گجت نيوز/ ناپديد شدن ماه پديده عجيب و رمزآلودي مربوط به سال ۱۱۱۰ بعد از ميلاد بوده که بر اساس اسناد تاريخي، دليل اصلي آن هيچ وقت مشخص نشد؛ به نظر ميرسد که اين اتفاق دليلي بسيار منطقيتر و سادهتر از آنچه تصور ميشد، داشته است

ناپديد شدن ماه در ۹۰۰ سال پيش موضوعي بوده که به تازگي مورد توجه برخي محققان قرار گرفته و بعد از گذشت چندين قرن از وقوع اين پديده، اخيرا دليل اصلي اتفاق مورد نظر مشخص شده است. در بررسي اين موضوع با ما همراه باشيد.
بر اساس اسناد موجود، سال ۱۱۱۰ بعد از ميلاد در انگلستان دوره قرونوسطي سالي فاجعهبار بود؛ در آن زمان گفته شده که بارش شديد باران محصولات کشاورزي را تخريب کرده بود و در کنار قحطيهاي گوناگون، به نظر ميرسد که يک شب در ماه مي، ماه به کلي از آسمان ناپديد شد!
در سندي که با نام تاريخچه پيتربورو (Peterborough Chronicle) شناخته ميشود، يک نويسنده ناشناس نوشته که در پنجمين روز ماه مي سال ۱۱۱۰ ماهي درخشان و پرنور بعد از غروب آفتاب در آسمان پديدار شده بود، اما با گذشت زمان، کمکم نور ماه کمتر شد و پس از مدت کوتاهي اثري از قمر زمين در آسمان باقي نماد. اين رويداد ناپديد شدن ماه تا صبح روز بعد ادامه داشت.
ناپديد شدن ماه در سال ۱۱۱۰ بعد از ميلاد
اما برخي جزئيات سند مورد نظر باعث جالبتر شدن ماجرا شده است؛ به عنوان مثال ميدانيم که آسمان آن شب ابري نبوده، چرا که نويسنده در مورد درخشش ستارهها در تاريخچه پيتربورو نوشته بود و همچنين، جزئياتي که به ماهگرفتگي مربوط ميشوند هم در اين پديده وجود نداشتهاند. در صورت وقوع ماهگرفتگي هاله نوراني اطراف قمر زمين به رنگ مسي ميشد، اما در سند موجود گفته شده که محل ديده شدن ماه در آسمان آن شب همانند تکهاي تاريک از آسماني پرستاره بوده است.
با اين تفاسير دليل ناپديد شدن ماه در سالي که پر از بلا بوده، چه ميتواند باشد؟ محققان در مقالهاي که ژورنال “Scientific Reports” آن را در ۲۱ آوريل منتشر کرد، دليل وقوع اين رويداد و همچنين بارانهاي شديد فصل تابستان را به يک موضوع ارتباط دادهاند؛ آتشفشان!

در مقاله مورد نظر گفته شده که ذرات فوقالعاده ريز آئروسل ناشي از فوران آتشفشانها ميتوانند به ارتفاع بالايي بروند و چنين پديدهاي مدتهاست که در اسناد تاريخي گوناگون مورد توجه کاتبان قرار گرفته است؛ از طرف ديگر بررسي دقيق بقاياي خاکسترهاي به جا مانده در منابع باستاني يخهاي زمين نشان ميدهد که آئروسلهاي مورد نظر در بين سالهاي ۱۱۰۸ تا ۱۱۱۰ بعد از ميلاد، از آتشفشانهاي فعالي در اروپا يا آسيا بيرون زدهاند.
محققان گفتهاند که در بين سالهاي مورد نظر تعداد زيادي فوران در فاصلههاي کم از هم رخ دادهاند و اين امکان وجود دارد که حجم عظيمي از خاکستر به واسطه فورانها به ارتفاعات بسيار بالا رفته و براي سالها در آسمان مناطق مختلف زمين در حرکت بودهاند. البته تاريخنگاران آن زمان به صورت بسيار پراکنده به وقوع فعاليتهاي آتشفشاني اشاره کردهاند.
تغييرات آب و هوايي و کاوش يخهاي قطبي
از طرف ديگر محققان در مقاله منتشر شده اظهار کردهاند که ذرات آئروسل آتشفشاني اين توانايي را دارند تا تابش ماه را به کلي مختل کنند و در عين حال از درخشش برخي ستارهها در آسمان شب جلوگيري نکنند. به علاوه، اين احتمال وجود دارد که برخي فورانها و به خصوص فوراني که در سال ۱۱۰۸ در ژاپن رخ داد، باعث ناپديد شدن ماه و همچنين تغيير آب و هواي زمين شده باشد. به احتمال قوي اين تغييرات باعث سردتر و مرطوبتر شدن هوا و بارشهاي شديد باران شدهاند.
براي نتيجهگيريهاي اخير، دانشمندان به سراغ هستههاي يخي قطب جنوب و گرينلند در نزديکي قطب شمال رفتند؛ اين هستهها به شکل لولههايي از يخهاي باستاني هستند که محتويات آنها اطلاعات ارزشمندي را در مورد وضعيت اتمسفر زمين در قرنهاي پيش دارند. بررسي لولهها نشان داد که آئروسلهاي سولفات (از مواد فورانهاي آتشفشاني) در نمونههاي مربوط به سالهاي ۱۱۰۸ تا ۱۱۱۰ بعد از ميلاد افزايش يافتهاند؛ اين مسئله نشان دهنده فعاليتهاي آتشفشاني زياد در بين اين سالهاست.
همچنين گواه ديگري براي ارتباط ناپديد شدن ماه و خاکستر مواد مذاب زميني، حلقه تنه درختان اروپاي غربي بوده است؛ بررسيها نشان ميدهند که حلقههاي مربوط به سال ۱۱۰۹ در شرايط محيطي سخت، سرماي غيرمعمول و رطوبت بالاي هوا شکل گرفتهاند. اين حلقهها به تناسب شرايط آب و هوايي دچار تغيير ضخامت ميشوند و از طرف ديگر، مواد مشابهي از تغييرات آب و هوايي به واسطه فوران آتشفشانها در تاريخ به ثبت رسيدهاند.
فعاليت کوه ژاپني
به علاوه اسناد پيتربورو، در ۱۳ سند مجزاي ديگر که مربوط به دهه اول قرن دوازدهم ميلادي بودند، در مورد وضعيت بد آب و هوايي و تخريب محصولات کشاورزي و قحطيهاي گوناگون نوشتههايي وجود دارد. محققان گفتهاند که هنوز منبع اصلي فورانهايي که باعث اتفاقات ۹ قرن پيش شدند، مشخص نشده، اما فوران کوه آساما (Asama) ژاپن در آن دوره بيشتر از بقيه فورانها در اسناد تاريخي مورد توجه قرار گرفته است.
بر اساس دفتر خاطرات يکي از سياستمداران ژاپن که بين سالهاي ۱۰۶۲ و ۱۱۴۱ نوشته شده، فوران کوه آساما در مرکز ژاپن، از آگوست سال ۱۱۰۸ شروع شد و تا اکتبر همان سال ادامه داشت. مقام سياسي مورد نظر در خاطراتش نوشته که فوران آن سال همانند وارد کردن آتش در آسمان بود و زمينهاي اطراف کوه هم کاملا تخريب شده بودند؛ ميتوان احتمال داد که افزايش آئروسلهاي سولفات در يخهاي قطبي و ناپديد شدن ماه در دو سال بعد از فوران هم به خاطر فعاليتهاي کوه آساما رخ دادهاند.
البته در مقاله منتشر شده به فعاليتهاي کوهي ناشناس در نيمکره جنوبي زمين در سال ۱۱۰۸ هم اشاره شده است؛ با اين تفاسير محققان اعلام کردهاند که با وجود غير مستقيم بودن مدارک ارائه شده براي نتيجهگيري مورد نظر، وقوع فورانهاي شديد منطقيترين نتيجهاي بوده که براي اتفاقات عجيب سال ۱۱۱۰ ميلادي در غرب اروپا ميتوان ارائه داد.
بازار