زوميت/ با آغاز قرن بيست و يکم فناوريهاي مختلف جهان را کموبيش تحت تأثير قرار دادهاند؛ اما برخي از فناوريها بهمعناي واقعي کلمه زندگي ما را متحول کردهاند.
فناوري با سرعت بسيار بيشتري نسبت به ساير جنبههاي دنياي مدرن پيشرفت ميکند؛ براي همين است که وقتي به وضعيت دنياي فناوري در سال ۱۹۹۵ نگاه ميکنيم، گويي ۱۰۰ سال از آن زمان گذشته است. در آن زمان DVD پليرها جديدترين و پيشرفتهترين دستگاه سرگرمي بودند که هر فردي را مجذوب خود مي کردند، گوشيهاي بزرگ و ضخيمي در بازار عرضه ميشد که امکانات بسيار کمي داشتند و دسترسي به فناوري جديد اينترنت تنها با کامپيوترهاي دسکتاپ و با سرعت کمي امکانپذير بود.
فناوري در طول اين ۲۵ سال دگرگون شده است. زماني بسياري از افراد معتقد بودند فناوريهاي جديد ميتوانند سطح زندگي را ارتقا دهند و مطلعشدن از اطلاعات مختلف سرگرم شدن با گجتهاي متنوع و برقراري ارتباط در ميان افراد را راحتتر کنند؛ اگرچه امروزه بسياري از فناوريها انسانها را از يکديگر دور کردهاند؛ اما خوشبختانه يا متأسفانه زندگي ما و جهان کاملا تغيير دادند. در اين مقاله قصد داريم ۲۵ مورد از تأثيرگذارترين فناوريها در ۲۵ سال گذشته را معرفي کنيم.
گوشيهاي آيفون
اگرچه آيفون اولين تلفن هوشمند جهان نبود؛ اما معرفي اين گوشي در سال ۲۰۰۷ نقطهي آغاز تحول دنياي گوشيهاي هوشمند بهشمار ميرود. اگر دسترسي به شبکههاي اجتماعي، اپليکيشنهاي پيامرسان و اينترنت (و اينترنت همراه) تنها به کامپيوترهاي دسکتاپ محدود ميشد و براي گوشيهاي آيفون و تعداد بيشماري از رقباي آنها بهينهسازي نميشدند، شايد مانند امروز اينگونه قدرتمند نبودند و امکان استفاده از آنها براي تمام افراد سراسر جهان وجود نداشت.
نخستين گوشيهاي آيفون با ويژگيهاي کاربردي و قابليت اجراي هزاران اپليکيشن روانهي بازار شدند. آنها از هر گجت جديد ديگري که تا آن زمان عرضه شده بود، کاربرديتر بودند و مردم به آنها به چشم يک دستگاه معمولي به نگاه نميکردند. پيدايش گوشيهاي هوشمند باعث کنارگذاشتهشدن دوربينهاي کوچک ديجيتالي، دستگاههاي جيپياس خودرو، دوربينهاي فيلمبرداري بزرگ، دستيارهاي ديجيتالي و MP3 پليرها شد. امروزه گوشيهاي هوشمند قابليتهاي بسيار زيادي دارند و شايد بهندرت از آنها براي برقراري تماس استفاده کنيم! درواقع گوشيهاي هوشمند نسخهي الکترونيکي چاقوي سوئيسي هستند
اکنون که ۱۳ سال از معرفي نخستين گوشي آيفون ميگذرد، بيش از ۳٫۵ ميليارد نفر در سراسر جهان، يعني نيمي از جمعيت جهان، گوشي هوشمند دارد و حتي ممکن است اکنون هم با گوشيتان در حال خواندن اين مقاله باشيد!
واي فاي
امروزه استفاده از گوشي هوشمند و اينترنت بدون استفاده از فناوريهاي ارتباطي بيسيم مثل وايفاي امکانپذير نيست. در سال ۱۹۹۵ براي استفاده از اينترنت در منزل ناچار به استفاده از کابل با سيمي دراز بوديد؛ اما خوشبختانه وايفاي در سال ۱۹۹۷ اختراع شد و دراختيار عموم مردم قرار گرفت؛ همانطور که ميدانيم امروزه تقريبا تمام وسايل ارتباطي مجهز به وايفاي هستند و بااستفادهاز مودمهاي وايفاي باشيد، ميتوانيد بدون اينکه مجبور به استفاده از کابلهاي شبکه باشيد، آزادانه در هر فضايي از اينترنت دست ببريد.
با گذشت زمان مودمها و شبکههاي وايفاي بهتدريج سريع شدهاند و استفاده از آنها در کامپيوترها گوشيها و حتي خودروها امکانپذير شده است. ميتوان گفت درحالحاضر مودمهاي وايفاي بخشي از زندگي مردم شدهاند و نميتوانيد مکاني را پيدا کنيد که اين وسيله در آن ديده نشود.
اينترنت اشيا
اينترنت وايفاي تنها براي وبگردي و سرگرم شدن نيست؛ بلکه با ايجاد سيستمي بهنام اينترنت اشيا متصلشدن دستگاههاي مختلف به يکديگر و تبادل اطلاعات بين آنها بدون دخالت انسان را نيز امکانپذير کرده است. واژهي اينترنت اشيا در استان ۱۹۹۹ ايجاد شد؛ اما عموم مردم تا دههي اخير امکان استفاده از اين فناوري را نداشتند.
امروزه دهها ميليارد دستگاه اينترنت اشيا در سراسر جهان امکان استفاده از قابليتهاي کاربردي خانهي هوشمند مثل روشنکردن لامپها، مشاهدهي افرادي که زنگ خانه را زدهاند و هشدار در مورد تمام شدن مواد غذايي را امکانپذير کردند. در ضمن وسايل اينترنت اشيا ميتوانند درزمينههاي ديگري مثل ارائهي خدمات درماني و مديريت خدمات شهرداري نيز مورداستفاده قرار گيرند.
احتمالا ارزش بازار اينترنت اشيا تا سال ۲۰۲۵ به ۱٫۵ تريليون دلار ميرسد
انتظار ميرود سرمايهگذاري در حوزهي اينترنت اشيا در سال جاري به ۲۴۸ ميليارد دلار برسد که دو برابر سرمايهي اختصاصدادهشده به اين حوزه در سه سال قبل است. همچنين انتظار ميرود ارزش اين بازار در پنج سال آينده به ۱٫۵ تريليون دلار برسد.
دستيارهاي صوتي
از ديد بسياري از افراد دستيارهاي صوتي مثل الکسا، گوگل اسيستنت و سيري، اصليترين بخش خانه هوشمند هستند. دستيارهاي صوتي علاوهبر اينکه يکي از فناوريهاي لازم براي کنترلکردن وسايل در خانه هوشمند هستند، ازطريق بلندگوهاي که مجهز به اين فناوري هستند، خدماتي مثل اعلام وضعيت هوا، بيان اخبار و پخش موسيقي از سرويسهاي آنلاين مختلف را به کاربران ارائه ميدهد که تنها چند مورد از هزاران قابليتهاي اين دستيارها هستند.
در سال گذشتهي ميلادي تعداد وسايل داراي دستيار صوتي بيش از ۳٫۲۵ ميليارد دستگاه بود و انتظار ميرود تا سال ۲۰۲۳ به بيش از ۸ ميليارد دستگاه برسد؛ البته نقض حريم خصوصي يکي از مشکلات اساسي اين دستيارها است؛ زيرا دستگاههاي مجهز به اين فناوري معمولاً داراي ميکروفونهاي متصل به اينترنت هستند که صداي شما را به سرورهاي آمازون گوگل يا اپل انتقال ميدهند. هر سه شرکت بهصراحت اعلام کردهاند براي افزايش دقت نرمافزاري دستيارهاي صوتيشان، از نيروي انساني براي گوشدادن به صداي کاربرها استفاده ميکنند.
بلوتوث
بلوتوث يکي ديگر از فناوريهاي ارتباطات بيسيم محسوب ميشود و امروزه بهرهمندي از آن در دستگاههاي مختلف کاملا ضروري است. بلوتوث درواقع نوعي ارتباط راديويي براي متصلکردن دستگاههاي نزديک به يکديگر است. اين فناوري درسال ۱۹۹۹ معرفي و با هدف اتصال گوشيها به هندزفريها ساخته شد، بنابراين افراد ميتوانند با استفاده از اين فناوري در مواقعي مثل رانندگي که نميتوانند به گوشي دست بزنند، بهراحتي با ديگران تماس بگيرند.
بلوتوث از زمان پيدايش تاکنون براي ايجاد ارتباط بين وسايلي مثل هدفونها، هندزفريها، بلندگوهاي بيسيم سيار وسايل مورداستفاده براي تقويت شنوايي به منابع صوتي مثل گوشيها کامپيوترها، دستگاههاي گيرنده سيستمهاي صوتي و حتي خودروها مورداستفاده قرار ميگيرد. گجتهاي تناسباندام نيز از بلوتوث براي انتقال دادهها به گوشيها استفاده ميکنند و کامپيوترها هم ميتوانند از اين طريق به صفحهکليدها و موسهاي بيسيم متصل شوند.
از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸ تعداد دستگاههاي مجهز به بلوتوث در سراسر جهان تقريبا سه برابر شد و به ۱۰ ميليارد دستگاه رسيد. امروزه بلوتوث در خانهي هوشمند براي انجام کارهاي مثل بازکردن قفل درها و انتقال صدا به لامپهاي داراي اسپيکر استفاده ميشود.
