زمینیان در انتظار خبرهای جذاب نجومی در ۱۴۱۱ و ۱۴۱۲

ایسنا/ آسمان عصرگاهی روز ۲۰ آبان ماه شاهد پدیده نجومی نادر گذر سیاره "تیر" از مقابل دیسک خورشید است، ولی از آنجایی که در این زمان غروب خورشید در ساعت ۱۷ خواهد بود؛ از این رو ساکنان ایران تنها می‌توانند ۵۵ دقیقه از این پدیده را مشاهده کنند و اگر رصدگران مشاهده این گذر را از دست بدهند، باید ۱۳ سال منتظر بمانند تا گذر دیگری از این سیاره از مقابل خورشید را مشاهده کنند.

مهندس مسعود عتیقی اظهار کرد: از آنجایی که مدار سیارات داخلی "تیر" و "ناهید" از زمین به خورشید نزدیکتر است، شرایطی ایجاد می‌شود که گاهی اوقات این سیارات از جلوی مهر تابان از دید ناظر زمینی عبور کنند که به آن "ترانزیت" و یا "گذر" می‌گویند.

وی اضافه کرد: هر گاه این سیارات بین زمین و خورشید قرار گیرند، به این وضعیت "مقارنه داخلی" گفته می‌شود و به علت انحرافی مداری این سیارات نسبت به مدار زمین، همیشه در هر مقارنه داخلی شاهد یک گذر نیستیم.

عتیقی خاطر نشان کرد: از سوی دیگر با توجه به این‌که مدار سیاره "تیر" نسبت به سیاره "ناهید" بسته‌تر (نسبت به مدار خورشید) و کوتاه‌تر است، در هر قرن (۱۰۰ سال) ساکنان زمین شاهد ۱۳ عبور از سیاره "تیر" و در هر ۱۰ قرن (هزار سال) ۱۳ عبور از سیاره "ناهید" هستند.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران، آخرین عبور سیاره "ناهید" را در سال ۱۳۹۱" دانست و خاطر نشان کرد: این رویداد تا ۹۸ سال دیگر (از امسال) تکرار نخواهد شد، ولی سیاره "تیر" که گذر کامل آن را در سال ۱۳۸۲ در کشور شاهد بودیم، در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۵ نیز گذری از مقابل خورشید داشته است.

به گفته وی، تقریبا نیمی از مراحل عبور در کشور قابل مشاهده بوده است و رصد عمومی آن نیز توسط انجمن نجوم آماتوری انجام شد.

گذر تیر از مقابل خورشید در آبان‌ماه
عتیقی اضافه کرد: حدود یک ماه دیگر یعنی روز دوشنبه ۲۰ آبان ماه سال جاری امکان رصد بخش‌های ابتدایی یک گذر دیگر از سیاره "تیر" از مقابل خورشید از لحظات پایانی روز و قبل از غروب آفتاب برای علاقه‌مندان فراهم خواهد بود.

وی اظهار کرد: این گذر از ساعت ۱۶ و ۵ دقیقه روز ۲۰ آبان آغاز می‌شود و تا ساعت ۱۷ که لحظه غروب خورشید در این تاریخ (۲۰ آبان) است، می‌توان این گذر را مشاهده کرد.

زمان‌های مهم برای رصد
عتیقی به زمان‌های این گذر اشاره و خاطر نشان کرد: برخورد اول و مماس شدن سیاره تیر با خورشید در ساعت ۱۶ و ۵ دقیقه و ۲۷ ثانیه و زمان تماس دوم یعنی قرارگیری کامل سیاره تیر در جلوی قرص خورشید ساعت ۱۶ و ۷ دقیقه و ۸ ثانیه است.

وی با بیان اینکه تمامی این لحظات و قدری پیشروی سیاره تیر از مقابل خورشید تا قبل از غروب خورشید میسر است، ادامه داد: ساعت ۱۸ و ۴۹ دقیقه و ۴۸ ثانیه لحظه حداکثر این عبور است که در این وضعیت و حتی قبل‌تر از آن به علت غروب خورشید در ایران متاسفانه قابل مشاهده نیست.

این فعال حوزه نجومی با بیان اینکه در ساعت ۲۱ و ۳۲ دقیقه و ۳۳ ثانیه تماس سوم و لحظه آغاز خروج سیاره از مقابل خورشید خواهد بود، یادآور شد: در ساعت ۲۱ و ۳۴ دقیقه و ۱۴ ثانیه به وقت ایران، پایان عبور سیاره تیر از مقابل خورشید خواهد بود.

عتیقی خاطر نشان کرد: بهترین و دقیق‌ترین روش ثبت برخورد اول این دو جرم آسمانی، استفاده از سیستم H آلفا است. سیستم H آلفا یک فیلتر مخصوص رصد زبانه‌های خورشیدی است و بسیار گران قیمت است.

خبرهای خوش نجومی در سال‌های ۱۴۱۱ و ۱۴۱۲
وی گذر بعدی سیاره "تیر" از مقابل خورشید را ۱۳ سال دیگر دانست و گفت: در روز شنبه ۲۳ آبان سال ۱۴۱۱ خورشیدی، پدیده گذر سیاره تیر از مقابل خورشید رخ خواهد داد و در آن زمان کلیه مراحل گذر در سراسر ایران قابل مشاهده خواهد بود.

عتیقی اضافه کرد: البته یک ماه قبل از گذر تیر در سال ۱۴۱۱، در روز دوشنبه ۲۷ مهر همان سال، ماه گرفتگی کاملی رخ خواهد داد که تمامی مراحل آن در ایران قابل رصد خواهد بود.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران افزود: در روز ۳۰ اسفند ۱۴۱۲ که سالی کبیسه است، خورشید گرفتگی کاملی روی می‌دهد که از سواحل زیبای خلیج فارس تا مرکز کشور ادامه دارد و فرصتی است تا رصدگران بر فراز تخت جمشید به مشاهده این پدیده نادر و جذاب بپردازند.

وی اضافه کرد: پس بعد از عبور سیاره تیر از مقابل خورشید در آبان سال ۹۸، باید سال‌های ۱۴۱۱ و ۱۴۱۲ را به دلیل رخدادهای جذاب نجومی جذاب به خاطر سپرد.

مشاهده ۵۵ دقیقه‌ از رخداد نجومی نادر
عتیقی در پاسخ به این سوال که رصدگران ایرانی چه مدت از پدیده نجومی گذر سیاره تیر از مقابل خورشید را می‌توانند رصد کنند، پاسخ داد: این پدیده از ساعت ۱۶ و ۵ دقیقه شروع می‌شود و تنها ۵۵ دقیقه از این پدیده از ایران قابل مشاهده است.

وی با تاکید براینکه علاقه‌مندان برای رصد گذر سیاره تیر از مقابل خورشید در روز ۲۰ آبان باید مناطقی که دارای افق غربی باز و عاری از غبار و آلودگی است را انتخاب کنند تا بتوانند خورشید را تا رسیدن به نقطه صفر افق ببینند، خاطر نشان کرد: این پدیده از سراسر کشور قابل مشاهده است، ولی شهرهای غربی کشور که غروب خورشید دیرتر است، شرایط بهتری برای رصد دارند.

عتیقی در این باره توضیح داد: از آنجایی که خط غروب در ایران یک خط مورب است و از مشهد آغاز و به اهواز ختم می‌شود، هر چه به سمت غرب و جنوب غربی کشور حرکت کنیم، چون غروب خورشید به تاخیر می‌افتد، مدت زمان بیشتری برای رصد این پدیده نجومی خواهیم داشت.

تذکراتی که باید جدی گرفته شود
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران به بیان نحوه رصد رخداد نجومی گذر تیر از مقابل خورشید پرداخت و یادآور شد: چون عبور سیاره "تیر" از مقابل دیسک خورشید است، رصد پدیده گذر حتما باید با استفاده از فیلتر مخصوص رصد خورشید صورت گیرد و مشاهده مستقیم خورشید به هیچ وجه صحیح نیست و برای چشمان انسان خطرات غیر قابل جبرانی را به همراه دارد.

وی تصریح کرد: علاوه بر آن عبور سیاره تیر به علت کوچکی و دوری این سیاره از زمین حتما باید با دوربین‌های دو چشمی نجومی و یا با تلسکوپ‌های آماتوری مجهز به فیلتر مخصوص رصد خورشید انجام شود.