اگر ویروس کرونا از هوا شیوع می‌یابد، آیا در شیوه مقابله با آن اشتباه کرده‌ایم؟

ديجياتو/ طي هفته اخير، خبر شيوع بيماري کوويد-۱۹ از طريق هوا به يکي از مهم‌ترين موضوعات در مباحثات عمومي تبديل شد. بيشتر از ۲۰۰ دانشمند از سراسر جهان در نامه‌اي مشترک به سازمان بهداشت جهاني نوشتند که بايد شواهد انتقال ويروس کرونا از طريق هوا را شديدا جدي گرفت. اين سازمان بين‌المللي اکنون به کم‌کاري در ارائه هشدار راجع به SARS-CoV-2 (ويروسي که منجر به کوويد-۱۹ مي‌شود) متهم شده اما پيشتر گفته بود که بايد تحقيقاتي فوري راجع به موارد و ميزان شيوع کوويد-۱۹ انجام شود. «چد روي»، مايکروبيولوژيست دانشگاه تولين در ايالات متحده مي‌گويد: «صادقانه اگر بگويم، نمي‌دانم که مردم منتظر چه هستند. لازم نيست سازمان بهداشت جهاني بيايد و بگويد که اين بيماري از طريق هوا منتقل مي‌شود تا ما واقعا شيوع آن از اين طريق را جدي بگيريم. نمي‌دانم از منظر شواهد علمي ديگر چقدر لازم است موضوع واضح‌تر شود». اما انتقال ويروس کرونا از طريق هوا دقيقا به چه معناست؟‌ موضوع اساسا راجع به ابعاد اتفاق است. ما در حال حاضر تقريبا اطمينان کامل داريم که SARS-CoV-2 از طريق ذرات کوچکي در سيستم تنفسي شيوع مي‌يابد که حاوي ذرات ويروسي بوده و ابتلا را رقم مي‌زنند. اما انتقال يک ويروس از طريق هوا مي‌تواند معناي متفاوتي داشته باشد و اين معناي متفاوت،‌ بستگي به اين دارد که نظر کدام متخصص را جويا شويد. به صورت معمول، اين موضوع بدان معناست که ويروس حتي از فواصل دور -يعني حتي شايد در اتاق‌هاي متفاوت يک ساختمان- و از طريق ذرات کوچکي به نام آئروسل شيوع مي‌يابد. «به همين خاطر است که وقتي از برخي متخصصين مي‌پرسيد آيا امکان شيوع ويروس از طريق هوا وجود يا خير، آن‌ها پاسخ منفي مي‌دهند. به خاطر اينکه تا به‌ حال شيوع ويروس از چنين فواصلي را مشاهده نکرده‌اند.» اين را «ليسا بروسو»، پروفسر بازنشسته سلامت عمومي که همچنان به کسب‌وکارها و سازمان‌هاي مختلف مشاوره مي‌دهد مي‌گويد. از سوي ديگر، اين بحث هم وجود دارد که منظورمان از «آئروسل» چيست. قطراتي که ذرات ويروسي را در هوا پخش مي‌کنند، ابعاد متنوعي دارند. درحالي که قطرات بزرگ‌تر سريع‌تر به زمين افتاده يا روي سطوح مي‌نشينند، قطرات کوچک‌تر (که تنها چند مايکرون هستند) مي‌توانند براي مدتي در هوا باقي بمانند و به اين ترتيب، احتمال استنشاق آن‌ها بيشتر مي‌شود. کلمه آئروسل عمدتا براي توصيف اين ذرات کوچک‌تر استفاده مي‌شود، اما بروسو ترجيح مي‌دهد از عبارت «انتقال آئروسلي» استفاده کنيم تا تمام طيف ذرات ويروسي قابل استنشاق که در هوا پخش شده‌اند را در بر گرفته باشد - چه کوچک و چه بزرگ. اگر SARS-CoV-2 از طريق هوا قابل انتقال باشد، تنها ويروسي نخواهد بود که چنين شمايلي دارد. سرخک براي مثال به اين شهرت دارد که تا سقف ۲ دو ساعت در هوا باقي مي‌ماند. سل نيز گرچه باکتري است، اما مي‌تواند تا ۶ ساعت در هوا باشد و بروسو مي‌گويد افراد بيماري که