VPN
VPNيا Virtual private network (شبکهي خصوصي مجازي) اساسا گذرگاهي رمزگذاريشده براي انتقال دادهها در اينترنت است و براي افراد فعال در حوزه تجارت و حتي کاربران معمولي ارزش زيادي دارد. اين شبکهي مجازي که در سال ۱۹۹۶ ايجاد شد، نخستين بار بهصورت انحصاري در حيطهي تجارت مورداستفاده قرار گرفت و کارفرمايان با بهرهمندي از آن توانستند با شيوهاي امن به شبکهي داخلي شرکتشان يا همان اينترنت داخلي (اينترانت) دسترسي پيدا کنند.
محبوبيت ويپيانها از زمان پيدايش تاکنون هميشه در حال رشد بوده است و طبق آمار در سال ۲۰۱۸ يکچهارم کاربران آنلاين از آن استفاده کردهاند. امروزه مخفيکردن فعاليتهاي آنلاين يکي ديگر از قابليتهاي پرکاربرد اين فناوري محسوب ميشود.
بيت کوين
بيتکوين يک رمزارز ديجيتالي محسوب ميشود که چند سال پيش به دليل افزايش زودگذر ارزشش درصدر اخبار مهم قرار گرفت؛ اما مدتي بعد ارزش آن به همان ميزان سقوط کرد. گمنامبودن بيتکوين باعث بهشهرترسيدن آن شد. ارزش اين رمزارز ديجيتالي براي نخستين بار در ۱ ژانويه ۲۰۱۷ (۱۱ خرداد ۱۳۹۶) به آستانهي ۱۰۰۰ دلار و سپس در دسامبر همان سال به رقم ۱۹ هزار دلار رسيد؛ اما در طول نيمهي نخست سال ۲۰۱۸ در حدود ۵۰ درصد ارزشش را از دست داد. بيتکوين ارز کاملا گمنامي است.
در اين ارز غيرمتمرکز فناوري، ارز و پويشهاي اجتماعي با يکديگر ترکيب شدهاند. بيتکوين از هيچ نامي، کد مالياتي يا کدهاي ملي امنيتي استفاده نميکند و کاملا گمنام هستند. درواقع بيتکوين براي ايجاد اعتماد بين خريداران و فروشندگان از کليدهاي رمزگذاري استفاده ميکند.
براي ايجاد بيتکوين از کامپيوترها از نرمافزار خاصي استفاده ميشود که دراصطلاح استخراجکننده يا ماينر نام دارند. اين ماينرها که با هدف استخراج ارز ديجيتالي ايجاد شدهاند، معاملات را در يک دفتر کل ديجيتالي بسيار بزرگ ثبت ميکنند. اين دادهها که در حقيقت.بهصورت بلاک ذخيره ميشود و اين بلاکها درمجموع بلاکچين نام دارند؛ البته پردازشهاي کامپيوتري براي استخراج بيتکوينها فرايند دشواري است و براي انجام اين کار هزاران ماينر بهصورت همزمان عمليات محاسباتي را انجام ميدهند..
بلاکچين در حقيقت نسبت به بيتکوين گستردهتر است و فناوري رمزگذاري رمز ارز محسوب ميشود. به دليل اينکه بلاکچينها بهعنوان يک دفتر کل ديجيتالي امن فعاليت ميکند، تعداد بسيار زيادي از استارتاپها اميدوار هستند بتوانند از اين فناوري براي رأيگيري، قرعهکشي، تأييد هويت و تأييد اصالت کارتهاي شناسايي، رندرينگ، يارانهها و مستمريها، شغل يابي و پرداخت حق بيمه استفاده کنند. بلاکچين بهصورت بالقوه فناوري بزرگي محسوب ميشود و طبق تخمين شرکت تحليلگر گارتنر، بلاکچين تا سال ۲۰۲۵ ارزشي معادل ۱۷۶ ميليارد دلار ايجاد ميکند و اين رقم تا سال ۲۰۳۰ به ۳٫۱ تريليون دلار ميرسد.
ام پي تري پلير
در ۲۵ سال گذشته وسايل مورداستفاده براي سرگرمي به ميزان بيشتري نسبت به قبل به دستگاههاي سيار تبديل شدند. يکي از دلايل عمدهي چنين اتفاقي فناوري فشردهسازي MP3 و MP4 است. در دههي ۱۹۷۰ پژوهش در مورد ايجاد فرمتي صوتي با بيتريت پايين و درعينحال با کيفيت بالا آغاز شد. پژوهشگران قصد داشتنند فايلهاي صوتي را بدون ازدستدادن کيفيت يا حداقل کاهش نامحسوس، به فايل ديجيتالي تبديل کنند. استاندارد MP3 مورداستفاده در زمان کنوني در اواسط دههي ۹۰ ميلادي ايجاد شد؛ اما نخستين امپيتري پلير همراه سال در ۱۹۹۸ دراختيار مردم قرار گرفت. اين امپيتريپلير که بر پايهي فلش ايجاد شده بود بانام MPMAn از سوي شرکت کرهاي ساينان (Saehan) عرضه شد و تقريبا توانايي ذخيرهسازي ۱۲ آهنگ را داشت.
MP3 در سال ۱۹۹۹ به شهرت رسيد. در آن زمان دانشآموز ۱۹ سالهاي بهنام شان فانينگ نرمافزاري مبتني بر سرويس به اشتراکگذاري فايل نَپستر ايجاد کرد (که در آن زمان سرويس پيشتاز در اين زمينه بود) که کاربران با استفاده از آن ميتوانستند فايلهاي MP3 را ازطريق اينترنت بهرايگان با يکديگر به اشتراک بگذارند. اين اقدام سود صنعت ضبط ترانه و درآمد هنرمندان را بهشدت کاهش داد و باعث ايجاد ايجاد پروندههاي حقوقي و درنهايت باعث نابودي سرويس نپستر شد؛ اما اکنون اين فرمت به رشد بازار سرويسهاي پخش آنلاين موسيقي مثل اسپاتيفاي، اپل موزيک و بسياري از سرويسهاي ديگر کمک زيادي کرده است.
تشخيص چهره
فناوري تشخيص چهره تحول بزرگي در حوزهي فناوري محسوب ميشود و پيوسته در حال رشد است. تشخيص چهره نوعي تشخيص هويت زيستسنجي محسوب ميشود که از ويژگيهاي صورت براي تشخيص هويتتان استفاده ميکند.
از کاربردهاي اين فناوري ميتوان به بازکردن قفل دستگاهها و دستهبندي تصاوير در آلبوم ديجيتالي اشاره کرد؛ البته نظارت و بازاريابي دو مورد از مهمترين کاربردهاي آن محسوب ميشوند. در سيستمهاي مجهز به اين فناوري، دوربينهاي متصل به پايگاههاي دادهي تشخيص چهره که دربردارندهي ميليونها تصوير از چهرهي افراد و گواهينامه رانندگان هستند، براي تشخيص مجرمان مظنون استفاده ميشوند. درضمن اين دوربينها ميتوانند براي تشخيص چهره و ارائهي پيشنهادهاي شخصيسازيشده براي خريد در هنگام ورود افراد به فروشگاهها نيز مورداستفاده قرار گيرند.
البته استفاده از اين فناوري گاهي اوقات درزمينههاي مختلف باعث نقض حريم خصوصي ميشود؛ از اجراي قانون گرفته تا تأثير تعصبات نژادي طراحي و ايجاد برخي از سيستمها و همچنين دستيابي هکرها به اطلاعات امنيتي حساس شما. درضمن برخي از اين سيستمها دقت بسيار زيادي ندارند. با وجود اين نقايص باز هم بازار تشخيص چهره هميشه در حال رشد است.
طبق پيشبينيها انتظار ميرود ارزش صنعت تشخيص چهره تنها در آمريکا تا سال ۲۰۲۴ از ۳٫۲ ميليارد دلار (در سال ۲۰۱۹) به ۷ ميليارد دلار برسد.
هوش مصنوعي
زماني تصور ميشد هوش مصنوعي که درواقع هوش شبيهسازيشدهي انسان در رباتها و برخي از دستگاهها است، تنها در فيلمهاي علمي و تخيلي وجود دارد، اما در دهههاي اخير به دنياي واقعي راه يافته و به يکي از مهمترين فناوريهاي زمان ما تبديل شده است. هوش مصنوعي علاوه بر اينکه در سيستمهاي تشخيص چهره مورداستفاده قرار ميگيرد، براي برطرفکردن مشکلات جديد در حملونقل، تجارت و دادوستد و خدمات درماني نيز بهکارگرفته ميشود؛ بهعنوانمثال ميتوان از اين فناوري براي تشخيص سرطان سينه در مواردي که از چشم انسان دور ماندهاند. استفاده کرد. همچنين ميتوان از هوش مصنوعي در فضاي وب نيز درزمينههاي مختلف بهرهمند شد. از تشخيص صدا گرفته تا فيلترينگ هرزنامهها (اسپمها). مسئولان شرکت فيلمسازي برادران وارنر نيز قصد دارند از هوش مصنوعي براي تحليل پروژههاي اين شرکت که در قالب فيلم ايجاد شدهاند و همچنين انتخاب بهترين سوژهها براي فيلمسازي استفاده کنند.
البته برخي از افراد معتقدند ساخت سلاحهاي هوشمند مثل پهپادهاي جنگي، سيستمهاي دفاعي موشکي، رباتهاي سرباز يا متجاوز ميتوانند آينده نگرانکنندهاي رقم بزنند و جهان را ويران کنند. صنايع پيشتاز در استفاده از اين فناوري، منظم به رعايت قوانين هستند که براي جلوگيري از آسيبهاي بالقوه ناشي از استفاده از فناوريهاي مخرب مثل ديپ فيک يا جعل عميق، اعمال شدهاند. ديپفيک درواقع ويديوهاي جعلي و ساختگي هستند که افراد با ديدن آنها تصور ميکنند حرفي زدهاند يا کار خاصي انجام دادهاند که اينچنين نيست و اين تصور تنها به آنها القا ميشود.
پهپاد
پهپادها در سالهاي اخير پيشرفت زيادي داشتهاند. اين وسايل جذاب که زماني تنها يک اساببازي و وسيلهاي سرگرمکننده بودند، امروزه درزمينههاي مختلف به کار گرفته ميشوند و برخي از صنايع را متحول کردهاند. بهعنوانمثال پهپادهاي بدون سرنشين براي فيلمبرداري برخي از صحنههاي فيلمها، انتقال بازارهاي بستهها به نقاط صعبالعبور و دور از دسترس، بررسي پروژههاي ساختماني و سمپاشي محصولات کشاورزي استفاده ميشوند. درحالحاضر پهپادها در انواع مختلفي توليد ميشود؛ از انواع چهارپرهي پرسر وصدا گرفته تا پهپادهاي شبيه هواپيما براي حمل بار. در ادارهي گمرک و حفاظت مرزي آمريکا در مرز بين آمريکا و مکزيک از پهپادهاي شبهنظامي ۱۶ ميليون دلاري مجهز به رادار با قابليت شناسايي و پرواز در ارتفاعي درحدود ۴٫۵ کيلومتر براي شناسايي ردپاها در شن استفاده ميکنند.
انتظار ميرود پهپادها در آيندهاي نهچندان دور بهعنوان تاکسيهاي هوايي شخصي و براي انجام فعاليتهاي امدادي مثل انتقال دارو، کمک به گروههاي امدادي براي جستوجو و نجات حادثهديدگان و اطفاي حريق بهکارگرفته شوند.
کيت آزمايش DNA
کيتهاي آزمايش DNA تنها با نمونهبرداري از سلولهاي گونه يا بزاق دهان ميتوانند به دستيابي به شناخت عميقتر از نياکانمان، معرفي ما به خويشاوندانمان در سراسر جهان و مشخص شدن صفات پدري کمک کند و حتي ميتواند اطلاعاتي در مورد مستعد بودن فرد نسبت به مشکلات جسمي خاص و بيماريها ارائه کند.
در طول چند سال گذشته استفاده از اين کيتها کاملا مقرونبهصرفه شده است. نيروهاي پليس هم تمايل و علاقهي زيادي به استفاده از اين کيتها دارند. آنها بااستفادهاز تکنيکي که شجرهنامهي ژنتيکي ناميده ميشود، موفق شدهاند به چندين مورد قتل و تجاوز و ضربوشتم در گذشته پي ببرند که برخي از آنها مربوط به چند دههي پيش هستند.
پژوهشگران پس از ايجاد شجرهنامهي ژنتيکي از روش پژوهشي متداول تبارشناسي ژنتيکي براي تعيين مضنونهاي احتمالي استفاده ميکنند. در مرحلهي بعدي آزمايشي جهت مطابقت DNA با نمونه DNA يافتهشده در صحنهي جرم از افراد گرفته ميشود؛ البته فعاليتهاي پژوهشي زمينهساز دسترسي پژوهشگران به منبع عظيمي از اطلاعات مرتبط با DNA ميشود و اين موضوع افرادي را که به حفظ حريم خصوصي اهميت زيادي ميدهند؛ نگران کرده است.
رايانش کوانتومي
درحالحاضر کشورها و شرکتهاي زيادي درحال سرمايهگذاريهاي ميليارد دلاري درزمينهي پژوهش و توسعهي فناوري رايانش کوانتومي هستند. پژوهشگران اين حوزه يقين دارند رايانش کوانتومي ميتواند زمينهي ايجاد تواناييهاي جديد درزمينهي شيمي، حملونقل، طراحي مواد، امور مالي، هوش مصنوعي و ساير موارد را فراهم کند و به اين صورت هزينههاي صرف شده جبران ميشود. در ضمن پژوهشگران نيز با پيدايش اين فناوري در چند دههي گذشته وعدههاي زيادي دادهاند. سال گذشته پردازندهي کوانتومي طراحيشده به دست متخصصان گوگل بهنام سيکامور موفق شد عملياتي را که طبق تخمين گوگل انجام آن با سريعترين کامپيوتر دنيا ۱۰ هزار سال طول ميکشد، تنها در مدت ۲۰۰ ثانيه تکميل کرد.
