روشی برای کاهش ریزش موی ناشی از شیمی‌درمانی

ايسنا/ نتايج تحقيقات محققان کشور گوياي آن است که استفاده از کلاه سرد مي‌تواند در کاهش عارضه ريزش موي ناشي از شيمي‌درماني در بيماران مبتلا به سرطان پستان موثر باشد. تعيين گروه‌هايي که بيشترين سود را از اين روش مي‌برند، نياز به مطالعات وسيع‌تري در اين زمينه دارد. ريزش مو يا آلوپسي يکي از عوارض جانبي رايج داروهاي شيمي‌درماني است که بار رواني زيادي بر بيماران تحميل مي‌کند. اين عارضه معمولا ۲ تا ۴ هفته پس از آغاز شيمي‌درماني شروع و در اکثر موارد طي ۳ تا ۶ ماه پس از اتمام شيمي‌درماني رفع مي‌شود. هر چند در بعضي افراد ممکن است به طاسي غير قابل برگشت، منجر شود. آلوپسي يک عامل تهديدکننده سلامت محسوب نمي‌شود ولي بار رواني شديدي بر بيماران تحميل مي‌کند. از دست دادن موي سر تاثير منفي قابل‌توجهي بر تصوير بدني، اعتماد به نفس، زندگي جنسي و روابط اجتماعي مي‌گذارد. ميزان ناگواري اين عارضه از ديد برخي بيماران تا حدي است که گاهي ممکن است آن ها را از تداوم درمان بازداشته و به سمت درمان‌هاي جايگزين سوق دهد. روش‌هاي مختلف مکانيکي (تورنيکت پوست سر)، فيزيکي (سرد کردن پوست سر) و دارويي، براي پيشگيري از آلوپسي ناشي از شيمي‌درماني به‌کار گرفته شده‌اند. اما از بين آن‌ها سردکردن پوست سر (با استفاده از کلاه سرد) بيش از همه مورد مطالعه قرار گرفته است. سرد کردن پوست سر از طريق انقباض عروق خوني و کاهش جريان خون به فوليکول‌هاي مو و همچنين کاهش فعاليت سوخت‌وسازي سلول‌هاي فوليکول مي‌تواند سميت داروهاي شيمي‌درماني را کاهش دهد. در مطالعات مختلف نتايج ضد و نقيض و غير ثابتي در مورد استفاده از کلاه سرد براي کاهش آلوپسي ناشي از شيمي‌درماني به دست آمده است. به همين خاطر پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکي دانشگاه آزاد اسلامي مطالعه‌اي را براي بررسي اين موضوع، طراحي کردند. زهرا ميرباقر، طاهره نصر آبادي و سپيده نصرالله، اين تحقيق را به صورت کارآزمايي باليني تصادفي از دي‌ماه ۱۳۹۷ تا فروردين ۱۳۹۸ در بيمارستان مهراد تهران انجام دادند. آن‌ها افراد را به صورت تصادفي به دو گروه شيمي‌درماني همراه استفاده از کلاه سرد و شيمي‌درماني بدون استفاده از کلاه سرد، تقسيم کردند. افرادي وارد اين مطالعه شدند که جلسه اول بستري‌شان بود و سابقه ابتلا به بيماري پوست و مو نداشتند. همچنين اگر داروي شيمي‌درماني بيمار از نوعي بود که ۱۰۰ درصد عارضه آلوپسي مي‌داد، آن بيمار از تحقيق کنار گذاشته مي‌شد. براي انجام اين آزمايش، کلاه سرد ۳۰ تا ۴۵ دقيقه پيش از شروع شيمي‌درماني بر روي سر بيماران قرار مي‌گرفت و در طول شيمي‌درماني روي سر آن‌ها مي‌ماند و با توجه به نوع دارو، بين ۲.۵ تا ۳ ساعت طول مي‌کشيد. دماي کلاه‌ها بين ۱۵ تا ۱۷ درجه سانتي‌گراد تنظيم مي‌شد. ابزار مورد استفاده براي جمع‌آوري داده‌هاي اين پژوهش، يک پرسش‌نامه دو قسمتي بود که قسمت اول آن شامل ۱۵ سوال براي جمع‌آوري مشخصاتي مثل سن، وضعيت تاهل، تحصيلات، درآمد ماهيانه، منبع تامين درآمد، شغل، مرحله بيماري، رژيم درماني، سابقه بيماري، سابقه جراحي توده پستان، سابقه مصرف دارو غير از داروهاي شيمي‌درماني، سابقه راديوتراپي و سابقه شيمي‌درماني بود و قسمت دوم پرسش‌نامه در رابطه با سابقه ريزش مو قبل از شيمي‌درماني، سابقه ريزش مژه، ابرو و موي ساير قسمت‌هاي بدن، سابقه استفاده از رنگ مو و دکلره و اتوي مو و سشوار قبل و حين شيمي‌درماني، نگراني در مورد ريزش مو، شدت ريزش مو در زمان شيمي‌درماني و در زمان استفاده ازکلاه سرد، تاثير کلاه سرد بر ميزان ريزش موي سر و ساير قسمت‌هاي بدن و توصيه ديگران به استفاده از کلاه سرد بود. يافته‌هاي به دست‌آمده از پرسش‌نامه نشان مي‌دهد که هيچ تفاوتي بين دو گروه از نظر ويژگي‌هايي مثل سن، تحصيلات، وضع درآمد و ... وجود نداشت. بيشترين تعداد شرکت‌کنندگان در هر دو گروه در دامنه سني ۳۶ تا ۵۵ سال قرارداشتند و غير يائسه بودند. اکثر بيماران در مرحله دو بيماري قرار داشتند و عمدتا ماستکتومي (جراحي برداشتن پستان) شده بودند». در پرسش‌نامه دوم ميزان ريزش مو بر اساس اظهار خود شرکت‌کنندگان و نمره‌اي که در پرسش‌نامه درج کرده بودند (از ۱= خيلي کم، تا ۴= خيلي زياد) ارزيابي شد. ميانگين نمره ريزش مو در گروه استفاده‌کننده از کلاه سرد ۲.۵۲ و در گروه کنترل ۲.۴۹ بود. نتايج اين پژوهش نشان داد که اين روش در کاهش ريزش موي ناشي از شيمي‌درماني کارآيي داشته است. بخش عمده مطالعاتي که در اين زمينه انجام شده‌اند، در کل از تاثير استفاده از اين روش حمايت مي‌کنند، اگرچه معيارهاي مورد استفاده براي ارزيابي ميزان اثرگذاري در تمام مطالعات يکسان نيست. محققان اين مطالعه مي‌گويند: «به خاطر محدوديت امکانات، براي اندازه‌گيري ميزان ريزش مو به يک نمره از ۱ تا ۴، بر اساس ارزيابي خود بيماران اکتفا شد. که شايد مهم‌ترين محدوديت اين تحقيق باشد. اما بر اساس دانش محققين، اين اولين کاري است که در اين زمينه در ايران انجام گرفته است و در کارهاي بعدي نياز است که از روش‌هاي استانداردتر استفاده شده و همچنين مقايسه‌ها بر اساس رژيم‌هاي شيمي‌درماني صورت بگيرند». نتايج اين پژوهش در آخرين شماره فصلنامه علمي-پژوهشي «بيماري‌هاي پستان» وابسته به مرکز تحقيقات سرطان پستان جهاد دانشگاهي (پژوهشکده سرطان معتمد) منتشر شده است.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar