واکسن کرونا؛ از تلاش برای ساخت تا نگرانی‌ها از توزیع

ايرنا

بروزرسانی 1399/05/13 - 14:00

واکسن کرونا؛ از تلاش برای ساخت تا نگرانی‌ها از توزیع

ايرنا/ به رغم دانسته‌هاي ناچيز بشر در برابر نادانسته‌هاي ويروس عجيب کرونا، رقابت جهان در تورنمنت دستيابي و توليد دارو و واکسن کوويد-۱۹ و اميدها براي ريشه کن شدن اين بيماري از يک سو و نگراني‌ها از توزيع عادلانه اين واکسن ميان کشورهاي مختلف از سوي ديگر به چالش سياسي دولتمردان و دغدغه ملت‌ها تبديل شده است.

ويروس کرونا؛ از ظهور تا اميدها براي ريشه کن شدن
با گذشت حدود هفت ماه از ثبت نخستين موارد ابتلا به کوويد-۱۹ در جهان، ناشناخته‌هاي ويروس عجيب کرونا هنوز براي ما بسيار است؛ اينکه چرا تاثير آن بر مردان بيشتر است، چرا علائم بيماري در کودکان خفيف‌تر است، آيا آنتي بادي‌هاي افراد مبتلا پس از بهبودي موجب ايمني آن‌ها مي شود يا خير، آيا ايده مصونيت گروهي در مقابل اين بيماري همه‌گير عملي است يا خير، آيا ايمني پس از واکسن ۱۰۰ درصد است، آيا واکسن کرونا مثل واکسن آنفلوانزا هر سال بايد تکرار شود و صدها سوال ديگر که ذهن پرسشگر محققان در سراسر جهان به دنبال يافتن پاسخ‌هاي آنان است.

در ماه ژانويه (دي-بهمن) زماني که «ووهان» چين و مناطق اطراف آن به دليل شيوع کرونا قرنطينه شدند، مردم ساير نقاط جهان گمان نمي‌کردند که پاي اين ويروس به اين سرعت و با اين شدت به کشورشان باز شود؛ در حالي که اعمال تدابير کنترلي شديد در همان مراحل اوليه نيز قادر به جلوگيري از گسترش بيماري نبود اما قطعا آمادگي جوامع در مراحل اوليه بحران‌هاي همه‌گير و انجام اقدامات تهاجمي، رسيدن به دوره پيک بيماري و آمار فزاينده مبتلايان را به شيوه مطلوب‌تري کنترل مي‌کرد.

حالا با گذشت ماه‌ها از ظهور ويروس کرونا، همزمان با عزم دولت‌ها براي کنترل و مهار اين ميهمان ناخوانده و مقابله با پيامدهاي اين بيماري که فراتر از بحراني بهداشتي به معضلات اقتصادي، سياسي و اجتماعي کشورها دامن زده است، تلاش جدي محققان و دانشمندان سراسر جهان به دستيابي راهکارهاي درماني و واکسن قطعي کوويد-۱۹ معطوف شده است.

رقابت جهان در تورنمنت واکسن کرونا
در حالي که به طور معمول روند مراحل تحقيقات و کارآزمايي‌هاي باليني توليد واکسن‌هاي قطعي و موثر چندين سال به طول مي‌انجامد اما تهاجم ويروس کرونا در جهان به قدري شديد بود که از همان هفته‌هاي نخست، مراکز تحقيقاتي و علمي کشورهاي مختلف را براي کشف واکسن اين بيماري در سريع ترين زمان ممکن به تکاپو انداخت.

در حال حاضر ۱۲۴ کشور در جهان مراحل آزمايش و توليد اين واکسن را مي‌گذرانند که ده مورد آن به مرحله آزمايش انساني رسيده است.

در آخرين تحولات مربوط به توليد واکسن بيماري کوويد-۱۹، گروهي از محققان دانشگاه آکسفورد در انگليس هفته گذشته اعلام کردند نتايج آزمايش‌هاي اوليه در زمينه توليد اين واکسن اميدوارکننده بوده و پيش از آن نيز پژوهشگران آمريکايي تاکيد کردند واکسن شرکت داروسازي «مدرنا» در مرحله نخست آزمايش، در بدن همه داوطلبان منجر به توليد پادتن در برابر نسل جديد ويروس کرونا شده است و اکنون وارد فاز اصلي و تقريبا نهايي کارآزمايي باليني شده است.

واکسن ساخت دانشمندان دانشگاه آکسفورد کرونا بر بدن بيش از ۱۰۰۰ انسان مثبت عمل کرده است.

"آنتوني فائوچي" رئيس موسسه ملي آلرژي و بيماري‌هاي عفوني آمريکا نيز روز جمعه (۱۰ مرداد) گفت: به طور خوشبينانه واکسن کرونا قبل از پايان سال ۲۰۲۰ آماده خواهد شد.
در هند نيز نتايج آزمايش هاي اوليه واکسن توليد شده موسوم به «کوواکسين» نويدبخش گزارش شده است.

وزير بهداشت روسيه نيز اخيرا اعلام کرد که واکسن کرونا ساخت اين کشور براي پيشگيري از ابتلاي مردم به اين ويروس همه گير به زودي ثبت مي‌شود تا به صورت رسمي در اختيار عموم قرار بگيرد. خبرگزاري دولتي ريانووستي روسيه نيز اعلام کرد: واکسن کرونا روز ۱۵ ماه اوت (۲۵ مرداد ماه) در دسترس مردم روسيه خواهد بود. مقامات روس پيشتر از عزم خود براي قرار دادن نام روسيه در صدر و يا در رده نخستين کشورهايي که به واکسن کرونا دست مي‌يابند، تاکيد کردند.

شرکت آلماني «بايونتک» و شرکت داروسازي آمريکايي «فايزز» دوشنبه گذشته (ششم مرداد) اعلام کردند فاز نهايي تحقيقات براي ارزيابي واکسن ساخت اين دو شرکت آغاز شده و در صورت موفقيت محصول آنها تا اوايل ماه اکتبر (مهر) براي کسب تاييديه ارائه خواهد شد.

در همين حال کشور چين نيز به عنوان نخستين کشور ميزبان ويروس کرونا به موفقيت هاي چشمگيري در زمينه کشف و توليد واکسن دست يافته است. اهميت دستيابي به واکسن کوويد-۱۹ در چين تا جايي پيش رفت که دکتر «گائو فو» رئيس مرکز کنترل و پيشگيري از بيماري هاي چين، از آزمايش واکسن ضد کرونا ساخت اين کشور روي خود خبر داد.

«سينوفارم» و «سينوواک» دو واکسن ساخت چين است که به ترتيب در امارات متحده عربي و برزيل وارد مراحل نهايي آزمايش شده است زيرا کاهش شمار مبتلايان در چين کار را براي دانشمندان به منظور آزمايش اين واکسن ها در داخل کشور دشوار کرده است.

در حالي که محققان شبانه روز در تلاشند تا به واکسن کوويد-۱۹ دست يابند اما تا کنون واکسن قطعي و مورد تاييد سازمان جهاني بهداشت کشف و توليد نشده است.

«مايک رايان» رئيس بخش برنامه‌هاي اضطراري سازمان جهاني بهداشت پيشتر گفت: محققان در مسير پيشرفت توليد واکسن کوويد ۱۹ قرار دارند، اما براي استفاده از اين واکسن‌ها بايد تا اوايل سال ۲۰۲۱ منتظر ماند.

جمهوري اسلامي ايران نيز به لطف پيشرفت هاي قابل ملاحظه در حوزه علم پزشکي و صنعت دارو، يکي از معدود کشورهايي است که تاکنون گام هاي بسيار قابل ملاحظه اي را در زمينه توليد واکسن برداشته و طبق گفته «سعيد نمکي» وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، روند توليد واکسن کوويد-۱۹ در ايران به زودي وارد فاز آزمايش انساني مي شود.

توزيع عادلانه واکسن کرونا؛ چالشي سياسي در دو راهي ملي گرايي يا جهان گرايي
به فرض دستيابي به واکسن قطعي ويروس کرونا و شادماني جهان از اين کشف تاريخ ساز، نگراني‌ها و ابهامات تازه اي در ذهن جهان پديدار خواهد شد؛ اينکه اولين گروه‌هاي دريافت کننده واکسن چه کساني خواهند بود و حتي اينکه شناسايي خود اين افراد بر عهده چه کسي خواهد بود، چه مزاياي ويژه اي به کشور توليد کننده واکسن اختصاص مي يابد، آيا ضمانتي از سوي کشورهاي ثروتمند براي دستيابي کشورهاي فقيرتر به اين واکسن وجود دارد و در آخر اينکه آيا کشورها شريک شدن واکسن با متحدان و هم پيمانان خود را بر جوامع آسيب پذير اولويت نخواهند بخشيد.

با به گوش رسيدن زمزمه‌ها از توليد واکسن قطعي کرونا در ماه‌هاي آينده، اضطراب دولت‌ها براي آنکه از قافله کشورهاي دست يافته و بهره‌مند از اين واکسن عقب نمانند، هر روز بيشتر شده تا جايي که امضاي قراردادهاي پيش خريد به يکي از برگ برنده هاي برخي کشورها تبديل شده است.

اتحاديه اروپا که از زمان شيوع ويروس کرونا به اتهام عدم هماهنگي و اتخاذ تدابير جامع مقابله با بيماري همه‌گير مورد شديدترين انتقادها قرار گرفت در تلاش است تا با تامين واکسن کوويد-۱۹ کم‌کاري‌هاي خود را جبران کرده و براي بازگشت اعتبار از دست رفته خويش تلاش کند؛ به اين ترتيب اين اتحاديه با شرکت‌ "سانوفي" سازنده واکسن و داروسازي‌هاي معتبر قرار دادي امضا کرده است تا ۳۰۰ ميليون دوز از واکسن ويروس کرونا را در صورت ساخت بخرد.

«الکس آيزار» وزير بهداشت آمريکا نيز يکم مرداد اعلام کرد اين کشور براي دريافت ۱۰۰ ميليون دوز از واکسن کرونا محصول شرکت داروسازي «فايزز» در ماه دسامبر امسال يک قرارداد ۲ ميليارد دلاري امضا کرده است.

دولت انگليس نيز ۳۰ تيرماه با شرکت‌هاي خارجي سازنده واکسن و داروسازي‌هاي معتبر قرار دادي امضا کرده است تا ۹۰ ميليون دوز از واکسن ويروس کرونا را در صورت ساخت، بخرد.

«آنتونيو گوترش» دبيرکل سازمان ملل متحد پيشتر در بيان لزوم دسترسي عادلانه دولت‌ها به واکسن کرونا اعلام کرد در صورت توليد موفقيت آميز واکسن ويروس کرونا، اين واکسن بايد در دسترس همگان در همه جاي جهان قرار گيرد. گوترش با تاکيد بر حفاظت از حقوق معنوي دانشمنداني که براي ساخت واکسن ويروس کرونا تلاش مي‌کنند، گفت:ساخت واکسن براي مردم هر کشور و فراموش کردن ديگران، غيرقابل پذيرش و هرگونه تلاش کشورها براي سرقت جزئيات پژوهش ها در باره واکسن ويروس کرونا به نفع رقيبان، محکوم است.

در همين رابطه «ريچارد هاوس» رئيس انديشکده شوراي روابط خارجي آمريکا در مقاله اي که در وبسايت تحليلي «پروژکت سينديکيت» منتشر کرده، توزيع واکسن کرونا را سخت‌ترين مساله سياسي توصيف کرده است. به گفته او در شرايط فعلي که تمام دنيا براي ساخت واکسن کرونا تلاش مي‌کند به نظر مي رسد «ملي گرايي واکسني» بر «چند جانبه گرايي واکسني» پيروز شود.

دولت انگليس يکم مرداد با انتشار بيانيه اي بر لزوم دسترسي همگاني به واکسن جديد کرونا که توسط دانشمندان دانشگاه آکسفورد به مراحل پاياني اکتشاف رسيده اعلام آمادگي کرد. در اين بيانيه آمده است: واکسن کرونا بايد در مقياس و بهاي مناسبي توليد و در دسترس جهانيان از جمله ايران و کشورهايي قرار گيرد که بيشتر از ديگران به آن نياز دارند.

شوراي حقوق بشر سازمان ملل همچنين پيشتر با تصويب قطعنامه‌اي در مورد مسئوليت‌ دولت‌ها در رسيدگي به مساله شيوع کرونا، بر لزوم دسترسي همه کشورها به واکسن کوويد- ۱۹ تاکيد کرده بود. در اين قطعنامه همچنين بر اهميت دسترسي برابر به معاينات، درمان و واکسن اين بيماري تاکيد شده و عنوان شد که توليد هر واکسن مربوط به بيماري کوويد- ۱۹ بايد به عنوان يک کالاي عمومي جهاني در نظر گرفته شود.

واکسن کرونا سوژه فيلمسازان
موضوع ساخت واکسن کرونا در حالي به دغدغه جهانيان تبديل شده که ذهن اهالي فرهنگ و سينما را نيز به خود مشغول کرده است.

شبکه HBO با همکاري «آدام مک‌کي» کارگردان و فيلمنامه‌نويس آمريکايي درباره رقابت افراد و شرکت‌هاي دارويي بر سر ساخت واکسن کرونا، يک سريال محدود مي‌سازد.

اين سريال اقتباسي از رمان اولين شات (The First Shot) نوشته برنن بورل (Brenan Borrell) روزنامه‌نگار اهل نيويورک است که به چالش‌هاي موجود در راه اين رقابت در حوزه‌هاي مختلفي چون سياست، دسترسي و امنيت مي‌پردازد.

هنوز براي اين پروژه تلويزيوني عنواني انتخاب نشده و موقتا پروژه واکسن بي‌نام (Untitled Vaccine Project) ناميده مي‌شود. جزئيات بيشتر درباره اين پروژه از جمله اسامي تيم بازيگران، تعداد اپيزودها و تاريخ انتشار نيز هنوز منتشر نشده است.

دوزهاي واکسن، امنيت آن، ميزان توليد، ايمن بودن براي همه قشرهاي جمعيتي، در دسترس بودن آن براي همگان، هزينه هاي توليد، تاثيرات و عوارض آن از جمله عواملي است که در ساخت واکسن براي درمان کرونا با اهميت است. همين عوامل است که کار را براي دانشمندان و پزشکان پيچيده تر مي‌کند. ملت هاي جهان بايد بپذيرند که در نهايت تعداد کمي از کشورها توانايي توليد واکسن قابل اعتماد را خواهند داشت.

در پي بروز نشانه‌هايي جديد از دور تازه اوج بيماري کوويد-۱۹ و همه‌گيري ويروس کرونا در جهان و همچنين عدم دستيابي به واکسن و درمان قطعي اين بيماري هزار چهره لزوم مشارکت حداکثري شهروندان و عمل به توصيه هاي ساده بهداشتي و همچنين اهميت رعايت فاصله گذاري اجتماعي به عنوان مهمترين سلاح هاي بشريت در برابر اين بيماري بر همگان آشکار شده است؛ بر اين اساس هرگونه سهل انگاري و بي توجهي به رعايت اصول و موازين بهداشتي، علاوه بر شانه خالي کردن از پذيرش مسئوليت اجتماعي موجب به خطر افتادن جان ديگران خواهد شد

تلاش محققان براي دستيابي به دارو و واکسن موثر و مورد اعتماد و تکاپوي دولت ها براي تامين نياز شهروندان خود از مسير امضاي توافق هاي بين‌المللي همزمان با اتخاذ تدابير مقابله با شيوع گسترده بيماري همه‌گير در شرايطي است که تا کنون بيش از ۱۷ ميليون و ۷۷۸ هزار نفر در جهان به ويروس کرونا مبتلا شده و همچنين افزون بر ۶۸۳ هزار نفر جان خود را در اثر ابتلا به اين بيماري از دست داده‌اند.