چرا جست‌وجوگرهای وطنی در قطع اینترنت پاسخگوی کاربران نبودند؟

ايران/ در قطعي اينترنت جهاني يکي از نرم‌افزارهاي پايه که روي بستر شبکه ملي اطلاعات قرار دارد و بايد بتواند در چنين شرايطي به مردم سرويس ارائه دهد، موتور جست‌وجوي ملي است. در مدت 10 روزه قطعي اينترنت جهاني موتور جست‌وجوهاي ملي اعم از پارسي جو و يوز وقتي با افزايش ناگهاني کاربران (200 برابري) مواجه شدند، نتوانستند پاسخگوي اين خيل عظيم باشند که پيش از اين از موتورجست‌وجوهاي خارجي مانند گوگل، بينگ و... استفاده مي‌کردند. اما چرا جويشگرهاي ملي در مدت قطعي اينترنت جهاني موفق نبودند؟ پيش از قطعي اينترنت جهاني حاکميت بايد چه اقدام‌هاي مهمي را پياده‌سازي مي‌کرد تا موتورهاي جست‌وجوي ملي بتوانند جوابگوي خيل عظيم کاربران باشند. براي دريافت پاسخ اين سؤالات به سراغ عليرضا ياري مجري طرح پروژه جويشگرهاي بومي و دو نفر از کارشناسان حوزه فناوري اطلاعات رفتيم. سه رأس يک مثلث «جويشگرهاي ملي به مدت دو سال از سوي حاکميت رها شده و حمايتي از آنها نمي‌شد به‌طوري که به‌علت روند نزولي تعداد کاربرانشان پهناي باندي که در اختيار آنها قرار گرفته بود کاهش يافت و از سوي ديگر تعداد سرورهايي که اين موتورهاي جست‌وجو در اختيار داشتند پاسخگوي افزايش غيرمنتظره کاربران (100 تا 200 برابري) نبود به همين دليل سرورها هنگ کرده و نتوانستند پاسخگوي جست‌وجوي کاربران باشند.» عليرضا ياري مجري طرح پروژه جويشگرهاي بومي با بيان مطلب فوق به «ايران» گفت: تاکنون نه تنها سياستگذاري‌هايي که تدوين شده و به تأييد بالاترين مقامات کشور رسيده اجرايي نشده، بلکه در داخل کشور هيچ توافقي مبني بر داشتن موتور جست‌وجوي بومي که جايگزين موتور جست‌وجوهاي غيربومي شود وجود ندارد. بنابراين مهم‌ترين کاري که بايد براي رسيدن به موتور جست‌وجوي بومي موفق انجام بگيرد اين است که همزمان به سه رأس مثلث (رگولاتوري، محتوايي و استفاده مردم از جويشگر) توجه شود تا پاسخگوي نياز کاربران باشد. ياري با بيان اينکه براي دو جويشگر پارسي جو و يوز 5 ميليارد تومان (2ميليارد تومان براي پارسي جو و 3ميليارد تومان براي يوز) هزينه شده، گفت: اگر ما نيز به‌دنبال موفق بودن موتورجست‌وجوهاي خود مانند «بايدو» چين هستيم بايد حاکميت و دولت ورود کند و سه رأس مثلث به درستي ترسيم و اجرايي شود. وي افزود: مشکل عمده جويشگرهاي بومي نه سخت‌افزاري است و نه نرم‌افزاري. چون امکان خريد سخت‌افزاري از سوي وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات وجود دارد و از لحاظ نرم‌افزاري نيز جويشگرهاي بومي به رشد قابل قبولي رسيده‌اند. مشکل اصلي اين است اين جويشگرها هنوز از سوي مردم مورد پذيرش قرار نگرفته و مردم ترجيح مي‌دهند به جاي جويشگرهايي که داراي محدوديت در ارائه محتوا و دقت پايين‌تري است از جستجوگرهاي خارجي مانند گوگل و بينگ استفاده کنند. مجري پروژه جويشگرهاي بومي درباره نقاط قوت و ضعف موتور جست‌وجوگرهاي بومي نيز گفت:نقطه قوت آنها در اين است که ما به يک فناوري در کشور دست يافتيم که با دقت قابل قبولي کار مي‌کند و توسعه‌پذير است و حتي با افزايش سرور امکان خدمات دهي به ميليون‌ها کاربر وجود دارد اما مهم‌ترين نقطه ضعف آن همان‌طور که گفتم هنوز از سوي مردم مورد پذيرش قرار نگرفته.يعني مردم آنها را جايگزين جويشگرهاي غيربومي نکرده‌اند و اين يعني ضعف در بازاريابي و برندينگ. ياري با بيان اينکه از آنجايي که سياست‌هاي قبلي حاکميت و دولت در زمينه جويشگرهاي بومي نتيجه مثبتي در بر نداشته و آنها بايد سياست‌هاي خود را در زمينه موتورهاي جست‌وجوي ملي تغيير دهند، گفت: به عبارتي دولت نبايد تنها حمايت مالي کند چون تنها فراهم کردن يک رأس مثلث جوابگو نخواهد بود و بايد به رگولاتوري و محتوايي هم نيز توجه شود. در زمينه محتوايي نيز بايد در صندوقچه اطلاعات سازمان‌ها به روي موتور جست‌وجوي ملي باز شود. اطلاعاتي که حتي گوگل نيز آنها را در اختيار ندارد. مقايسه پرايد با بنز محمـــدجواد مطهــري شريـــــف کارشناس فناوري اطلاعات معتقد است آنچه در زمينه موتورهاي جست‌وجوي ملي اتفاق افتاده اين است که متأسفانه ما تکنولوژي به بلوغ رسيده را وارد کشور کرديم و بعد به‌دنبال بومي‌سازي آن رفتيم و حال محصول بومي خود را با يک محصول خارجي که 20 سال زمان برده و براي آن ميلياردها دلار هزينه شده تا به بلوغ رسيده، مقايسه مي‌کنيم. مطهري شريف به «ايران» گفت: مقايسه دو محصول به بلوغ رسيده و ابتداي راه شدني نيست. گويي ما در حال مقايسه محصولي به‌نام پرايد با بنز هستيم. گوگل که از ابتدا گوگل کنوني نبوده و از يک سوله با هزينه‌اي ميليارد دلاري به اينجا رسيده است. اگر ما موتور جست‌وجوي ملي را با خودش و با ميزان پولي که براي آن هزينه، تبليغ و استفاده‌اي که از آن شده يا با ميزان فناوري که براي آن به‌کار رفته، مقايسه کنيم ديگر کلمه ناموفق را براي آن به‌کار نمي‌بريم. وي افزود: يک فرد دانش بنياني موتور جست‌وجويي به‌نام پارسي‌جو را طراحي و راه‌اندازي کرده اين در حالي است که تا پيش از قطعي اينترنت جهاني مردم نام اين موتور جست‌وجوي ايراني را نشنيده بودند چون براي ديده شدن و معرفي آن هيچ اقدامي مؤثري نشده بود. اين کارشناس فناوري اطلاعات با اشاره به اينکه اگر موتورجست‌وجويي مانند «ياندکس» روسيه موفق بوده به اين دليل است که حاکميت به تمام معنا از آن حمايت کرده، گفت: پروژه‌هاي ملي مانند ايميل، موتور جست‌وجو، پيام رسان‌ها و... که جزو نرم‌افزارهاي پايه هستند با 5 ميليارد تومان هزينه به‌جايي نمي‌رسند و بايد آنها را به تيم‌هاي دانشگاهي دانش بنيان واقعي سپرد و از آن پشتيباني کرد و سپس ابتدا به‌صورت محدود پشتيباني و آزمايش کرد. وي افزود: براي رشد آن هم بايد از مدارس شروع کرد. بايد 14ميليون دانش‌آموز خود را مجبور کنيم تا اطلاعات خود را از موتورجست‌وجوي‌هاي داخلي پيدا کنند. بايد نسل جديد را با موتورهاي جست‌وجوي ملي آشنا کنيم. يا چون کارمندان اداره‌ها کار تحقيقاتي انجام نمي‌دهند مي‌توان آنها را ملزم کرد تا از موتور جست‌وجوهاي داخلي براي جست‌وجوي مطالب فارسي استفاده کنند. از سوي ديگر بايد براي جويشگرهاي بومي کسب و کار توليد شود و يکي از آنها اين است که دولت از اين موتورهاي جست‌وجو، داده بخرد. مثلاً اگر دانش‌آموزان در جست‌وجوگر داخلي سرچ کنند مشخص مي‌شود که دانش‌آموزان ما به‌دنبال چه نوع داده‌هايي هستند و مي‌توان آن داده‌ها را خريد و براي متون درسي، پرورشي و برنامه‌ريزي استفاده کرد. ورود حاکميت «در زمان قطعي اينترنت جهاني بزرگ‌ترين مشکلي که کاربران با آن مواجه شدند و کسب و کارها نيز خسارت ديدند، نبود موتور جست‌وجوي ملي قوي بود.» مصطفي مؤمني استاد دانشگاه با بيان مطلب فوق به «ايران» گفت: موتورهاي جست‌وجوي ملي را براي چنين روزهايي آماده نکرده بودند. به‌همين دليل با افزايش ناگهاني کاربران نتوانست به نياز آنها پاسخ دهد، به طوري که يکي از اين موتورهاي جست‌وجوي ملي همان ابتداي کار با هجوم کاربران از کار افتاد و ديگري هم نتوانست به خوبي پاسخگوي خيل عظيم کاربران باشد. مؤمني با اشاره به اينکه مردم آدرس هيچ سايتي را يادداشت نمي‌کنند و هميشه براي پيدا کردن آن به موتور جست‌وجو مراجعه مي‌کنند، افزود: کاربران در مدت 10 روز قطعي اينترنت نتوانستند از طريق موتورجست‌وجوهاي ملي به آدرس‌ها دست يابند و به‌همين دليل کسب و کارهايي هم که در داخل ميزباني مي‌شدند، مشتري نداشتند. اين استاد دانشگاه در ادامه گفت: اگر کشوري مانند چين با قطعي اينترنت جهاني دچار آسيب نشده و کسب و کارهاي آنها دچار ضرر و زيان نمي‌شوند به‌ اين دليل است که حاکميت آنها در زمينه موتور جست‌وجوي ملي بموقع ورود کرده و توانسته موتورهاي جست‌وجوي خود را راه‌اندازي و به قدري ارتقا دهد که جوابگوي نياز کاربران خود باشد. موتورهاي جست‌وجوي ملي هنوز نتوانستند پيشرفتي حاصل کرده و در زمينه ارائه خدمات به کاربران موفق عمل کنند. وي افزود: علت اينکه جويشگرهاي ملي نتوانستند پاسخگوي نياز کاربران در شرايط حساس باشند به اين دليل است که مجموعه بخش خصوصي در حقيقت پتانسيل لازم را براي ارائه موتور جست‌وجوي ملي با آن گستردگي بالا را ندارد. بايد حتماً در اين زمينه حاکميت (شوراي عالي فضاي مجازي) و دولت (وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات) ورود کرده و خود يک موتور جست‌وجوي ملي ايجاد کنند. زيرساخت لازم را سازمان فناوري اطلاعات دارد و مي‌تواند از متخصصان خود استفاده کند و در عرض يک سال موتور جست‌وجوي خوبي را روانه بازار کرده و آن را به مردم معرفي کند که اگر خداي نکرده دوباره با قطع اينترنت به‌دليل مشکلات داخلي يا از سوي دشمنان خارجي روبه‌رو شديم کسب و کارهاي داخلي و کاربران دچار مشکل نشوند. در کانال آي‌تي و ™CanaleIT هم کلي عکس و ويدئوي دسته اول و جذاب داريم