دلایل ناتوانی کشورها برای تولید واکسن کرونا

ايسنا/ به اعتقاد محققان کشور شيوع و اپيدمي کرونا از 4 ماه گذشته آغاز شده بود و از آنجايي که اين ويروس از زمان کشف تاکنون چهره‌هاي متفاوتي از خود نشان مي‌دهد از اين رو تلاش کشورها براي ارائه راهکارهاي درماني و يا توليد واکسن ناکام مانده است و به گفته آنها از آنجايي که کشور در انتظار سال نو شمسي است بايد دستورالعمل‌هاي بهداشتي متناسب با سبک زندگي به منظور کاهش شيوع اين بيماري ارائه شود. کروناويروس‌ها ( Coronaviruse)، خانواده بزرگي از ويروس‌ها هستند که از ويروس سرماخوردگي معمولي تا عامل بيماري‌هايي مانند سارس، مرس و کوويد19 را شامل مي‌شود. به گفته محققان اين ويروس از دهه 70 ميلادي کشف و اولين نشانه‌هاي بروز آن در انسان با ويروس ايدز هويدا شد. به گفته پرفسور آهنگري از متخصصان ايمونوژنيک اين بيماري از دهه 90 ميلادي به سمت ويروس‌هاي سرما خوردگي سوئيچ شد و اکنون در قالب ويروس کرونا طغيان جهاني يافته است. وي شيوع اين بيماري را تهديدي براي حوزه سلامت دانست؛ چرا که اين ويروس در هر زمان چهره جديدي از خود به نمايش مي‌گذارد از اين رو نمي‌توان براي آن واکسني توليد کرد. اين محقق اين ويروس را تهديد هزاره سوم؛ هزاره تهديدها و فرصت‌ها دانست و با تاکيد بر اينکه اين ويروس آخرين تهديد حوزه سلامت نخواهد بود بر تقويت هرچه بيشتر سيستم بهداشتي با ايجاد اتاق‌هاي فکر در وزارتخانه‌هاي مرتبط تاکيد دارد. وي همچنين با تاکيد بر ضرورت توجه به ارتقا سيستم ايمني در شرايط اپيدمي کرونا يادآور مي‌شود که دو کشور چين و ايران در گسترش آلودگي‌ هوا وجه مشترک دارد و اين آلودگي موجب خستگي سلول‌ها خواهد شد و اين امر موجب مي‌شود که ديگر سلول‌ها توانايي لازم براي مقابله با تهديدات جديد را نداشته باشند. سير تکامل ويروس کرونا از دهه 70 ميلادي تاکنون پروفسور قاسم آهنگري، متخصص ايمونوژنتيک استاد تمام دپارتمان ژنتيک پزشکي پژوهشگاه ملي مهندسي ژنتيکي و زيست فناوري در گفت‌وگو با ايسنا، با بيان اينکه ويروس کرونا به عنوان گروهي از RNA ويروس‌ها در اواخر دهه 70 ميلادي کشف شدند، گفت: در اوايل دهه 70 محققان به دنبال سرطان‌هايي با منشا لنفوسيت T (سرطان خون با منشا لفنوسيت T) بودند که اولين مورد از اين RNA ويروس‌ها در اوايل دهه 80 ميلادي با حضور ويروس ايدز (HIV) مشخص شد. وي با بيان اينکه در دهه‌هاي 80 و 90 مطالعات محققان بيشتر بر روي RNA ويروس‌ها متمرکز بود، ادامه داد: پس از آن در دهه 90 و در سال 2000 اين ويروس‌ها به سمت ويروس‌هاي شبه سرماخوردگي‌ها سوئيچ شد و اولين نمونه‌هاي آن به صورت ويروس "سارس" نمايان شد که آغاز آن از کشور چين بوده است. آهنگري "مرس" را از انواع ديگر RNA‌ويروس‌ها دانست که شيوع آن از کشورهاي عربستان و امارات بوده است، افزود: ولي فصل شيوع (فصل گرما) و منطقه درگيري اين ويروس (منطقه گرمسيري) به گونه‌اي بود که ويروس مرس مهار شد. اين محقق حوزه ايمونوژنتيک ويروس‌هاي H1N1 را از ديگر اعضاي اين خانواده دانست که از گروه ويروس‌هاي آنفلوآنزا هستند و يادآور شد: اين دسته از ويروس گسترش يافتند ولي با توجه به دستور العمل‌هاي سازمان بهداشت جهاني و ساير مراکز بين‌المللي، بشر توانست بر اين ويروس غلبه يابد. اينک کوويدا19.. استاد تمام دپارتمان ژنتيک پزشکي پژوهشگاه ملي مهندسي ژنتيکي و زيست فناوري با تاکيد بر اينکه شيوع کرونا ويروس مربوط به روزهاي اخير نمي‌شود، توضيح داد: بر اساس مطالعات مقالات و گزارش‌هاي 2019 مي‌توان رد پاي اين ويروس را از نوامبر سال 2019 يافت و از اين زمان ويروس کرونا شروع به توسعه کرده است. به گفته وي در ابتدا با نگاه خوشبينانه تصور مي‌شد که اين ويروس مورد ديگري است ولي در دسامبر سال 2019 مشاهده شد که اين ويروس قابل کنترل نيست و شيوع آن به گونه‌اي شد که لازم به بازگو کردن آن شد؛ چراکه نه تنها کشور چين در معرض خطر ابتلا به بيماري کرونا بودند، ساير کشورها نيز در معرض اين اپيدمي قرار مي‌گيرفتند. اين متخصص ايمونو ژنتيک ادامه داد: بر اين اساس ويروس کرونا ويروسي است که از چندين ماه قبل شروع به فعاليت کرده است و اپيدمي آن نيز فراگير شده است و اين بيماري تقريبا در تمامي نقاط دنيا شيوع يافته است. آهنگري، اضافه کرد: بر اساس اين واقعيات درسي که بايد از اين ويروس بياموزيم اين است که دنيا به صورت يک دهکده جهاني است و نمي‌توانيم جداي از ساير کشورها باشيم و به هر نحوي ما هم در معرض اين گونه از تهديدات قرار داريم. وي شيوع چنين بيماري‌هاي را تهديدات جديد حوزه سلامت دانست که در صورت نداشتن برنامه‌هاي صحيح مقابله با اين تهديدات، هزينه‌هاي اقتصادي زيادي به کشور در حوزه سلامت وارد خواهد کرد و خاطر نشان کرد: در حال حاضر در مرحله‌اي قرار داريم که اپيدمي بيماري کرونا آغاز شده و گسترش يافته و تا انتهاي ماه "مارچ" (اواخر فروردين) به پيک خود مي‌رسد و پس از آن کاهش شيوع اين بيماري را خواهيم داشت. آهنگري، تاکيد کرد: خيلي از معضلاتي که در دهه هزارم سوم –عصر فرصت‌ها و تهديدات- اين است که اگر در گذشته اپيدمي‌هايي به اين صورت رخ مي‌داد، اين شدت ‌اپيدمي را ايجاد نمي‌کرد ولي امروزه با توجه به رفت‌و آمدها در سطح بين‌المللي و توسعه همکاري‌هاي بين‌المللي و چرخش نيروي انساني و مواد و فرآورده‌هاي انساني و حيواني در سطح دنيا منجر به چنين اپيدمي در سطح دنيا شده است. به گفته وي با توسعه صنعت حمل و نقل هر چه به پيش مي‌رويم، سرعت توسعه بيماري‌ها افزايش مي‌يابد. راهکارهاي موثر کنترل تهديدي که مدام چهره عوض مي‌کند اين استاد پژوهشگاه ملي زيست مهندسي با بيان اينکه شيوع بيماري کرونا از سال 2019 آغاز شده است، گفت: ما نه از هم اکنون بلکه بايد از سال‌هاي قبل که شيوع سارس و مرس و H1N1 را تجربه کرديم امکانات مقابله با آن را فراهم مي‌کرديم به گونه‌اي که کشورهاي توسعه يافته امکاناتي را براي مقابله با تهديدات زيستي ايجاد کردند؛ چراکه ويروس‌ها براي شيوع از قبل اعلام نمي‌کنند. آهنگري با اشاره به ويژگي‌هاي خانواده اين نوع ويروس‌ها اظهار کرد: اين دسته از ويروس‌ها ثبات ندارند و اين امر يکي از چالش‌هاي اصلي اين دسته از ويروس‌ها هستند و به همين خاطر است که بسياري از کشورهاي پيشرفته توفيق زيادي درباره واکسيناسيون و درمان بيماري کرونا ندارند. وي دليل عدم موفقيت کشورها در درمان و واکسيناسيون بيماري کرونا را عدم ثبات اين دسته از ويروس‌ها دانست و اضافه کرد: اين دسته از RNA‌ ويروس‌ها مزمن هستند و همانند بيماري‌هاي هپاتيت C و غيره سال‌ها در بدن فرد باقي مي‌مانند به اين تفاوت که بيماري کرونا به صورت فوق حاد است و به فرد فرصت نمي‌دهد که بخواهد اقدامي در زمينه پيشگيري از طريق واکسيناسيون انجام دهد. اين محقق ادامه داد: در طي سال‌ 2002 که اولين مورد سارس شناسايي شد تا سال 2019 که شاهد شيوع بيماري کرونا هستيم اين ويروس‌ها به چندين "سوش" سارس، مرس و H1N1 (که خود اين ويروس داراي چندين خانواده است)، رسيده‌اند و چهره‌هاي زيادي عوض کردند. وي با بيان اينکه احتمال مي‌رود ويروس کرونا نيز سوش‌هاي مختلفي را ايجاد خواهد کرد، گفت: زماني که ويروسي چنين تنوعي دارد، ما مواجه با يک هدف ثابت نيستيم که بخواهيم براي يک شکل خاص از ويروس که داراي ثبات است، واکسن توليد کنيم و يا آن ويروس را از طريق ايمونوتراپي مورد هدف قرار دهيم. آهنگري با تاکيد بر اينکه به علت ساختار ويروس کرونا و تغييرات سريع نواحي انتي‌ژنيک آن، بشر به راحتي نمي‌تواند به توليد واکسن اين بيماري دستيابد، اظهار کرد: از اين رو ما بايد دستور العمل‌هاي بين المللي در خصوص اپيدمي‌هاي فوق حاد را اجرايي کني. اين دستور العمل‌ها از سوي سازمان بهداشت جهاني و سازمان‌هاي مربوط ابلاغ مي‌شود ولي برخي از کشورها براي تهديدات فوق حاد، اين دستورالعمل‌ها را بر اساس نوع فرهنگ و سبک زندگي و نوع تعاملات اجتماعي و فرهنگي بومي‌سازي مي‌کنند. ايمونوژنتيک استاد تمام دپارتمان ژنتيک پزشکي پژوهشگاه ملي مهندسي ژنتيکي اختصاص فضايي براي درمان بيماران مبتلا به بيماري کرونا را ديگر روش‌هاي موثر در درمان اين بيماري نام برد و يادآور شد: علاوه بر آن مراکزي را براي درمان افراد مبتلا بايد اختصاص يابد تا افراد آلوده به ويروس ر محيط شهري وارد نشود تا افراد بيشتري را آلوده کند ضمن آنکه لازم است براي انجام آزمايش‌هاي تخصصي نيز بايد، مراکز خاص و نه مراکز عمومي و دانشگاهي در نظر گرفته شود. آهنگري تاکيد کرد: در اين شرايط مردم بايد از حضور غير ضروري در مراکز درماني و به ويژه دندانپزشکي خودداري کنند. کرونا آخرين تهديد جهاني نيست اين متخصص حوزه ايمونولوژي با تاکيد بر اينکه ويروس کرونا آخرين تهديد براي ما و جهانيان نخواهد بود، يادآور شد: به دليل وسيع شدن تعاملات، دنيا در حال پيچيده شدن است و از سوي انتقال مواد و فرآورده‌هاي بيولوژيکي به آساني از کشوري به کشور ديگر صورت مي‌گيرد از اين رو انتظار اينکه ويروسي که در يک دهکده آفريقايي اپيدمي‌ مي‌يابد و در همان جا سرکوب شود، اشتباه است. وي ادامه داد: اين تعاملات جهاني باعث شده است که ما با موارد جديدي از اين تهديدات مواجه شويم ولي آنچه که ما بايد انجام دهيم اين اين است که سيستم ايمني بدن را ارتقا دهيم. اين استاد پژوهشگاه مهندسي ژنتيک به بيان روش‌هاي ارتقا سيستم ايمني اشاره کرد و گفت: ويروس کرونا ويروس "موکوکوتانيوس" است يعني يک ويروسي است که مخاط موجود در ريه، دستگاه گوارش و چشم و دهان را مورد حمله قرار مي‌دهد. آهنگري ادامه داد: از اين رو بايد سطح آب رساني به مخاط را از طريق مصرف آب افزايش دهيم. اين امر باعث خواهد شد که فرآورده‌هاي خوني اعم از سلول‌هاي خوني اختصاصي و غير اختصاصي فعال‌تر در مخاط عمل کنند. اين گام اول براي جلوگيري از ورود ويروس به بدن سالم خواهد بود. وي شرط اثر بخشي راهکارهاي پيشگيري را دارا بودن بدن سالم دانست و ادامه داد: يکي از وجه اشتراک ايران و چين نداشتن هواي سالم و وجود آلودگي‌ هوا است. آلودگي هوا موجب خستگي سلول‌هاي بدن مي‌شود و مطالعات ما نشان مي‌دهد سلول‌هاي بدن به ويژه سلول‌هاي ريه که تاکنون در معرض هواي آلوده بوده، در مجاورت با ويروس‌ها، توان لازم براي مقابله با تهاجم جديد را ندارند. آهنگري عدم سرو مواد خوراکي خام مانند انواع سالادها از غذا فروشي را از ديگر روش‌هاي جلوگيري از ورود اين ويروس به بدن نام برد و ادامه داد: مواد غذايي بايد به صورت پخته مصرف شود؛ چرا که ويروس کرونا حتي ازطريق مواد غذا هم منتقل مي‌شود. وي سرويس‌هاي بهداشتي را يکي از مهمترين عوامل انتشار اين ويروس دانست و گفت:‌در حال حاضر در زمينه استفاده از ماسک اطلاع رساني خوبي شد ولي بايد آموزش‌هايي در زمينه نحوه استفاده از سرويس‌هاي بهداشتي و يا تجهيزاتي چون دستگاه‌هاي پول شمار بانک‌ها ارائه شود تا از اين طريق سرعت اپيدمي در کشور کاهش يابد. آهنگري افزايش چربي را يکي از عوامل تضعيف سيستم ايمني نام برد و تاکيد کرد: در شرايط فوق حاد بايد لود چربي به ويژه براي افرادي که از داروهاي استاتين (گروهي از داروهاي کاهنده کلسترول خون) مصرف مي‌کنند نياز است تا کمترين ميزان چربي را دريافت کنند. اين محقق به اجراي پروژه تحقيقاتي مشترک با دانشگاه علوم پزشکي وين اشاره کرد و افزود: نتايج اين مطالعات نشان داد که ميزان مصرف چربي در مدت اپيدمي بايد کاهش يابد و در اين مدت بايد بيشتر از غذاهاي مايع و مخاط را سرزنده نگه مي‌دارد، مصرف شود. اين محقق کرونا را بيماري پيچيده‌اي توصيف کرد و گفت: تصور اشتباه ما اين است که کوه و دشت و همه چيزهايي که در اطراف ما است ثابت و ما در حال تغيير هستيم در صورتي که به ميزاني که تغييرات را ايجاد مي‌کنيم، مرزهاي جديدي از ميکروب‌ها و ويروس‌ها و قارچ ها را ايجاد مي‌کنيم و همين‌ها تهديدات آينده هزاره سوم خواهند بود. اين متخصص حوزه ايمونوژنيک با تاکيد بر اينکه آنتي بيوتيک‌ها بر روي اين ويروس بي‌اثر است، خاطر نشان کرد: اين ويروس‌ها زماني که وارد بدن مي‌شوند، آن چنان تغييرات عظيم و سريعي ايجاد مي‌کنند که توانمندي بدن ما به توانمندي‌هاي چند نانو متري آنها نمي‌رسد. از اين رو بايد دانش خود را نسبت به تهديدات حوزه سلامت افزايش دهيم. وي کرونا را تنها تهديد جهاني ندانست، گفت: ما همچنين با گرمايش جهاني مواجه هستيم و در چنين شرايطي شاهديم که بيماري در منطقه‌اي شيوع مي‌يابد که انتظار اپيدمي را براي آن منطقه نداريم. سال نو چيني‌ها و سال نو ايراني‌ها وي با بيان اينکه تاکنون جهان نتوانسته است از شدت اين بيماري بکاهد، ابراز اميدواري کرد که با شروع فصل گرما از ميزان شدت بيماري کرونا کاسته شود. آهنگري اضافه کرد: ماه دسامبر اوج شيوع بيماري کرونا و همزمان با آغاز سال نو چيني‌ها بوده و در اين زمان مردن اين کشور سنت‌ها و جشن‌هاي مفصلي دارند و از آنجايي که در اين زمان تعاملات مردم بيشتر شد. اين محقق حوزه ايمونولوژي با بيان اينکه شيوع اين بيماري در کشور نيز مصادف با روزهاي پاياني سال و آغاز سال نو است، گفت: از اين رو نيازمند توصيه‌هاي بهداشتي بومي هستيم. اينها تهديدات جديد در هزاره سوم است و بايد در وزارت بهداشت بخشي براي اتخاذ تمهيدات تهديدات هزاره سوم ايجاد شود. اين تهديدات محدود به کرونا نيست بلکه تغييرات اقليمي، گرمايش جهاني، تغيير در واريته‌‎هاي ميکروبي نيز جز اين اين تهديدات به شمار مي رود. آهنگري با تاکيد بر اينکه ما براي مقابله با اين تهديدات نمي‌توانيم منتظر بمانيم، اظهار کرد: بخشي از دلايل بروز برخي از سرطان‌ها ويروس‌هاي RNA است. اقدامات قبلي براي مقابله با تهديدات آينده وي با بيان اينکه در دنيا محققان در اين حوزه در مرزهاي علم حرکت مي‌کنند، يادآور شد: اين سوال مطرح است که آيا وقتي شيوع چنين بيماري رخ مي‌دهد چين اقدام به ساخت بيمارستان در مدت 10 روز کرد؟ پاسخ منفي است. چين سال‌ها در اين زمينه مطالعه کرده است و در چنين شرايطي يافته‌هاي چندين ساله خود را مورد ارزيابي قرار داده است تا عملکرد آن بررسي کند. آهنگر اضافه کرد: حتي کشورهاي کم جعيتي و سيستم بهداشتي قوي مانند سوئيس و سوئد هر ساله هزينه‌هايي را براي مقابله با تهديدات بيولوژيک خواسته و ناخواسته اختصاص مي‌دهند. استاد تمام دپارتمان ژنتيک پزشکي پژوهشگاه ملي مهندسي ژنتيکي و زيست فناوري خاطر نشان کرد: ما در وزارت بهداشت و ساير وزارتخانه‌ها نياز به اتاق‌هاي فکر کلان داريم چون ايران در دنيا تنها نيست بلکه ما در جهان زندگي مي‌کنيم و اينکه گفته مي‌شود حوزه سلامت چين به ايران چه ربطي دارد، اکنون مشاهده مي‌کنيم که کاملا به کشور ما مربوط بوده است. وي با بيان اينکه تهديدات دنيا، تهديدات ما نيز هست، گفت: نمونه بارز آن کرونا است و امروز مي‌توانيم آن را کنترل کنيم و هر چه پيش مي‌رويم پيچيدگي اين بيماري بيشتر خواهد شد. اين ويروس از 4 ماه قبل طغيان کرده و هنوز در دنيا متوقف نشده است و اين امر نشان از پيچيده‌تر شدن اين ويروس دارد اين در حالي است که مرس، سارس و H1N1 خيلي زود متوقف شد. آهنگر با بيان اينکه سيستم اين ويروس روز به روز هوشمندتر مي‌شود، اظهار کرد: اين ويروس از وضعيت حاد به فوق حاد رسيده است و پيش بيني ما براي شيوع آن در کشور صحيح بوده و الان نيز اعلام مي‌کنم که کرونا آخرين تهديد ما نخواهد بود. اثرات مخرب اخبار بد بر سيستم ايمني وي انتشار اخبار نگران کننده را موجب ضعف عملکرد سيستم ايمني دانست و گفت: مطالعات بيش از 20 ساله ما بر روي اثرات استرس و نگراني نشان مي‌دهد که يکي از عواملي که موجب تضغيف سيستم ايمني مي‌شود، استرس است. به گفته اين محقق، استرس موجب توليد کورتيزول در بدن مي‌شود و کورتيزول مجموعه‌هايي که قادرند ويروس‌ها را از بين ببرد، فلج مي‌کند. آهنگري با انتقاد نسبت به انتشار اخبار غير وثق بدون نظر کارشناسي اظهار کرد: ارتقا آگاهي‌هاي عمومي نياز به دستور العمل دارد که متاسفانه جايگاه چنين نهادي در کشور خالي است. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد