌صورت تصادفي انتخاب شده بودند، تلاش کردند تا تصاوير را کپي و رنگ‌آميزي کنند. پس‌ازآن، پرسشنامه رفتار کودکان توسط مربيان آن‌ها در مراحل پيش و پس‌آزمون تکميل شد و داده‌هاي به‌دست‌آمده، تجزيه‌وتحليل شد. نتايج تحقيق نشان داد که بيشترين ميزان کاهش در مشکلات رفتاري کودکان پيش‌دبستاني، به ترتيب در گروه گرم-منحني، گروه سرد -منحني و گروه گرم- زاويه‌دار رخ داده است. بر اساس اين نتايج، فرم‌هاي منحني در درجه اول، بيشترين اثرگذاري را بر کاهش مشکلات رفتاري دارد و در درجه دوم رنگ‌هاي گرم قرار گرفته‌اند. دکتر ملاحت اماني، استاديار، گروه روانشناسي دانشگاه بجنورد و همکارانش در اين خصوص مي‌گويند: «اشيا زاويه‌دار حس تهديد را در بر دارند. اين زاويه‌ها در اشياي تيز، ناهموار و دندانه‌دار زياد هستند. در روان‌شناختي تأييد شده است که اشياي زاويه‌دار، موجب فعاليت بيشتر ناحيه آميگدال مغز مي‌شوند که در زمان درک خطر و ترس، نقش فعالي دارد. ترس در کودکان مي‌تواند عامل زمينه‌ساز بسياري از مشکلات رفتاري باشد، بر همين اساستصاوير زاويه‌دار که ترس بيشتري را تداعي مي‌کنند، نمي‌توانند در کاهش مشکلات رفتاري نقش مؤثري داشته باشد». اين محققان دانشگاهي مي‌افزايند: همچنين کودکان پيش‌دبستاني به اقتضاي سن و سال خود، ازنظر شخصيتي وابسته هستند و اشکال منحني براي افراد داراي شخصيت وابسته، جذاب‌تر است. اشکال منحني و دايره‌وار، مرتبط با نيازهاي تعلق هستند که در کودکان پيش‌دبستاني اين نياز نسبت به ساير گروه‌هاي سني بالاتر است». اين يافته‌ها همچنين نشان مي‌دهند که رنگ‌هاي گرم به‌عنوان برانگيزاننده و فعال‌کننده، مي‌توانند منجر به هيجانات مثبت در افراد شوند و اين هيجانات مثبت، اثر کاهندگي بر مشکلات رفتاري دارند. در مورد پرخاشگري، دکتر اماني و همکارانش مي‌گويند: «نتايج نشان داد که پرخاشگري در همه گروه‌ها به‌غيراز گروه سرد- زاويه‌دار کاهش معني‌داري پيدا کرد. اين کاهش به ترتيب در گروه‌هاي گرم-منحني و گرم-زاويه‌داري بيشتر بوده است. اين نتيجه بيانگر اين است که رنگ‌هاي گرم در کاهش پرخاشگري کودکان پيش‌دبستاني مؤثر هستند. رنگ‌هاي گرم با ايجاد هيجانات مثبتي چون انرژي، حيات، قدرت، شادي و لذت مي‌توانند پرخاشگري را که ماحصل هيجانات منفي مثل خشم و ناامني است را کاهش دهند». بر اساس نتايج اين تحقيق در خصوص اضطراب نيز نشان داده شد که اضطراب در کودکان مورد مطالعه در گروه‌هاي سرد- منحني و گرم -منحني به‌طور قابل‌توجهي کاهش يافته است، اما در گروه‌هاي سرد- زاويه‌دار و گرم- زاويه‌دار کاهش اضطراب و ناسازگاري معني‌دار نبوده است. بنابر گفته مجريان اين پژوهش: «اين نتيجه بيانگر اين موضوع است که فرم‌هاي منحني نقش مؤثري در کاهش اضطراب کودکانپيش‌دبستاني دارند. چراکه اشيا زاويه‌دار حس تهديد را در بردارند، ولي فرم‌هاي منحني مي‌توانند حس امنيت و آرامش را تداعي کرده و اضطراب را کاهش دهند». به‌علاوه در اين پژوهش در مورد تأثير شکل و رنگ بر عواملي چون «ناسازگاري»، «رفتارهاي ضداجتماعي» و «نقص توجه» بررسي‌هايي انجام شده است. طبق گفته محققان دانشگاه بجنورد که يافته‌هاي پژوهش آن‌ها در نشريه «پرستاري کودکان» منتشر شده است: «ترکيب اشکال منحني با هر يک از رنگ‌هاي گرم يا سرد، ناسازگاري کودکان را کاهش مي‌دهد. اما براي کاهش رفتارهاي ضداجتماعي کودکان فوق، فقط ترکيب اين اشکال با رنگ‌هاي سرد مؤثر بوده است. به‌علاوه، در خصوص کاهش نقص توجه نيز، رنگ‌هاي گرم چه در اشکال زاويه‌دار و چه در اشکال منحني، مؤثر بوده‌اند». اين نتايج مي‌توانند در طراحي راهکارهايي به‌منظور کاهش مشکلات رفتاري کودکان چهار تا پنج ساله با استفاده از تصاوير داراي فرم‌ها و رنگ‌هاي مختلف، مؤثر واقع شوند. نشريه «پرستاري کودکان» که به انتشار نتايج فني اين تحقيق پرداخته است، توسط انجمن علمي پرستاري ايران و به‌صورت فصل‌نامه منتشر مي‌شود. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد