دستاورد فناوری فضایی به موزه می‌رود یا فضا؟

فارس/ نخستين ماهواره ساخت ايران قرار بود در سال ۸۴ توسط روسيه پرتاب شود که نشد و ايتاليا نيز از تحويل ماهواره به ايران خودداري کرد، پس از ۱۲ سال قرار است، سرنوشت ماهواره مصباح به موزه ختم شود و اين در حالي است که همچنان برخي معتقدند مصباح هنوز شانس پرتاب دارد. صحبت ماهواره مصباح سالهاست با فعاليت‌هاي فضايي ايران گره خورده است، اين ماهواره که 12 سال از زمان اعلامي براي پرتاب آن مي‌گذرد گويا به سرنوشت چالش برانگيزي دچار شده است. بنابراعلام مسئولان سازمان فضايي ماجراي چندين ساله اين ماهواره قرار است با انتقال به موزه فضايي به پايان برسد،تصميمي که البته مخالفاني هم دارد. ماهواره مخابراتي «مصباح» که نخستين ماهواره ساخت ايران است، با سرمايه‌گذاريي بالغ بر 10 ميليارد تومان با همکاري مرکز تحقيقات مخابرات و سازمان پژوهش‌هاي علمي و صنعتي ايران به نمايندگي از وزارتخانه‌هاي علوم، تحقيقات و فناوري و ارتباطات و فناوري اطلاعات ساخته شده است. ساخت مدل مهندسي و فضايي ماهواره «مصباح» نيز با همکاري يک شرکت ايتاليايي توسط نيروهاي متخصص داخلي انجام شده است. ماهواره مصباح براي کاربردهاي ارتباطي، ارسال و دريافت پيام طراحي و ساخته شد. ماموريت ماهواره مخابراتي مصباح شامل ذخيره و انتقال اطلاعات (Store and Forward)، جمع آوري و پخش داده ها روي مناطق وسيع و پراکنده (Data Collection System DCS)، سنجش از دور (Remote Sensing) و ناوبري (Navigation) است. ماهواره مصباح 2 با جرم 70 کيلوگرم و ابعاد 70*50*50سانتيمتر مکعب، داراي مداري از نوع خورشيد آهنگ و ارتفاع 15+700 کيلومتر و زاويه ميل 1/0 ± 2/98 درجه بوده و طول عمرمفيد آن سه سال پيش‌بيني مي‌شود. ساخت نمونه آزمايشگاهي اين ماهواره طي سال‌هاي 1378 تا 1380 با همکاري سازمان پژوهش‌هاي علمي و صنعتي ايران و مرکز تحقيقات مخابرات انجام شد که بنابر اعلام مسئولان فضايي ايران و روسيه قرار بود اين ماهواره در اواخر سپتامبر (اوايل مهرماه 84) همراه با يک ميکروماهواره روسي و هفت ميکروماهواره‌ خارجي ديگر توسط موشک حامل روسي «Kosmos-3M» از پايگاه فضايي روسيه به فضا پرتاب شود که با کارشکني‌ طرف‌هاي خارجي، اين امر محقق نشد و ايتاليا هم به بهانه تحريم‌ها از تحويل ماهواره به ايران خودداري کرد. *رئيس سازمان فضايي ايران: موزه فضايي تاسيس و مصباح به موزه مي رود محسن بهرامي رئيس سازمان فضايي ايران اخيرا با اشاره به آخرين وضعيت ماهواره «مصباح»، تاکيد کرد: بررسي‌هاي ما نشان داده که از زمان ساخت اين ماهواره مدت طولاني گذشته است؛ از اين رو پرتاب و بازنگري سيستم‌هاي اين ماهواره بسيار هزينه‌بر است. بر اين اساس تصميم ما بر آن است که با راه‌اندازي موزه فضايي، اين ماهواره به اين موزه منتقل خواهد شد. انتقال ماهواره «مصباح» به موزه فناوري يک تصميم نهايي نيست؛ ولي اين تصميم بسيار نزديک به تصميم‌گيري‌هاي ما براي عدم پرتاب آن است. بهرامي با تاکيد بر اينکه اين موزه به زودي راه‌اندازي مي‌شود، خاطرنشان کرد: علي‌رغم اينکه ماهواره «مصباح» از لحاظ فني و ساخت زيرسيستم‌ها در وضعيت خوبي قرار داشت، ولي به دليل مشکلاتي که در حوزه بين‌المللي براي اين ماهواره ايجاد شد، بازنگري آن هزينه‌بر است. رئيس سازمان فضايي ايران با بيان اينکه در حال حاضر پرتاب ماهواره‌هاي «دوستي» دانشگاه شريف و «پيام» دانشگاه اميرکبير در دستور کار قرار دارد، اظهار کرد: بر اين اساس پرتاب ماهواره «مصباح» در دستور کار نيست. *مدير وقت پروژه مصباح: فناوري مصباح قديمي نشده و هنوز قابليت پرتاب دارد اما محمد حسن انتظاري، مدير وقت پروژه مصباح و معاون سازمان پژوهش هاي علمي و صنعتي ايران که پروژه مصباح در آنجا اجرا شد در خصوص توجيه اقتصادي ماهواره مصباح با توجه به گذشت چندين سال از ساخت آن معتقد است: فناوري ماهواره جزو فناوري‌هايي نيست که تغييرات شديدي داشته باشد در واقع با همان سيستمي که طراحي و ساخته شده جزو فناوري‌هاي روز است و قابليت استفاده داشته و با توجه به ساخته شدن توسط متخصصين داخلي اميدوارم به زودي مورد بهره برداري قرار گيرد. انتظاري تاکيد کرد: ماهواره مصباح تنها ماهواره‌ ساخت داخل کشورمان است که تأييد استاندارد ساخت بين‌المللي را کسب کرده است. وي با بيان اينکه ساخت ماهواره مصباح سبب رشد و توسعه تکنولوژي فناوري فضايي در کشور شد، اظهارداشت: تمامي اطلاعات و تکنولوژي ساخت ماهوراه مصباح در داخل کشور ايجاد و به ساير ماهواره‌ها و قسمت‌هايي که کار فضايي مي‌کردند وارد شد به طوريکه اين پروژه هم اکنون به صورت يک پروژه ملي درآمده است. انتظاري معتقد است که مسائل مربوط به پرتاب ماهواره بايد از طريق وزارت خارجه و مسئولين مربوطه رفع و با کشورهاي اروپايي از جمله ايتاليا مذاکراتي انجام شود. با توجه به اينکه ماهواره مصباح يک ماهواره مخابراتي، سنجش از دور و مکان‌ياب است و تمامي اطلاعات آ‌ن در اطلاعات جهاني مخابرات ثبت شده بنابراين پرتاب آن هيچ مشکل و منع قانوني ندارد. معاون سازمان پژوهش‌هاي علمي و صنعتي ايران آخرين وضعيت ماهواره مصباح را شرح داده و تصريح کرد:‌ امکان پرتاب ماهواره مصباح در داخل کشور با وزن 70 کيلوگرم وجود ندارد،بنابراين براي پرتاب آن با روسيه وارد مذاکرات شديم و تست‌هاي آن نيز در اروپا انجام شد. در باره پرتاب‌هايي که به ويژه توسط وزارت دفاع انجام نشود همواره موضوع هزينه يک عامل تاثيرگذار بر تصميم‌گيري ها است. بنابرگفته مسئولان سازمان فضايي هر پرتاب بسيار هزينه بر و به قدري است که پرتاب حتما بايد توجيه‌پذير باشد. اکنون که به گفته برخي صاحب نظران حوزه فضايي، فناوري مصباح هنوز قديمي نشده و ارزش پرتاب دارد اين سوال مطرح مي شود که آيا محاسن پرتاب اولين ماهواره ساخت داخل که نمودي از نتيجه هم‌افزازيي توان ملي را دارد با در نظر گرفتن تمام قابليت‌ها و کاربردهاي متصور براي آن از سنگيني هزينه‌هاي پرتاب آن بيشتر نيست؟ بر اساس اين گزارش ايران نهمين کشور دنيا است که به طور مستقل موفق به پرتاب ماهواره شده‌ است. ماهواره و کاوشگر فضايي سينا در روز پنجشنبه ۶ آبان ماه سال ۱۳۸۴روي يک موشک ماهواره‌بر روسي به فضا پرتاب شد و با موفقيت در مدار اختصاصي ايران قرار گرفت. ماهواره رصد، دومين ماهواره ايراني و نخستين ماهواره تصويربرداري ايران است که توسط موشک‌هاي حامل ايراني به فضا فرستاده شده است. اين ماهواره در تاريخ ۲۵ خرداد۱۳۹۰ به فضا پرتاب شده بود و روز ۱۵ تيرماه ۱۳۹۰ مجدد وارد جو شد و به عمر تقريباً سه هفته‌اي خود پايان داد. ماهواره نويد سومين ماهواره پرتاب شده ايراني با مأموريت تصويربرداري از زمين با وضوح تصوير ۷۵۰ متر در ساعت سه و نيم بامداد روز جمعه ۱۴ بهمن ۱۳۹۰ از پايگاه فضايي سمنان به فضا پرتاب شد. ماهواره فجر به عنوان اولين ماهواره با مأموريت انتقال مداري کشور با قابليت تغيير مدار ۲۵۰ تا ۴۵۰ کيلومتر بيضوي به مدار ۴۵۰ کيلومتر دايره‌اي ماهواره با کمک ماهواره‌بر سفير در سيزدهم بهمن ۱۳۹۳ به فضا پرتاب شد و درحالي‌که اعلام شده بود ماهواره فجر ۱٫۵ سال در مدار باقي خواهد ماند در ۶ اسفند ۱۳۹۳ سقوط کرد. مطالب جذاب، داغ و آموزشي فناوري اطلاعات در کانال تلگرامي «آي تي»