جذاب ترین ها

سفر به ماه؛ واقعیت یا دروغی بزرگ؟!

خراسان

بروزرسانی 1399/04/30 - 12:30

خراسان/ دقيقا 51 سال پيش در چنين روزي، اولين انسان پا بر کره ماه گذاشت تا از نزديک، اطلاعات جالبي را درباره اين گوي بلورين آسمان جمع‌آوري کند. بيستم جولاي سال 1969، در ساعت 10و 56 دقيقه بعدازظهر، «نيل آرمسترانگ» فضانورد آمريکايي و فرمانده آپولو 11، نخستين فرد از کره‌زمين بود که گام بر سطح ماه نهاد و دقايقي بعد «ادوين آلدرين» خلبان اين فضاپيما به او پيوست و به اتفاق به گشت‌و‌گذار علمي در سطح ماه پرداختند. در اين بين، از آخرين باري که انسان‌ها پايشان را به ماه گذاشتند، نزديک به نيم قرن مي‌گذرد و پس از آن ديگر کسي به ماه سفر نکرده است. در دهه‌ هاي پس از آن، سال‌ها سازمان ناسا برنامه‌‌هايي را براي اعزام مجدد فضانوردان به کره ماه برنامه‌ريزي و نهايي کرد اما هيچ کدام‌شان عملي نشد. شايد به همين دليل است که نظرياتي وجود دارد که گويا هيچ فردي تا امروز به ماه نرفته است و همه اين موضوعات، جعلي پنداشته مي‌شوند. ديدگاه‌هايي هم مطرح مي‌شود که گويا فرود آمدن‌ها به سياره ماه در استوديوهاي تلويزيون صحنه‌سازي شده که حتي برخي از صحنه هاي آن به درستي نورپردازي نشده‌اند! يک دليل ديگر منتقدان درباره دروغ بودن سفر به ماه، تصوير منتشر شده از پرچم نصب شده در ماه در حال تکان خوردن است، در حالي‏که ماه جو ندارد پس جريان هوايي هم در آن وجود نخواهد داشت که پرچم را تکان بدهد. در پرونده امروز زندگي‌سلام درباره چند شبهه معروف درباره سفر انسان به ماه، مطالب جالبي را مطرح خواهيم کرد.

ماجراي رد فرود بر ماه از کجا شروع شد؟
نقش کتاب‌ها و رسانه‌ها در ترويج دروغين بودن سفر به ماه، از سال 1974 پررنگ‌تر شد
«بيلکي‌سينگ» يکي از کارمندهاي بنگاه انتشاراتي وابسته به شرکت سازنده موتور موشک ساترن5 در سال 1974 کتابي به نام «ما هرگز به ماه نرفته‌ايم، زيان 30 ميليارد دلاري آمريکا» منتشر کرد. اين کتاب سفر به ماه را دروغي پر هزينه معرفي کرد و بعد از آن بحث‌هاي زيادي درباره اين ماموريت بين مردم آمريکا و بقيه نقاط جهان در گرفت. انتشار اين کتاب اولين جرقه ايجاد شک در بين عموم مردم بود. در سال 2001 شبکه تلويزيوني فاکس، مستندي يک ساعته درباره سفر به ماه ساخت. اين فيلم «نظريه توطئه: آيا ما بر ماه فرود آمديم؟» نام داشت که با مرور تصاوير و فيلم‌هايي که از ماموريت آپولو جمع‌آوري کرده بود، درباره دروغ بودن يا نبودن اين سفر صحبت مي‌کرد. اين مستند تاثير زيادي در افزايش ترديدها داشت و افراد زيادي به طرفداران نظريه توطئه پرداختند. همان زمان يک فيلم سينمايي به نام «کاپريکون وان» اکران شد، داستان اين فيلم ماجراي سفر فضانوردان ناسا به مريخ بود که طي حوادثي مشخص مي‎شد اين يک ادعاي در وغين بوده و فضانوردان تمام مدت در يک استوديو مشغول بازي در يک پروژه سينمايي بودند و مي‎خواهند طوري وانمود کنند که به مريخ سفر کرده‎اند. اين فيلم به صورت غير مستقيم توضيحاتي درباره ماموريت آپولو 11 داد و موج تازه‎اي از نقدها و شک‎ها را به راه انداخت. بعد از اين ماجراها باور به دروغين بودن سفر انسان به ماه طوري در تفکر بعضي افراد رسوخ کرد که ديگر به دنبال دليل و توجيهي براي پاسخ پرسش‎ها و نقدهايشان نبودند بلکه بيشتر دنبال مطالبي مي‎گشتند تا باورشان را تاييد کند اما ماجرا به همين جا ختم نشد.

6 دليل منتقدان براي اثبات دروغ بودن سفر به ماه
بياييد معروف‎ترين شبهه‎هاي وارد شده به ماموريت آپولو 11 را با هم مرور و بعدش هم پاسخ‎هايي را که به آن‎ها داده شده، بررسي کنيم
مريم ملي | دانش آموخته رشته اخترفيزيک
سال‎هاي بعد از ماموريت فضايي آپولو 11 فقط به مرور افتخار آفريني فضانوردان و سازمان فضايي آمريکا نگذشت بلکه اتفاقا انگشت اتهام خيلي‎ها به سمت آن‎ها نشانه رفت و کل ماجراي سفر به ماه و قدم گذاشتن بر سطح آن، دروغي بزرگ و عوام‎فريبانه خوانده شد. بررسي شبهاتي که در ماموريت سفر به ماه وارد مي‎شود، غير از تسلط به دانش و فناوري رايج آن زمان، نيازمند بررسي تاريخي دقيق است چراکه اين ماموريت در بستر زماني ويژه‎اي انجام شد و جنگ سرد و رقابت‎هاي تسليحاتي و فضايي شوروي و آمريکا در روند عملياتي شدنش نقش مهمي داشتند. اما اگر بخواهيم با يک نگاه اجمالي معروف‎ترين شبهه‎هاي وارد شده به ماموريت آپولو 11 را با هم مرور کنيم و پاسخ‎هايي را که به آن‎ها داده مي‎شود بررسي کنيم، مي‎توانيم به مواردي که در ادامه مطرح خواهد شد، اشاره کنيم.

1-پرچم چطور روي ماه به اهتزاز در آمد؟

شايد شبهه‎اي که بيش از بقيه معروف شده و بيشترِ مردم بر اساس آن، سفر به ماه را دروغي بزرگ مي‌دانند همان ماجراي به اهتزاز در آمدن پرچم آمريکا بر سطح ماه باشد. زماني که فضانوردان پرچم آمريکا را در خاک ماه محکم مي‎کردند، پرچم در حال تکان خوردن است در حالي‏که ماه جو ندارد پس جريان هوايي هم در آن وجود نخواهد داشت که پرچم را تکان بدهد. نکته مهمي که از خاطر خيلي‎ها جا ماند اين بود که فضانوردان براي اين ماموريت از پرچم خاصي استفاده کرده بودند که ساختاري شبيه L داشت يعني با يک ميله که به پايه پرچم متصل شده بود سعي بر اين داشتند تا در شرايط خلأ طوري بايستد که در فيلم و عکس‎ها قابل مشاهده باشد. موج ايجاد شده در پرچم که شکلي از وزش باد را در ذهن ما تداعي مي‎کند هم محصول تلاش فضانوردان براي ثابت نگه داشتن پايه پرچم بود. آن‌ها پايه پرچم را حرکت مي‎دادند تا محکمش کنند و اين باعث ايجاد موج در پارچه آن شده بود. نکته مهم ديگر اين که در شرايط خلأ زمان بيشتري طول مي‎کشد تا ارتعاش ايجاد شده در پرچم از بين برود و به حالت سکون در بيايد. بعدها براي اثبات اين ماجرا در آزمايشگاه و در شرايط خلأ اين آزمايش تکرار و فيلمي از آن تهيه شد که مي‎توانيد در اينترنت جست‌و‌جويش کنيد. اين فيلم نشان مي‎دهد اتفاقي که در ماه افتاده طبيعي و ناشي از خلأ است.

2- چرا در عکس‌ها هيچ ستاره‌اي ديده نمي‌شود؟
ماجراي بعدي که بر سر زبان‎ها افتاد و کوچک و بزرگ درباره‎اش حرف مي‎زدند، آسمان تاريک، سياه و بي‎ستاره ماه بود. خيلي‎ها ادعا مي‎کردند اين ديگر دست فضانوردان دروغين را رو کرده و مشخص است نتوانسته‎اند به صورت طبيعي در فيلم‎ها و عکس‎ها ستاره‎هاي آسمان شب را شبيه‎سازي کنند اما با اندکي شناخت آسمان و آشنايي با دانش نجوم مي‎شود علت اين موضوع را درک کرد؛ چون ماه جو ندارد، روز و شبش با آن چه در زمين مي‎شناسيم تفاوت زيادي دارد. وقتي خورشيد بالاي افق باشد باز هم ستاره‎ها قابل تشخيص هستند ولي مسئله اصلي در شبهه مطرح شده، نوع عکاسي است که متناسب با سوژه عکس مي‎تواند متفاوت باشد. وقتي شما قرار است عکس آدم‎ها و اشيا را در حالي که زمينه آسمان تاريک است ثبت کنيد تنظيمات دوربين و ميزان نوردهي با شرايطي که قرار است از زمينه تاريک آسمان و ستاره‎ها با هم عکس بگيريد، متفاوت است. معمولا براي ثبت عکس‎هاي به اصطلاح نجومي که آسمان شب و ستاره‎ها در آن با جزئيات ديده مي‎شوند، نياز به نوردهي چندثانيه تا چند دقيقه است. بنابراين اگر دقت کنيد عکس‎هايي که در آن سوژه اصلي، فضانوردها يا سطح ماه است ستاره‎ها در پس زمينه آسمان ديده نمي‎شوند و اين کاملا طبيعي و منطقي است.

3-عکس‌ها به طرز مشکوکي با کيفيت هستند

عکس‎ها و فيلم‎هاي منتشر شده از ماموريت آپولو از ديگر موارد شک برانگيز براي خيلي‎هاست. گروهي معتقدند اين عکس‎ها و فيلم‎ها بسيار جلوتر از زمانه خود بودند و وجود چنين فناوري‎هايي براي ثبت فيلم و عکس با اين حد از کيفيت بسيار عجيب و مشکوک است. عده‎اي هم معتقدند تصاوير به گونه‎اي سينمايي تهيه شده و اصلا در چنين ماموريتي با آن سطح استرس و پيچيدگي، عکاسي و تهيه ويدئو به اين خوبي و با اين دقت ممکن نبوده است. نبايد از ياد برد که تعداد عکس‎ها و ويدئوهاي تهيه شده از اين سفر بسيار زياد بوده اما فقط آن‎هايي منتشر شدند که کيفيت خوب و سوژه‎هاي مهمي داشتند. طبعا ناسا علاقه‎مند بوده مهم‎ترين ماموريت طول تاريخش را مردم با بهترين تصاوير و فيلم‎ها ببينند و بشناسند. از طرفي براي اجراي چنين ماموريت مهمي قطعا لازم بود از بهترين فناوري‎هاي زمان خود استفاده کنند. جديدترين و بهترين مدل‎هاي دوربين‎ها و ابزارها باعث شد تا مستنداتي که از اين سفر به جا مانده است براي‏‎مان واضح و قابل بررسي باشند. خيلي از عکس‎ها هم به مرور و در سال‎هاي بعد از ماموريت، پردازش شدند و با روش‎هاي جديد ويرايش عکس از کيفيت اوليه خود زيباتر و جذاب تر به نظر مي‎رسند.

4-هنگام فرود آپولو غباري از سطح ماه بر نمي‎خيزد
شبهه ديگر مربوط به شرايط فرود آپولو بر سطح ماه است. در فيلم‎ها، زماني که ماه‎نشين فرود مي‎آيد، هيچ غباري ديده نمي‎شود در حالي که ما انتظار داريم بنابه آن‎چه از شرايط مشابه در زمين مي‎شناسيم،پس از فرود آمدن يا برخورد يک جسم با زمين مقداري غبار يا خاک از سطح آن بلند شود اما اين دقيقا ناشي از ذهنيتي است که به دليل ويژگي‎هاي سياره زمين براي ما ايجاد شده است. همان‎طور که قبلا اشاره شد ماه جو ندارد و جريان هوا هم نخواهد داشت پس وقتي آپولو 11 روي سطح قمر زمين فرود آمد، به جز قسمتي که پايه هاي ماه‌نشين به سطح خاک نيرو وارد کردند غبار قابل توجهي ديده نمي‎شود.

5-چرا ماموريت سرنشين‎دار ديگري به ماه نرفت؟
در طول ماموريت‌هاي آپولو 11 تا آپولو 17 (به جز آپولو 13 که با مشکل روبه رو شد)، 12 فضانورد بر سطح ماه قدم زدند، با اين حال باز هم يکي از نقدها اين است که چرا در طول اين سال‎ها ماموريت فضايي سرنشين‎داري به مقصد ماه نداشته‎ايم و طرفداران دروغين خواندن سفر به ماه، از همين موضوع نتيجه‎گيري مي‎کنند که انسان هيچ‎وقت نتوانسته به ماه برود و چالش‏هاي اين سفر آن قدر زياد است که با پيشرفت‎هاي فراوان دانش و فناوري در سال‎هاي اخير هيچ کشور ديگري برنامه سفر به ماه را اجرايي نکرده‎است اما بايد توجه کرد که مسائل سياسي و اقتصادي تاثيرات زيادي در اين ماجرا داشته‎اند. مثلا بودجه ناسا در زماني که ماموريت‎هاي آپولو انجام شد حدود 5 درصد بودجه فدرال بود ولي اکنون حدود نيم درصد آن است. از طرفي اتفاقا با پيشرفت فناوري‎هاي روباتيک نياز به ماموريت‎هاي سرنشين‎دار هر روز کم و کمتر شد چراکه هزينه‎ها و نگراني‎هاي برنامه‎هايي که انسان در آن حضور دارد بسيار بيشتر است و از طرفي تقريبا بسياري از فعاليت‎ها را روبات‎ها به راحتي و با دقت خيلي خوبي مي‎توانند به انجام برسانند. سفر به ماه غير از ماموريتي پيشرو در حوزه علم و فناوري، قرار بود يک رقابت جدي با شوروي باشد براي آن که آمريکا در زمينه فناوري‎هاي فضايي خودي نشان بدهد.

6-سايه‎ها طوري هستند که انگار نورپردازي شده

مسئله معروف ديگر داستان سايه‎ها بر سطح ماه است. طبق آن چه انتظار مي‎رود بايد وقتي تنها منبع نوري‎مان خورشيد است سايه‎ها کاملا تاريک و سياه ديده شوند در حالي که در عکس‎ها و فيلم ها مي‎شود فرو رفتگي و برآمدگي سطح ماه را در سايه‎ها مشاهده کرد و معنايش مي‎تواند اين باشد که تک منبع نور در صحنه نبوده و چند پروژکتور وجود داشته و همه چيز يک سناريو و اجراي سينمايي است. اين يکي از نقدهاي درست و دقيقي است که به عنوان شبهات سفر به ماه مطرح مي‎شود اما درست است که منبع نور غير طبيعي مثل پروژکتور وجود نداشته ولي غير از خورشيد، نور ديگري هم در صحنه وجود دارد و آن خود ماه است. قضيه از اين قرار است که ماه نوري از خود ندارد و نور خورشيد را بازتاب مي‎کند. خاک ماه ضريب بازتاب نسبتا بالايي دارد يعني چيزي حدود 11 درصد از نور خورشيد را منعکس مي‌کند. اين خاک وقتي زير تابش نور خورشيد باشد و يک جسم بزرگ مثل ماه‌نشين هم روي سطح آن سايه بيندازد، با بازتاب نور خورشيد بخشي از اين سايه روشن مي‌شود و قسمت‎هايي از عوارض سطحي ماه به اين ترتيب قابل تشخيص است. عده زيادي از افراد مي‎گويند نوري که به فضانوردان تابيده شده شبيه يک نور از بالا به پايين است که توسط پروژکتور مي‎تابد در حالي که اين نور، تابش نور خورشيد روي ماه است.

منابع: pourianazemi.com، iangoddard.com، aol.com، history.nasa.gov، عصرايران