چه طور می شود تضمین داد که حیات انسان در زمین دوام دارد؟

خبرآنلاين/ تنوع زيستي(Biodiversity) و حفاظت از گونه هاي جانوري و گياهي به عنوان نمود بيروني آن، زمينه ساز صيانت از زيستگاه ها، امنيت زيستي و غذايي و در نهايت تضمين بقاي حيات جوامع انساني بوده و سازمان ملل متحد با درک اهميت اين مساله، اول خرداد ماه را «روز جهاني تنوع زيستي» نامگذاري کرده است. تنوع زيستي شامل گونه‌هاي گياهي، جانوري و ميکروارگانيسم‌ها است که تاکنون حدود ۲ ميليون گونه آن شناسايي شده و دانشمندان تخمين مي‌زنند که اين عدد تا حدود ۱۰ ميليون مورد قابل افزايش باشد. در تبيين اهميت تنوع زيستي همين بس که سازمان ملل در سال ۱۹۹۲ کنفرانسي را دربارهٔ حمايت از محيط زيست در شهر ريودوژانيرو برزيل برگزار کرد که يکي از دستاوردهاي آن انعقاد پيمان تنوع زيستي بود و ايران هم اين معاهده را در سال ۱۳۷۵ تصويب کرد و به آن پيوست. شايد بتوان به زبان ساده و همه فهم، به خطر افتادن تنوع زيستي را در تجربه روزافزون نزديکي گونه هاي جانوري وحشي از قبيل گرگ، پلنگ و خرس به جوامع شهري و روستايي و حمله آنان به دام و انسان در دهه هاي اخير به عنوان يکي از تبعات مداخله هر چه بيشتر انسان در طبيعت و تخريب زيستگاه هاي جانوري و گياهي تشريح کرد. ** تنوع زيستي حمايت از گونه هاي جانوري، گياهي و تثبيت طبيعت است معاون محيط طبيعي مديرکل حفاظت محيط زيست آذربايجان شرقي با تاکيد بر لزوم حمايت از تنوع زيستي گفت: حمايت و حفاظت از گونه هاي جانوري و گياهي در واقع حمايت از تنوع زيستي و حفظ محيط زيست و پايداري منابع طبيعي است. ميرمحسن حسيني قمي افزود: براي حفظ گونه هاي منحصربفرد، در معرض انقراض يا گونه هاي نادر، اقدامات ويژه اي توسط حفاظت محيط زيست آذربايجان شرقي انجام مي شود. وي اظهار داشت:بر اين اساس وضعيت گونه هاي در معرض خطر و نادر «سياه خروس» و «شوکا» در سايه اقدامات حفاظتي انجام گرفته تثبيت شده و به رغم مشکلات چند سال گذشته درياچه اروميه، حضور گونه «ميش مرغ» نيز در استان ثبت شده است. وي همچنين گفت: بر اساس اصل ۵۰ قانون اساسي، حفظ محيط زيست وظيفه همگاني است و اگر به حفظ محيط زيست توجه نشود، توسعه ناپايدار خواهد بود. وي با بيان اينکه ۱۳ درصد عرصه هاي آذربايجان شرقي در قالب مناطق حفاظت شده تحت مديريت سازمان حفاظت محيط زيست است، افزود: رشد جمعيت و توسعه صنعتي، حفاظت از محيط زيست در سال هاي اخير را به چالش کشيده است. حسيني قمي ادامه داد: بر اساس کنوانسيون هاي بين المللي، جمهوري اسلامي ايران متعهد شده است مناطق حفاظت شده از عرصه هاي کشور را به ۱۷ درصد برساند که تاکنون نيز موفقيت هاي خوبي را در اين راستا کسب کرده ايم. ** حمايت از تنوع زيستي و پايش هاي زيست محيطي موجب شناسايي گونه هاي نادر جانوري مي شود رييس اداره پايش حيات وحش اداره کل حفاظت محيط زيست آذربايجان شرقي نيز در خصوص اجراي برنامه هاي حمايت از تنوع زيستي در استان به خبرنگار ايرنا گفت: پايش هاي انجام شده پراکنش گونه هاي حساس، نادر يا در معرض خطر انقراض مثل خرس قهوه اي، قرقاول و قره خروس در اين استان وجود دارد که به نوعي حمايت هاي تنوع زيستي در آنها حاکم است. احمد حاجي زاده اظهار داشت: پايش زيستگاه هاي تالابي استان به خصوص مناطق حفاظت شده تالاب هاي «قره قشلاق» و «قوري گول»، وجود ميش مرغ، غاز پيشاني سفيد و اردک سرسفيد را در آذربايجان شرقي نشان مي دهد. وي افزود: پلنگ در شمال و جنوب آذربايجان شرقي و کفتار در اطراف تبريز شناسايي شده که حمايت هاي مختلف محيط زيست را با شيوه هاي مختلف به دنبال دارد. حاجي زاده با اشاره به اينکه سرشماري زمستانه به صورت سالانه انجام مي شود، اما آمار پستانداران شاخص استان در مناطق حفاظت شده متفاوت است، گفت: در منطقه حفاظت شده سهند، قوچ و ميش، در کيامکي، کل، بز و شوکا، در ارسباران و ديزمار، کل و بز در منطقه حفاظت شده کاغذکنان آهو، کل و بز و در ساير مناطق تحت مديريت محيط زيست، پايش و به تبع آن حمايت و حفاظت هاي زيست محيطي انجام مي شود. وي افزود: اسفند ماه هر سال نيز سرشماري بين المللي پرندگان آبزي و کنارآبزي به صورت سراسري انجام مي شود که منطقه ارس و قره قشلاق نيز زير پوشش اين سرشماري قرار مي گيرند که تمام اين فعاليت ها در حيطه حمايت از تنوع زيستي آذربايجان شرقي است. حاجي زاده بيان کرد: تمام گونه هاي جانوري و گياهي در زنجيره غذايي حياتي قرار مي گيرند و حمايت از تنوع زيستي در واقع داخل اين زنجيره غذايي بوده و به هم وابسته هستند. وي ادامه داد: حفاظت از تنوع زيستي، امنيت غذايي و امنيت زيستي براي انسان ايجاد مي کند و هر چه قدر تنوع زيستي در منطقه بيشتر باشد، امنيت براي ساکنان آن نيز افزايش مي يابد. وي اضافه کرد: به طور مثال اگر کل و بز به عنوان گونه «پرچم»، کاهش يا از تنوع زيستي حذف شوند، در زنجيره و هرم غذايي ايجاد مشکل جدي و تنوع ژنتيکي حيوانات اهلي مثل گوسفند و نيز تامين طعمه و غذاي جانوراني مثل پلنگ و خرس دچار خلل مي شود. رييس اداره پايش حيات وحش اداره کل حفاظت محيط زيست آذربايجان شرقي گفت: اين مشکل در زندگي انسان نيز تاثير خود را نشان مي دهد و امنيت در جوامع انساني نزديک زيستگاه هاي جانوري با خطر روبرو مي شود. حاجي زاده افزود: جانوران گوشتخوار مثل خرس، پلنگ و گرگ با کاهش طعمه طبيعي به گوسفندان و حيوانات اهلي و حتي انسان حمله ور مي شوند و امنيت جوامع انساني با برهم خوردن تنوع زيستي برهم مي خورد. ** تنوع زيستي موجب حفاظت و بقاي گونه هاي جانوري و جوامع انساني است رييس اداره محيط طبيعي اداره کل حفاظت محيط زيست آذربايجان شرقي نيز به ايرنا گفت: تنوع زيستي از اهميت بالايي برخوردار است، چون هر چه تنوع زياد باشد، پايداري جمعيت گونه هاي مختلف افزايش مي يابد و به امنيت زيستي ثبات مي بخشد. داود غني پور اظهار داشت: تزايد سطح تنوع ژني تا تنوع زيستي در سطح جمعيت، افزايش مقاومت در مقابل بيماري ها، کاهش بيماري، پايداري جامعه و سلامت نسل هاي بعدي را تضمين مي کند. وي يادآور شد: البته با توجه به اهميت روزافزون «بيوتروريسم»، مسوولان کارگروه پدافند غيرعامل آذربايجان شرقي به اهميت تنوع زيستي واقف بوده و براي حفظ آن برنامه دارند. وي افزود: بر اين اساس با وجود کمبود اعتبار، حفاظت از محيط زيست و تنوع زيستي در استان هدفمند شده است و گونه هاي در معرض تهديد آذربايجان شرقي مثل پلنگ، خرس قهوه اي و گونه هاي چتري قلمروي اين خطه که بيش از ۳۰۰ تا ۴۰۰ کيلومتر مربع را شامل مي شو، متناسب با اين وسعت زيستگاه حمايت مي شوند. غني پور تشريح کرد: از اين ديدگاه، بايد طعمه و شکار پلنگ در محل هاي عبوري اين جانور حمايت شود که در واقع حمايت از محيط زيست و در مجموع تنوع زيستي است. وي با اشاره به حفاظت از ديگر گونه هاي نادر و در معرض خطر آذربايجان شرقي به شيوه حمايت از تنوع زيستي افزود: «قره خروس» در ارتفاع ۲۲۰۰ متري ارسباران زيست مي کند و براي حفظ زيستگاه اين پرنده، حفاظت از مناطق جنگلي و مرتعي ضروري است. وي ادامه داد: اين پرنده در فصل بهار و در فضاي باز به تظاهرات جنسي مي پردازد و در تابستان و زمستان در جنگل بسر مي برد؛ براي محافظت از اين گونه ها حفاظت از مناطق جنگلي و مرتعي انجام مي شود و مراقبت از مجموع اين زنجيره، حفاظت از تنوع محسوب مي شود که از ساليان گذشته در حال انجام است. وي افزود: قرقاول نيز در حاشيه ارس و شب ها در کوهپايه ها و باغ ها بسر مي برد و زيستگاه وسيعي دارد؛ بر اين اساس براي حفاظت از اين گونه با ارزش در معرض خطر انقراض، از تنوع زيستي منطقه حمايت مي کنيم. وي تاکيد کرد: بايد توجه داشت که صرف حمايت از جانوران موجب بقاي آنها نمي شود، بلکه بايد اکوسيستم را حفاظت کنيم تا با اين حمايت گونه خاص مورد نظر نيز حفظ شود و اين حفاظت وابسته به تنوع زيستي است. غني پور همچنين گفت: تالاب بين المللي «قوري گول» بستان آباد در شمال غرب کشور به لحاظ تنوع زيستي از اهميت بالايي برخوردار و جوجه آوري گونه هاي منحصر به فرد اين تالاب در بهار مثل اردک سرسفيد، نمونه اي از حساسيت بالاي اين پهنه آبي است. وي افزود: حفاظت از تنوع زيستي در تالاب قوري گول موجب زيست ۷۰ جفت اردک سرسفيد در سال گذشته شد، در حالي که در سال هاي اخير به علت مشکلات کم آبي اين رقم تا هفت جفت کاهش داشت. وي ادامه داد: غاز پيشاني سفيد کوچک نيز که جمعيت بسيار اندکي در دنيا دارد و مسير مهاجرت آنها در آذربايجان شرقي قرار دارد، در سايه حمايت از تنوع زيستي، اکنون ۳۰ تا ۶۰ قطعه از اين پرنده در منطقه زيست مشاهده شده است. غني پور اضافه کرد: اين گونه پرنده نادر در تالاب هاي قره قشلاق که در محدوده شهرستان هاي بناب، ملکان و مياندوآب قرار دارد، مشاهده شده است. وي افزود: جمعيت «قره خروس» نيز در جنگل هاي ارسباران حداکثر به حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ قطعه مي رسد، اما در اثر فعاليت هاي ناشي از معدن مس سونگون اين گونه جانوري در آن محدوده حذف شده است. وي ادامه داد: آمار قوچ و ميش در آذربايجان شرقي نيزدر سايه اقدامات حفاظتي و حمايتي زيست محيطي و تنوع زيستي به ۶۰۰ تا ۷۰۰ راس رسيده و قرقاول ارسبارن نيز که امکان سرشماري آن فقط در ۲ هفته فصل تظاهرات جنسي وجود داشته و در معرض تهديد بيشتري است، نياز به اقدامات فراسازماني و حساس سازي جمعيت محلي دارد؛ البته حداکثر حدود ۱۵۰ قطعه از اين پرنده نيز در منطقه زيست مي کند. وي گفت: حدود ۵۰ تا ۱۰۰ قلاده پلنگ و کمتر از اين تعداد خرس قهوه اي در آذربايجان شرقي زيست مي کنند که به علت داشتن تضاد منافع با جمعيت انساني منطقه، جمعيت آنها با چالش مواجه اند. وي افزود: حفظ تنوع زيستي، اين تضاد را به حداقل مي رسان،د اما از بين بردن گراز توسط کشاورزان که طعمه اصلي پلنگ است و برداشت محصولات و ميوه جنگلي مثل تمشک موجب کاهش ذخيره غذايي پلنگ و خرس قهوه اي شده که برآيند آن نزديک شدن اين گونه هاي وحشي جانوري به جوامع انساني است. وي ادامه داد: کشاورزان گرازها را نابود مي کنند و جمعيت بومي و محلي ميوه هاي جنگلي را مي چينند و تنوع زيستي را برهم مي زنند اين موضوع منجر به نزديک شدن پلنگ و خرس قهوه اي به محيط زندگي انسان ها براي بدست آوردن غذا مي شود. وي يادآوري کرد: در اين بين جان خرس قهوه اي که امکان استتار کمتري دارد بيشتر از پلنگ در معرض خطر قرار مي گيرد که نمونه اي از برهم خوردن تنوع زيستي، آسيب آن به انسان، طبيعت و گونه هاي جانوري و تهديدات جمعيت است. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد