چرا شدت بیماری کووید ۱۹ در برخی افراد به حالت مرگبار میرسد؟

گجت نيوز/يکسان نبودن شدت بيماري کوويد ۱۹ در ميان افراد گوناگون موضوعي بوده که از ابتداي پاندمي کرونا ذهن دانشمندان را مشغول کرده و به نظر ميرسد که سيستم ايمني نقش مهمي در اين رابطه دارد.
شدت بيماري کوويد ۱۹ مسئلهاي بوده که توسط بسياري از دانشمندان سراسر جهان مورد بررسي قرار گرفته است. ديده شده که در برخي افراد، سيستم ايمني بدن به جاي مقابله با بيماري، بافت سالم اندامها را هدف قرار داده و وضعيت سلامتي را به حالت وخيمي ميرساند. در بررسي اين مسئله با ما همراه باشيد.
در حالي که عده قابل توجهي از محققان بينالمللي آزمايشگاههاي خود را براي پيوستن به تلاش جهاني براي شکست همهگيري کرونا مجهز کرده و تغيير کاربري دادند، موضوع اختلاف شدت علائم کوويد ۱۹ در ميان افراد از همان ابتدا مورد توجه محققان بود؛ اين مسئله که اکثر بيماران از اين ويروس جان سالم به در ميبرند، اما عده معدودي جان خود را از دست ميدهند، متخصصان زيادي را به فکر فرو برده است.
تحقيق در مورد شدت بيماري کوويد ۱۹
تلاش براي درک بهتر اين موضوع باعث شده تا به تدريج اطلاعات ارزشمندي به دست بيايد. يکي از حوزههاي مورد توجه دانشمندان، بحث آنتيباديها يا همان پروتئينهايي بوده که توسط سيستم ايمني توليد ميشوند و توانايي از بين بردن ذرات ويروسي را دارند.
در حالي که در يک وضعيت ايدئال، آنتيباديهاي مورد نظر به بهبود شخص کمک ميکنند، گاهي اوقات هم ميبينيم که حمله اين پروتئينها به بافتهاي گوناگون، به شکلي بوده که در کنار ضربه خوردن به عوامل بيماريزا، اندامهاي سالم فرد هم ضربات اساسي را متحمل ميشوند.
تحقيقات اوليه دانشمندان در اين رابطه نشان داد که آنتيباديهاي اتوماتيک در لختههاي خون موجود در بدن بيماراني که به واسطه شدت بيماري کوويد ۱۹ خود در بخش مراقبتهاي ويژه قرار داشتند، حاضر بودند. اخيرا هم پژوهشهاي ديگري ثابت کردهاند که نقش منفي اين آنتيباديها در غير فعال شدن پاسخ سيستم ايمني بدن به عوامل ويروسي بسيار پررنگ بوده و کساني که علائم مرگباري از کوويد ۱۹ دارند، با چنين مشکلي دست و پنجه نرم ميکنند.
متيو وودراف (Matthew Woodruff)، يک دانشمند متخصص سيستم ايمني بدن از دانشگاه اموري آمريکا بوده که براي مدتي طولاني روي پاسخ سيستم دفاعي انسان به عوامل ويروسي کرونا و فرآيند توليد آنتيباديها کار کرده است. وودراف و تيمش در گذشته روي همين مسئله در رابطه با بيماران مبتلا به لوپوس (lupus) کار ميکردند و با شروع پاندمي کرونا، تحقيقات اين دانشمندان روي بحث ايمني بدن و کوويد ۱۹ متمرکز شد.
توليد خودکار آنتيبادي و عفونت شديد
در گذشته محدوديتهاي زيادي در سر راه تحقيقات وودراف و تيمش وجود داشت و اين محققان نميتوانستند نقش آنتيباديهاي مخرب مورد نظر را به خوبي مشخص کنند. با اين حال مقاله جديدي توسط اين دانشمندان آماده شده که يافتهاي نگران کننده را به جامعه علمي اعلام کرده است؛ در حالتي که شدت بيماري کوويد ۱۹ يک مبتلا به حد مرگباري باشد، احتمال وجود فرآيند توليد اتوماتيک آنتيباديهايي که نقش مخربي دارند، بسيار زياد خواهد بود. اين نتيجهگيري نه تنها در مداواي بيماران موثر خواهد بود، بلکه براي مقابله با عفونت موجود در بدن اين مبتلايان هم به پزشکان کمک ميکند.
وودراف ميگويد که آنتيباديهاي مخرب توليدي بدن هر شخص بسته به نوع بيماري متفاوت خواهد بود؛ به عنوان مثال بيماران مبتلا به لوپوس نوعي از اين پروتئينها را توليد ميکنند که پيش از هر چيزي دي ان اي بيمار را هدف قرار ميدهد. دي ان اي مولکولهايي هستند که ژنوم انسان را به وجود ميآورد.
اين در حالي بوده که بيماران روماتيسم مفصلي در صورت ابتلا به مشکل سيستم ايمني مورد نظر، آنتيباديهايي را در بدن خود خواهند داشت که به جاي حمله به دي ان اي، به ساير آنتيباديهاي مفيد و کارآمد ضربه ميزنند.
جزئيات تحقيق در مورد شدت بيماري کوويد ۱۹
در جامعه پزشکي نقص مورد نظر در سلامت فرد که باعث حمله سيستم ايمني به بافت سالم ميشود، با عنوان کلي بيماريهاي خود ايمني شناخته ميشود. در همين رابطه، وودراف و تيمش براي رسيدن به نتايج نگران کننده خود، وضعيت ۵۲ بيمار کرونايي بستري شده در بخش مراقبتهاي ويژه را بررسي کردند.
در ابتدا بايد گفت که هيچ کدام از بيماران مورد نظر سابقهاي از بيماريهاي خود ايمني نداشت، اما با اين حال، دانشمندان خون آنها را از لحاظ وجود آنتيباديهاي مخرب آناليز کردند. نتايج آناليزها نگران کننده بود؛ ديده شده که بيش از نيمي از اين ۵۲ بيمار در بدن خود آنتيباديهاي مخرب داشتند و همچنين بيش از دو سوم مبتلاياني که بيشترين ميزان التهاب در بدن آنها وجود داشت، نشانههايي از نقص سيستم ايمني و حمله اين بخش از بدن به بافتهاي سالم پيدا شد.
البته يکي از محدوديتهاي تحقيق جديد وودراف و همکارانش با وجود نگران کننده بودن نتايج به دست آمده، به نبود اطلاعات کافي از نقش دقيق آنتيباديهاي مورد نظر مربوط ميشود. به بيان ديگر، تمامي دادههاي جمعآوري شده تا به امروز به ما نميگويند که اين آنتيباديها شدت بيماري کوويد ۱۹ يک مبتلا را دقيقا تا چه حد بدتر ميکنند.
از طرف ديگر هنوز مشخص نيست که اين فرآيند توليد خودکار آنتيبادي تا چه زماني ادامه دارد. ديده شده که افراد معمولا تا چند هفته ميزان زيادي از پروتئينهاي مورد نظر را در خون خود دارند، اما براي مشخص شدن مدت زمان دقيقتر بايد تحقيقات بيشتري انجام شوند.
سوالات بيپاسخ
از طرف ديگر بايد در نظر داشته باشيم که چنين وضعيتي از توليد بيش از اندازه آنتيبادي در مواجهه با ويروس کرونا، ممکن است در زمان استفاده از واکسن هم رخ دهد. به همين دليل نقش اين پروتئينهاي توليد شده توسط سيستم ايمني براي مقابله با پاندمي کرونا بسيار مهم است.
در واقع هنوز کسي به طور قطع نميداند که آنتيباديهاي مورد نظر واقعا به افزايش شدت بيماري کوويد ۱۹ کمک ميکنند و يا وجود اين پروتئينها براي زنده نگهداشتن ما حياتي است. با اين حال ديده شده که علائم بيماري بسياري از مبتلايان، با کمي تاخير بروز ميکنند و همين مسئله شايد گواه ديگري بر نقش مخرب سيستم ايمني در بدتر شدن وضعيت افراد باشد.
از طرف ديگر ديده شده که بسياري از پزشکان از داروي دگزامتازون به عنوان يک ترکيب ضعيف کننده سيستم ايمني، براي مداواي برخي از وخيمترين وضعيتهاي ابتلا به کوويد ۱۹ استفاده ميکنند. در ساير موارد بروز بيماريهاي خود ايمني در افراد هم اين ترکيب براي جلوگيري از فعاليت مخرب سيستم دفاعي بدن به کار گرفته ميشود.
مدتي پيش مقالاتي در مورد بروز بيماري با نام «سندروم التهاب چند سيستمي» در گجت نيوز منتشر کرديم که از بروز مشکلات حاد سلامتي در برخي از بازماندگان بيماري کوويد ۱۹ خبر ميداد. اينطور که به نظر ميرسد، بعضي از کساني که از آلودگي به کرونا ويروس جديد جان سالم به در ميبرند، مجبورند که با عوارض جانبي شديدي دست و پنجه نرم کنند که گاها تا آخر عمر گريبان گير آنها خواهد بود. با اين تفاسير محققاني مانند وودراف احتمال دخالت آنتيباديهاي مخرب در بروز اين مشکل ناشناخته را مطرح ميکنند.
آينده مقابله با کوويد ۱۹
ابهامات و سوالات بيپاسخ مطرح شده با وجود کشف تاثير آنتيباديهاي مخرب در شدت بيماري کوويد ۱۹ ادامه دارند و يکي از نگرانيهاي ديگري که مطرح شده، به وجود آمدن بيماريهاي خود ايمني در کساني است که ويروس کرونا را شکست دادهاند. وودراف ميگويد که احتمال بروز اين نقصهاي سيستم ايمني در افراد مورد نظر وجود دارد و در حالت بدبينانه، توليد بيش از حد آنتيبادي در موارد وخيم ابتلا به کوويد ۱۹، ممکن است به عارضهاي درازمدت تبديل شود.
تستهايي که وضعيت ۵۲ بيمار مورد نظر را مشخص کرد، به صورت تخصصي انجام نشدهاند و در اکثر آزمايشگاههاي کشوري مانند آمريکا، تجهيزات لازم براي انجام اين تستها وجود دارند. به همين دليل انجام آزمايشهاي لازم براي مشخص کردن وجود آنتيباديهاي مخرب در بدن بيماران کوويد ۱۹ کار چندان دشواري نبوده و بيمارستانهاي سراسر جهان در صورت دسترسي به تجهيزات مورد نياز، با رديابي اين پروتئينها در موقعيت بهتري براي نجات جان افراد قرار خواهند گرفت.
در واقع اگر بتوان تاييد کرد که مورد شديدي از آلودگي به ويروس کرونا، در بدن خود فعاليت بيش از اندازه سيستم ايمني را تجربه ميکند، اين امکان فراهم ميشود تا با ارائه درمانهاي مناسب، از بدتر شدن وضعيت فرد جلوگيري کرد. از طرف ديگر چنين کاري مقابله با عوارض بلند مدت بيماري را هم راحتتر ميکند.
منبع :sciencealert