مقادير بيشتري از ويروس را نسبت به ديگران در هوا پخش مي‌کنند، اين کار را با الگوهايي انجام مي‌دهند که يادآور اشکال سرايت سل است. مي‌توان بحث کرد که شواهد اين شکل از شيوع ويروس SARS-CoV-2 همين حالا موجود است. در چندين تحقيق بزرگ، شيوع از طريق هوا يکي از برجسته‌ترين مسيرهاي همه‌گيري کوويد-۱۹ بوده است. در تحقيقات ديگر هم نتيجه‌گيري شده که ويروس مي‌تواند براي چندين ساعت در قطرات آئروسليزه باقي بماند. يکي از تحقيقاتي که توسط روي و تيمش در تولين انجام شد نشان داد ذرات آئروسليزه شده و بيماري‌زاي SARS-CoV-2 مي‌توانند تا ۱۶ ساعت در هوا باشند و بسيار فعال‌تر از MERS و SARS-Cov-1 باقي بمانند: ديگر ويروس‌هاي خانواده کرونا که در قرن فعلي ميلادي ظهور کردند. هنوز نمي‌دانيم چه چيزي باعث شده SARS-CoV-2 اينقدر در شيوع هوايي موفق باشد. روي مي‌گويد: «اما اين مي‌تواند يکي از دلايل تبديل شدنش به پاندمي باشد و نه يک شيوع ساده مثل ديگر کرونا ويروس‌ها.» چطور در امان بمانيم؟ اينکه ويروس مي‌تواند از هوا منتقل شود يا خير صرفا يک سوال علمي ساده نيست. اگر اين‌طور باشد، در کشورهايي که در مقابله با کرونا ويروس ناکام بوده‌اند، کسب‌وکارها بايد ديرتر باز مي‌شدند و قانون‌گذاري سخت‌گيرانه و بعد بهبود همان قوانين صورت مي‌گرفت. تاکتيک‌هاي کنوني ما براي جلوگيري از شيوع کافي نخواهد بود. او استفاده بي‌قيد و شرط از ماسک را چاره مشکل مي‌داند و دوست دارد قوانيني راجع به خروج از منزل بدون ماسک وضع شود: «اين ويروس به شکلي ديوانه‌وار شيوع مي‌يابد. ماسک زدن مي‌تواند نقشي اساسي در شکستن چرخه انتقال ايفا کند. به نظرم هرچيزي که به استفاده از ماسک دامن بزند تا از توليد آئروسل‌ها در محيط جلوگيري شود، اتفاقي سودمند خواهد بود». بروسو اما مي‌گويد گرچه ماسک‌ها عمدتا از پخش شدن ذرات بزرگ‌تر جلوگيري مي‌کنند، اما جلوي ذرات کوچک‌تر را نمي‌گيرند، خصوصا اگر به درستي استفاده نشوند: «آرزو مي‌کنم کمتر روي اين ايده حساب باز کنيم که پوشاندن صورت قرار است همه‌چيز را حل کند. اين تفکر جادويي است - قرار نيست اتفاق بيفتد. براي اينکه ماسک‌ها واقعا تفاوت ايجاد کنند، بايد همواره به صورت زده شوند، حتي در کنار خانواده». بروسو باور دارد که شواهد همگي به اين نتيجه‌گيري ختم مي‌شوند که انتقال از هوا «اصلي‌ترين و احتمالا مهم‌ترين» شکل انتقال بيماري SARS-CoV-2 است: «به نظرم وقت و تلاشي که صرف ضد عفوني کردن دوباره و دوباره و دوباره هر سطحي مي‌کنيم،‌ يک اتلاف وقت بزرگ است. لازم نيست آنقدرها نگران تميز کردن تک‌تک سطوحي باشيم که دستمان را به آن‌ها مي‌زنيم. در عوض بايد تمرکزمان را صرف فاکتورهاي ديگر کنيم، مثلا اينکه وقت‌مان را در کجا سپري مي‌کنيم.» محيط‌هاي پرازدحام يکي از بزرگ‌ترين سوالاتي که هم‌اکنون راجع به کوويد-۱۹ داريم اينست که به چه مقدار دوز ويروسي نياز است تا ابتلا صورت بگيرد. پاسخ سوال تغيير مي‌کند اگر فکر کنيم که در واقع بايد نگران آئروسل‌ها باشيم. ذرات کوچک‌تر، به اندازه ذرات بزرگ‌تر دوز ويروسي ندارند، اما از آن‌جايي که بيشتر در هوا باقي مي‌مانند، احتمالا ابعادشان تفاوتي ايجاد نکند - اين ذرات جمع شده، غلظت بيشتري مي‌يابند و هرچه شخص حامل آئروسل‌هاي ويروس براي مدت طولاني‌تر در محيط باشد، به شکل گسترده‌تري شيوع مي‌يابند. هرچه افراد بيشتري در محيط‌هاي سربسته رفت و آمد کنند، احتمالش بيشتر است که بالاخره يک شخص آلوده از راه برسد. هرچه اين افراد آلوده مدت زمان بيشتري را در آن فضا سپري کنند، غلظت ويروس در هوا هم به مرور زمان بالاتر مي‌رود. اين موضوع به صورت خاص خبري بد براي محيط‌هاييست که مردم براي مدت‌هاي طولاني و چند ساعته در آن‌ها گذران وقت مي‌کنند: جاهايي مانند رستوران‌ها، کافه‌ها، دفاتر کار، کلاس‌هاي درس و اماکن مذهبي. انتقال از طريق هوا لزوما به اين معنا نيست که چنين جاهايي بايد بسته باقي بمانند (هرچند که اين سناريوي ايده‌آل به حساب مي‌آيد). اما ضد عفوني کردن سطوح و استفاده همگاني از ماسک هم کافي نخواهد بود. براي اينکه کسب‌وکارها در امنيت بازگشايي شوند، نه‌تنها بيشينه افرادي که در هر لحظه در آن‌ها حضور دارند بايد محدود شود، بلکه مدت زماني که در آن محيط سپري مي‌کنند نيز بايد کوتاه باشد. افزايش فاصله اجتماعي به ۲ متر هم مي‌تواند امنيت بيشتري براي مردم رقم بزند. تهويه هوا هم بايد يکي از اولويت‌هاي مهم باشد. اين مشکلي بزرگ براي ساختمان‌هاي قديمي‌تر که معمولا سيستم‌هاي تهويه هواي ضعيف‌تري دارند خواهد بود و ساختمان‌هايي که از چنين ضعفي رنج مي‌برند احتمالا بايد براي مدتي طولاني‌تر بسته باقي بمانند. تاثيري که شيوع پنهان (يعني توسط افرادي که احساس بيماري نمي‌کنند) ايجاد مي‌کند نيز صرفا به مشکل دامن خواهد زد. اما تحقيقات وزارت امنيت ملي ايالات متحده نشان مي‌دهد که در وجود نور UV يا فرابنفش، ذرات آئروسليزه در ابعادي که محققان تولين بررسي کرده‌اند، در کمتر از يک دقيقه از بين مي‌روند. از همين حالا هم کسب‌وکارهايي را داريم که ربات‌هاي مجهز به نور UV براي ضد عفوني کردن اتاق‌هاي بيمارستان، راهروهاي مجتمع‌هاي تجاري، فروشگاه‌ها و ايستگاه‌هاي حمل و نقل عمومي ساخته و عرضه کرده‌اند. براي بسياري از کسب‌وکارها، عقب‌افتادگي‌هاي اقتصادي چشمگير، بهايي خواهد بود که در نهايت بايد براي کنترل کردن ويروس پرداخته شود. در غير اين صورت، مواردي مانند ابتلاي بيشتر از ۱۷۰ نفر به کرونا ويروس در يکي از رستوران‌هاي ميشيگان که بازگشايي شده بود، تکرار مي‌گردد. بروسو عقيده دارد بهترين استراتژي، ادامه دادن همان رفتاريست که در نخستين روزهاي قرنطينه از خودمان نشان داديم - در خانه ماندن و ممانعت از هرگونه ارتباط با اشخاصي که با آن‌ها زندگي نمي‌کنيد. و اگر مجبور به ترک خانه شديد «کمترين زمان ممکن را در محيط‌هاي بسته سپري کنيد، به مکان‌هايي برويد که سيستم تهويه مناسب دارند و تا جاي ممکن با افراد کم‌تري در تماس باشيد».

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar