امشب؛ بهترین زمان هم‌نشینی مشتری با ماه کامل

ایسنا/ یک مدرس و پژوهشگر نجوم گفت: امشب، ۱۵ تیرماه هم‌زمان با غروب خورشید بهترین زمان برای رصد ماه کامل است و در همین تاریخ سیاره مشتری که بزرگ‌ترین سیاره منظومه خورشیدی است، در کنار ماه قابل‌رؤیت است.
عمران مرادی اظهار کرد: ماه در پانزدهم تیر کامل است و سوژه مناسبی برای عکاسی نجومی است. در این زمان، زمین بین ماه و خورشید قرار می‌گیرد و به دلیل زاویه‌دار بودن صفحه مداری ماه نسبت به زمین که حدود ۵ درجه است، سایه زمین‌بر روی ماه نمی‌افتد و یک‌طرف ماه توسط خورشید روشن می‌شود که تصویری زیبا است.

وی افزود: زمانی که ماه کامل طلوع می‌کند، می‌توان عکس‌های بسیار خوبی از آن گرفت.
این مدرس و پژوهشگر نجوم دیگر رویداد امشب را مقارنه ماه و مشتری اعلام کرد و گفت: مُقارنه در ستاره‌شناسی به هم‌راستا قرار گرفتن دو یا چند جرم سماوی با یکدیگر از منظر زمین می‌گویند، به‌گونه‌ای که در آسمان در کنار هم دیده شوند. امشب مشتری به‌صورت جرمی بسیار درخشان در کنار ماه کامل قرار می‌گیرد و فرصت مناسبی برای رصد این سیاره و گرفتن عکس‌های نجومی از این پدیده است.

مرادی بابیان اینکه سیاره‌های عطارد، زهره، مریخ، مشتری و زحل با چشم قابل رصد هستند، دلیل آن منعکس کردن نور خورشید از سطح این سیاره‌ها عنوان کرد و افزود: سیارات به‌خودی‌خود نوری ندارند و نور ستاره‌های بزرگ را منعکس می‌کنند، اما ستاره‌ها نور دارند که به دلیل عبور از میان لایه‌های مختلف آسمان، عموماً به‌صورت چشمک‌زن به زمین می‌رسد.

وی با تأکید بر اینکه آخرین تابستان قرن ۱۳ هجری خورشیدی را سپری می‌کنیم، اظهار کرد: زمانی که در مورد تغییر فصل‌ها صحبت می‌شود، توجه به چند نکته ضروری است. نکته اول اینکه دلیل تغییر فصل‌ها دور یا نزدیک شدن زمین به خورشید نیست و مدل تابش خورشید و قرار گرفتن آن در آسمان دلیل وضعیت گرمی و سردی هوا و تغییر فصول است.

این مدرس و پژوهشگر نجوم تصریح کرد: قرار گرفتن خورشید در چهار نقطه عامل به وجود آورنده فصل‌ها بر روی زمین است. در شب یلدا، بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین شب سال و کوتاه‌ترین روز را تجربه می‌کنیم و خورشید در نقطه انقلاب زمستانی قرار می‌گیرد. از روز اول زمستان ارتفاع خورشید به‌تدریج افزایش می‌یابد تا اواسط بهمن ارتفاع خورشید زیاد می‌شود و کم کم به سمت گرما می‌رویم تا به بهار می رسیم.

مرادی ادامه داد: روند افزایش ارتفاع خورشید تا روز آخر خرداد ادامه می‌یابد و از یک تیر که بلندترین روز و کوتاه‌ترین شب سال است و از آن تاریخ به بعد خورشید به‌تدریج ارتفاع کم می‌کند و به نقطه انقلاب تابستانی می‌رسد. در اولین روز فروردین و اول مهر نیز زمین به ترتیب در دو نقطه انقلاب بهاری و پاییزی قرار می‌گیرد.

وی در توضیح اینکه چرا در تابستان هوا گرم است، یادآور شد: روند تغییر ارتفاع خورشید در آسمان بسیار تدریجی است و از سویی دیگر، گرمایی که زمین به خود گرفته بسیار آرام و تدریجی کاهش می‌یابد و در واقع فرآیندهای آب و هوایی و دمایی زمان‌بر است.

این مدرس نجوم تصریح کرد: در تیر ماه در نیمکره شمالی، زمین در دورترین نقطه و بیشترین فاصله خود با خورشید است اما زاویه تابش خورشید عمود است و همین شدت دما را افزایش می‌دهد، به همین دلیل در تیر ماه در نیمکره شمالی هوا گرم و برعکس در نیمکره جنوبی زمستان ایجاد می‌شود.
مرادی تأکید کرد: زمین در فصل زمستان نیز در نیمکره شمالی در نزدیک‌ترین فاصله خود نسبت به خورشید قرار دارد، اما محور تابش خورشید مایل است، ازاین‌رو هوا سردتر است و برعکس آن در نیمکره جنوبی تابستان تجربه می‌شود.

به گفته این پژوهشگر آنچه موجب تغییر فصول می‌شود، شکل تابش خورشید به زمین است که در بهار و تابستان خورشید در وسط آسمان است و پاییز و زمستان تابش آن مایل می‌شود. به دلیل فاصله خورشید با زمین و شکل تابش آن در آسمان، در نیم‌کره جنوبی تابستان‌ها گرم‌تر است و زمستان‌ها با شدت سرمای بیشتر تجربه می‌شود. حدود ۷ درصد زمستان در این بخش زمین سردتر و تابستان گرم‌تر است.

مرادی با بیان اینکه علاوه بر این تغییرات، آسمان شب نیز ‌تغییر می‌کند، تصریح کرد: آسمان تابستان با زمستان متفاوت است و در قدیم از روی صور فلکی و تغییرات آسمان تغییرات فصل را می‌فهمیدند.
وی در توضیح اینکه مردم قدیم چگونه از صور فلکی فصول را تشخیص می‌دادند، یادآور شد: یکی از بارزترین ستارگان و الگوهای ستاره‌ای تابستان شامل سه ستاره است که با نام مثلث تابستانه شناخته می‌شود. مثلث تابستانی میان سه ستاره دنب، کرکس نشسته (نسر واقع) و کرکس پرنده (نسر طایر) قرار دارد. از مثلث تابستانی، به دلیل این‌که شکلی بسیار بارز در آسمان است، می‌توان به‌عنوان راهنمایی برای یافتن سایر صورت‌های فلکی و اجرام آسمانی سود جست.

این مدرس و پژوهشگر نجوم اضافه کرد: ستاره نسر واقع درخشان‌ترین ستاره فصل تابستان است که ۲۵ سال نوری با ما فاصله دارد، نسر طایر نیز دیگر ستاره درخشان این فصل ۱۷ سال نوری از زمین دور است. و ستاره دنب، ۲ هزار و ۶۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد، اما به دلیل اینکه بسیار درخشان است نور زیادی دارد.

وی با بیان اینکه این سه ستاره از سه صور فلکی متفاوت هستند، خاطرنشان کرد: مثلث تابستانه حاکم در آسمان و نشان‌دهنده فصل تابستان است. همچنین دو صورت فلکی معروف در تابستان نیز عقرب و قوس است که در سمت جنوب آسمان به‌راحتی قابل‌مشاهده هستند. در تابستان زمانی که به‌صورت فلکی عقرب و قوس و بین این دو نگاه کنید، مجموعه زیادی ستارگان را می‌بینید که بسیار نورانی هستند.

مرادی توضیح داد: در تابستان نیمه‌شب زمین به سمت مرکز راه شیری قرار دارد و وقتی به این سمت نگاه می‌کنید با حجم زیادی از ستارگان روبه‌رو هستید، در عوض در زمستان این قسمت به سمت حاشیه راه شیری است و آسمان کم‌فروغ‌تر است.