غلبه بر کووید-۱۹ با ارزیابی رفتار مورچه‌ها!

ايسنا

بروزرسانی 1399/05/16 - 11:00

غلبه بر کووید-۱۹ با ارزیابی رفتار مورچه‌ها!

ايسنا/ پژوهشگران حوزه زيست‌شناسي در بررسي‌هاي اخير خود، به ارزيابي رفتار مورچه‌ها در مقابله با همه‌گيري بيماريها پرداختند تا از آنها در غلبه بر گسترش کوويد-۱۹ استفاده کنند.

يکي از پژوهشگران "دانشگاه بريستول"(University of Bristol) انگلستان، با آلوده کردن مورچه‌ها به پاتوژن‌هاي کشنده و بررسي نحوه واکنش مورچه‌ها به آنها، به بررسي همه‌گيري بيماري در جامعه مورچه‌ها پرداخته است.

"ناتالي استرويميت"(Nathalie Stroeymeyt)، پژوهشگر بخش علوم زيستي دانشگاه بريستول طي بررسي‌هاي خود، به ارزيابي رفتار مورچه‌ها در آزمايشگاه پرداخت.

در دوره‌اي که دولت‌ها، رعايت فاصله‌گذاري اجتماعي را براي پيشگيري از شيوع کروناويروس پيشنهاد مي‌کنند، استرويميت نيز به بررسي رفتار مورچه‌هاي مورد مطالعه خود پرداخت. وي در اين باره گفت: راهنمايي‌هاي کنوني در مورد فاصله‌گذاري اجتماعي، موثر به نظر مي‌رسند زيرا من تاثير آن را در مورچه‌ها ديده‌ام.

نتايج بررسي‌هايي از اين دست مي‌توانند به پژوهش‌هايي کمک کنند که دانشمندان در مورد حشرات انجام مي‌دهند تا به مقاومت جامعه انساني در برابر شيوع بيماري کمک کنند. براي بررسي چنين شرايطي، بايد حشراتي مانند مورچه، موريانه و زنبور انتخاب شوند که زندگي اجتماعي دارند. معمولا در لانه اين گونه از حشرات، سيلي از حشرات کارگر وجود دارند که بسيار نزديک به هم حرکت مي‌کنند. در شبکه اجتماعي اين حشرات، جمعيت زيادي در درون و بيرون لانه در حال حرکت هستند. لانه برخي از مورچه‌ها مانند شهرهاي بزرگي از جمله نيويورک، شلوغ و پرازدحام است.

"ربکا روزنگاس"(Rebeca Rosengaus)، از پژوهشگران "دانشگاه نورث ايسترن"(NEU) آمريکا که رفتار حشرات اجتماعي را بررسي مي‌کند، گفت: اين حشرات، در محيط‌هاي بسيار بسته‌اي زندگي مي‌کنند که بار ميکروبي بالايي دارند. بسياري از اين ميکروب‌ها، پاتوژن‌هايي هستند که در سراسر قلمرو گسترش مي‌يابند اما چنين شرايطي به ندرت پيش مي‌آيد و اين گونه حشرات معمولا مي‌توانند گسترش ميکروب را محدود کنند.

پژوهشگران طي سه دهه گذشته تلاش کرده‌اند تا نحوه کنترل بيماري را در قلمرو حشرات ارزيابي کنند و به بررسي زندگي حشراتي بپردازند که مي‌توانند از عهده کنترل شيوع ميکروب‌ها برآيند. برخي از اين گونه رفتارها، بيگانه به نظر مي‌رسند اما رفتارهاي ديگر از جمله فاصله‌گذاري اجتماعي، براي ما آشنا هستند. بررسي اين رفتارها در کنار يکديگر مي‌تواند بينش‌هايي را براي کمک به جوامع انساني فراهم کند که پيشتر در اين حوزه، توجه زيادي به آنها نشده است.

روزنگاس و پژوهشگران ديگر در حال حاضر به بررسي اين بينش‌ها پرداخته‌اند تا بدانند که چگونه يک نفر مي‌تواند در معرض قارچ، باکتري، ويروس و يا هر پاتوژن ديگري قرار بگيرد و پس از بازگشت به جامعه، کسي را آلوده نکند.

اگرچه بيش از يک دهه است که حشرات اجتماعي، به موضوع پژوهش‌هاي علمي تبديل شده‌اند اما اختصاص زمان بيشتري به بررسي پاتوژن‌ها و انگل‌ها ناديده گرفته شده است. "پاول اشميت همپل"(Paul Schmid-Hempel)، از پژوهشگران "دانشگاه صنعتي زوريخ"(ETH Zurich) گفت: پژوهشگران در بررسي حشرات اجتماعي، انگل‌ها را براي مدت زيادي ناديده گرفته‌اند.

اشميت همپل طي پژوهش‌هاي پيشين خود دريافت که زنبورهاي مورد بررسي او، دائما توسط انگل‌ها آلوده مي‌شوند.

پژوهش‌هاي صورت گرفته در مورد حشرات اجتماعي نشان داده‌اند که اين موجودات خانه خود را پاک نگه مي‌دارند. حشرات کارگر، ضايعات باقيمانده و اجساد را از لانه بيرون مي‌برند تا آن را پاکسازي کنند. در هر حال، پژوهش‌هاي اخير نشان مي‌دهند که اين حشرات، اقدامات ديگري نيز براي مقابله با عفونت انجام مي‌دهند. براي مثال، برخي از مورچه‌ها، صمغ ضدميکروبي درختان را به لانه مي‌آورند و آن را در سرتاسر لانه پخش مي‌کنند. همچنين اين حشرات مي‌توانند ترکيباتي را به وجود بياورند که ميکروب‌ها را از بين مي‌برند و آنها را هم روي بدن خود و هم روي سطوح به کار مي‌گيرند.

"سيلويا کرمر"(Sylvia Cremer)، متخصص زيست‌شناسي در پژوهش جديدي به اين نتيجه رسيد در حالي که برخي از مورچه‌ها به پاکسازي يکديگر مي‌پردازند، برخي ديگر مقدار بسيار کمي پاتوژن را در اطراف لانه پخش مي‌کنند. اين مقدار کم از پاتوژن، کشنده نيست و سطح پاييني از عفونت را ايجاد مي‌کند که به ايمني‌سازي محافظتي مي‌انجامد. کرمر در پژوهش خود، اين روش را با روشي مشابه در درمان انسان‌ها مقايسه مي‌کند که طي آن، انسان را در معرض مقدار کمي از مايع عفوني خارج شده از بدن يک فرد بيمار قرار مي‌دهند تا بدن او را ايمني‌سازي کنند.

کرمر و همکارانش طي بررسي‌هاي خود، شواهدي را يافتند که نشان مي‌داد برخي از مورچه‌ها مي‌توانند هنگام رو به رو شدن با باکتري‌ها، واکنش ايمني نشان دهند و اين واکنش را با همنوعان خود نيز تقسيم کنند تا همه قلمرو مقاوم شود. اين مورچه‌ها، واکنش سيستم ايمني را به صورت دهان به دهان به همنوعان خود منتقل مي‌کنند تا بدن آنها را در برابر عفونت احتمالي مقاوم سازند.

اين يافته‌ها، فرضياتي را که زندگي اجتماعي را يک عامل خودکار براي شيوع بيماري مي‌دانند، به چالش مي‌کشند. "نينا ففرمن"(Nina Fefferman)، استاد زيست‌شناسي تکاملي "دانشگاه تنسي" (UT) آمريکا گفت: خطر شيوع بيماري و امکان کاهش آن، هر دو از دل جامعه بيرون مي‌آيند. بدين ترتيب افرادي که عامل بيماري ما هستند، مي‌توانند به مراقبت، تامين غذا و حفظ زندگي ما نيز کمک کنند. همه چيز در همين مجموعه پيچيده محدوديت‌ها و اهداف قرار گرفته است.

يکي از سوالاتي که پژوهشگران هنگام بررسي حشرات اجتماعي از خود مي‌پرسند، اين است که آيا اين موجودات هم مانند انسان‌ها، قوانيني در مورد محدوديت تجمع يا رفت و آمد دارند يا خير. بررسي‌ها نشان مي‌دهند که بيشتر حشرات اجتماعي، سيستم پيچيده‌اي براي تقسيم کار دارند. پژوهشگران طي دهه‌ها بررسي، اين تقسيم کار را به عنوان عاملي براي افزايش کارآيي مورد ارزيابي قرار داده‌اند اما مدل‌هاي رياضي که از اوايل سال ۲۰۰۰ ابداع شده‌اند، نشان مي‌دهند که شايد اين تقسيم کار بتواند سرعت شيوع عفونت را نيز کاهش دهد.

به گفته پژوهشگران، بررسي اين نظريات در قلمروي واقعي حشرات، کار دشواري است اما سيستم‌هاي رديابي خودکار، قابليت‌هاي جديدي را فراهم کرده‌اند و به پژوهشگران امکان مي‌دهند تا تعامل حشراتي مانند مورچه‌ها را در قلمروي زندگي آنها بررسي کنند.

اگرچه يافته‌هاي پژوهشگراني مانند استرويميت هنوز مورد بحث و بررسي پژوهشگران ديگر قرار دارد اما او معتقد است که رعايت فاصله‌گذاري اجتماعي ميان مورچه‌ها به اين معناست که انسان‌ها در رويارويي با همه‌گيري بيماري‌ها تنها نيستند.

استرويميت افزود: موفقيت مورچه‌ها در مقابله با همه‌گيري بيماري‌ها مي‌تواند اعتبار و منبع الهامي براي انسان‌ها در دوره درگيري با شيوع بيماري‌هايي مانند کوويد- ۱۹ باشد. بخش‌هاي سلامت عمومي انساني‌ در مقايسه با تکامل چند ميليون ساله جامعه مورچه‌ها، قدمت زيادي ندارند. به ندرت مي‌توان قلمرويي از مورچه‌ها را يافت که تحت فشار ناشي از شيوع پاتوژن از هم بپاشد. ما مي‌دانيم که مکانيسم‌هاي قلمرو مورچه‌ها، تاثير قابل توجهي دارند.

پژوهشگران باور دارند که حشرات اجتماعي مي‌توانند سيستم خوبي براي نمونه بررسي باشند. آنها جامعه کوچکي با محدوديت‌هاي اخلاقي مخصوص به خود هستند که مي‌توان نحوه انتقال بيماري را در آنها بررسي کرد.