طبق شرکت هانيول (honeywell) که زماني بزرگ کامپيوترهاي بسيار بزرگ ميفروخت، عملکرد کامپيوترهاي کوانتومي اين شرکت در ۵ سال آينده، در هر سال ۱۰ برابر ميشود؛ بهعبارتديگر اين کامپيوترها در سال ۲۰۲۵، ۱۰۰ هزار برابر نسبت به زمان کنوني سريعتر ميشود.
شبکههاي اجتماعي
دنياي آنلاين در دو دههي پيش فضاي بسيار متفاوتي داشت. آن دسته از کاربراني که سالهاي زيادي از شبکههاي اجتماعي استفاده کردهاند، احتمالاً Friendster را به خاطر ميآورند. اين وبسايت در سال ۲۰۰۲ راهاندازي شد و کاربران ميتوانستند ازطريق آن پس از تکميل اطلاعات پروفايل آنلاين با افرادي که آنها را در دنياي واقعي ميشناختند، ارتباط برقرار کنند؛ اما دو سال بعد مارک زاکربرگ با راهاندازي شبکهاي اجتماعي براي دانشآموزان کالج بهنام فيسبوک تحول بزرگي در اين زمينه ايجاد کرد. فيسبوک در سال ۲۰۲۶ دراختيار عموم مردم قرار گرفت و در مدت کوتاهي گوي سبقت را از فرندستر و ماي اسپيس ربود.
امروزه فيسبوک به مردم کمک ميکند با يکديگر در سراسر جهان ارتباط برقرار و اين ارتباط را حفظ کنند؛ اما فعاليت اصلي فيسبوک تبليغات است و سال گذشته درآمد اين شرکت از طريق پخش تبليغات در سال ميلادي گذشته ۳۲ ميليارد دلار بود. درواقع فيسبوک راه را براي ساير شبکههاي اجتماعي درزمينهي تسهيل گفتگوي کاربران با يکديگر، به اشتراکگذاري عکس، شغليابي و ساير فعاليتها هموار کرد. درحالحاضر فيسبوک ۲٫۳۷ ميليارد نفر عضو دارد که تقريبا يکسوم جمعيت جهان است.
چاپ سهبعدي
چاپ سهبعدي که درواقع به فرايند ساخت اشياي سهبعدي ازطريق ترکيب کردن چند ماده شيميايي مختلف گفته ميشود يکي از فناوريهاي است که هر سال به مرحلهي استفاده گسترده نزديک و نزديکتر ميشود. چاپگرهاي سهبعدي سالها است که در برنامههاي تلويزيوني و فيلمها نمايش داده ميشوند و کاربران علاقهمند به دنياي فناوري کموبيش با آنهاي آشنا هستند. اکنون چاپگرهاي سهبعدي خانگي نيز عرضه شدهاند که تنها براي بازي و سرگرمي نيستند و کاربردهايي فراتر از سرگرمي دارند؛ بهعنوان مثال در فرانسه خانهي کاملي با مساحتي در حدود ۳۰۰ متر با ۴ اتاقخواب بهوسيله فناوري چاپ سهبعدي طراحي و ساخته شده است.
فناوري سهبعدي جايگاهش را بهعنوان روشي براي طراحي نمونههاي اوليه اشياي مختلف (تقريبا هر شيءاي) ثابت کرده است. توليدکنندگان نيز با استفاده از اين فناوري ميتوانند ساخت قطعات پلاستيکي را امکانپذير کنند. اين قطعات پلاستيکي سبکوزنتر از قطعات فلزي مشابه هستند و ميتوانند با اشکال غيرمتداولي ساخته شوند که ايجاد آنها با روشهاي مدلسازي تزريق متداول امکانپذير نيست.
چاپگرهاي سهبعدي براي ايجاد مواد مورداستفاده در کلاههاي ايمني مختص فوتبال و کفشهاي آديداس، به کار گرفته ميشوند و پورشه نيز قصد دارد طرحي براساس فناوري چاپ سهبعدي براي چاپ سهبعدي بخشي از صندليهاي خودرو ايجاد کند. برخي از متخصصان چاپ سهبعدي را چهارمين انقلاب صنعتي مينامند
برخي از متخصصان چاپ سهبعدي را چهارمين انقلاب صنعتي ميدانند. طبق تخمين شرکت مشاورهاي ديلويت، سر نماي گذاري در اين حوزه در ميان شرکتهاي آمريکايي سالانه در حدود ۱۳ درصد نمايش پيدا ميکند و احتمالاً رقم اين سرمايهگذاري در سال ميلادي جاري به ۲ ميليارد دلار ميرسد.
پخش آنلاين فيلم ويدئو
۲۵ سال پيش فرمت ذخيرهسازي فيلم جديدي تحول بزرگ در صنعت رسانه ايجاد کرد. کيفيت صدا و تصوير فيلمهاي ديويدي بسيار بيشتر از فيلمهاي نوارهاي ويديويي VHS بود و ديويديها فضاي کمتري نسبت به نوارهاي ويديويي اشغال ميکردند. در فروشگاههاي اجارهي فيلم نيز ويديوها ديويديها جايگزين نوارهاي ويديويي شدند و سرويسهاي آنلاين اجارهي فيلم نتفليکس نيز راهاندازي شد.
پس از گذشت مدت کوتاهي از راهاندازي نتفليکس، اين شرکت سرويس پخش آنلاينش را نيز معرفي کرد و کاربران با استفاده از اين سرويس ميتوانند فيلمها و برنامههاي تلويزيوني را ازطريق اينترنت مشاهده کنند. مشترکان نتفليکس به دليل اينکه ميتوانستند هر برنامهاي را تنها با اتصال به اينترنت بهراحتي ببينند، علاقهي زيادي به آن پيدا کردند و بهتدريج استفاده از تلويزيونهاي کابلي و ساير فناوريهاي مشابه کاهش يافت. پس از نتفليکس سرويسهاي پخش آنلاين زياد ديگري مثل آمازون پرايم ويدئو، هولو و يوتيوب نيز ايجاد شد و سرويسهاي ارائهدهندهي اشتراک کانالهاي تلويزيوني و اجارهي فيلم مانند بلاکباستر نيز ورشکسته شدند.
طبق آمار ارائهشده از سوي اي مارکتر (eMarketer) انتظار ميرود در سال آيندهي ميلادي بيش از يکپنجم مشترکان سرويسهاي رسانهاي خانگي استفاده از تلويزيونهاي کابلي و ساير وسايل مشابه و همچنين سرويسهاي ارائهدهندهي اشتراک کانالهاي تلويزيوني را متوقف کنند.
استريم موسيقي
صفحههاي گرامافون موسيقي هميشه موردعلاقه دوستداران موسيقي بوده است و خواهد بود؛ اما در آينده از پلتفرمهاي پخش آنلاين موسيقي استقبال بيشتري خواهد شد. استفاده از سرويسهاي استريم موسيقي بسيار کمهزينه يا حتي رايگان است (مثل پاندورا يا اسپاتيفاي) و اين سرويسها پس از پيدايش بهدليل سهولت استفاده از آنها، از تمام گجتهاي فيزيکي پخش موسيقي پيشي گرفتند. درحالحاضر در آمريکا ۸۵ درصد از موارد پخش موسيقي ازطريق سرويسهاي آنلاين صورت ميپذيرد که نسبت به سال ۲۰۱۸ بهميزان ۷٫۶ درصد افزايش يافته است.در سال ۲۰۱۹ تعداد دفعات پخش آنلاين موسيقي به رکورد باورنکردني ۷۰۵ ميليارد مرتبه رسيد
طبق آمار ارائهشده از سوي buzzAngle Music، شرکت تحليلگر موسيقي، در سال ۲۰۱۹ تعداد دفعات پخش آنلاين موسيقي به رکورد باورنکردني ۷۰۵ ميليارد مرتبه رسيد که نسبت به آمار سال ۲۰۱۸ افزايش يافته بود. اين آمار باورنکردني نشاندهندهي استقبال و تقاضاي بالاي کاربران براي استفاده از اين سرويسها است.
طبق آمار انجمن صنعت متحده آمريکا يا RIAA در سال ۲۰۱۹ درآمد کل صنعت موسيقي با افزايش ۱۳ درصدي به ۱۱٫۱ ميليارد دلار رسيد و ۸۰ درصد از اين درآمد مربوطبه سرويسهاي پخش آنلاين بود. درضمن در سال ميلادي گذشته فروش آلبومها ۲۳ درصد و فروش ترانهها ۲۶ درصد کاهش يافت. در سال ۲۰۱۸ نير آمار فروش در اين دو حوزه از صنعت موسيقي بهترتيب بهاندازهي ۱۸٫۲ و ۲۸٫۸ درصد کاهش يافت.
اپليکيشنها
اپليکيشنهاي موبايل روش بهرهمندي از فايلهاي چندرسانهاي و برقراري ارتباط با ديگران را متحول کردهاند؛ از اپليکيشنهاي خبررسان و اپليکيشنهاي سرويسهاي پخش آنلاين گرفته تا اپليکيشنهاي پيامرسان متني و شبکههاي اجتماعي. اين اپليکيشنها شيوهي زندگي روزمرهي ما را نيز تغيير دادهاند؛ بهعنوانمثال درحالحاضر تاکسي گرفتن يا اجارهي بلندمدت خودرو يا سفارش غذا و تحويل گرفتن آنها در منزل امکانپذير شده است و اين موارد تنها بخش کوچکي از کاربردهاي بيشمار اپليکيشنها هستند. درحالحاضر بيش از دو ميليون اپليکيشن در اپ استور اپل وجود دارد که درآمد ناشي از استفاده از آنها ۵۰ ميليارد دلار است.
خودروهاي مستقل يا خودران
برخي از شرکتها بيش از ۱۰ سال است که به مردم وعدهي توليد خودروهاي خودراني را دادهاند که کاملا هوشمند هستند و نيازي به راننده ندارند. طرفداران اين خودروهاي مدرن معتقدند امنيت بالا و سهولت استفاده از اين خودروها (مخصوصاً در سفرهاي طولاني) دو مزيت عمدهي آنها محسوب ميشود. شرکتهاي فناوري مدت زيادي است که براي تحقق چنين وعدهاي تلاش ميکنند. ناوگان خودروهاي بدون رانندهي شرکت ويمو که به شرکت آلفابت، يکي از شرکتهاي زيرمجموعهي گوگل، تعلق دارد، از زمان تأسيس اين شرکت در سال ۲۰۰۹ تاکنون، بيش از ۳۲ ميليون کيلومتر مسافت را در جادههاي عمومي طي کردهاند.
احتمالاً خودروهاي خودران تمامخودکار تا ۱۰ سال آينده نيز روانه بازار نميشود؛ اما فناوريهاي حوزهي خودرو که براي اين نوع از خودروها طراحي و ايجاد شدهاند، اکنون در خودروهاي مدرن وجود دارند که از ميان آنها ميتوان به کروز کنترل تطبيقي يا کروز کنترل فعال يا سامانهي کنترل پيمايش سازگار، سيستم جلوگيري از برخورد، سيستم پارک خودکار، سيستم خودران يا اتوپايلت و سيستم رادار بين خطوط اشاره کرد.
شناسايي با امواج راديويي يا RFID
خردهفروشان از بيست سال پيش تاکنون به فناوري رديابي با استفاده از سيستم RFID يا radio frequency identification (شناسايي با امواج راديويي) علاقهي زيادي پيدا کردهاند؛ زيرا با اين فناوري ميتوان از ميزان موجودي انواع کالا بدون نياز تماس با کالاهاي داراي برچسب استفاده کرد. در حقيقت در اين فناوري يک تراشهي بازخوان (ريدر) در ارتباطي بيسيم دادههاي برچسب دربردارندهي اطلاعات مختلف را ميخواند و کاربر ميتواند اطلاعات کامل محصولي را که برچسب به آن متصل شده است، مشاهده کند.
امروزه اين فناوري کاربردهاي زيادي دارد که از ميان آنها ميتوان به رديابي خودروها و مشاهدهي اطلاعات قطعات کامپيوتري و کتابها اشاره کرد. علاوه بر اين ميتوان از فناوري RFID در موارد ديگري مثل شناسايي صاحبان حيوانات خانگي گمشده (با قرار دادن برچسب روي بدن آنها)، کنترل وضعيت محصولات کشاورزي و دامها و مشاهدهي اطلاعات محصولات غذايي بستهبنديشده نيز استفاده کرد.
به دليل افزايش تقاضاي استفاده از اين فناوري در حوزهي سلامت و ارائهي خدمات درماني براي کنترل وضعيت بيماران و برچسبگذاري داروها (براي ارائه اطلاعات آنها)، طبق برنامهريزيها سرمايهگذاري درزمينهي برچسبهاي RFID به ۱۷ ميليارد دلار ميرسد که بيش از دو برابر سرمايهي ۸٫۲ ميليارد دلاري در سال ۲۰۱۸ است.
واقعيت مجازي
اکثر شرکتهاي بزرگ و کوچک استفاده از فناوري واقعيت مجازي را آغاز کردهاند که افرادي را وارد دنياي کاملا مجازي و کامپيوتري ميکند. زماني تنها ميتوانستيم در فيلمهاي علمي و تخيلي مانند فيلم ترن (Tron)، محصول والت ديزني، شاهد واقعيت مجازي باشيم؛ اما اکنون اين فناوري به دنياي واقعي نيز راه يافته و ارزش آن ۱۸ ميليارد دلار تخمين زده شده است.
در ابتداي پيدايش واقعيت مجازي تصور ميشد اين فناوري تنها در صنعت بازيهاي کامپيوتري زمينهساز رشد اقتصادي شود، اما پس از گذشت مدت کوتاهي از پيدايش اين فناوري نوظهور، از تواناييهاي بالقوه آن در ساير حوزهها مثل آموزش خدمات درماني معماري و سرگرمي نيز استفاده شد.
ويديوکنفرانس
همه ما ميدانيم پاندمي کرونا جهان را متحول کرده و بيشتر جمعيت جهان را وادار به خانهنشين و دوري از تجمعهاي گسترده کرده است. اين اتفاق باعث شد فناوري ويدئوکنفرانس در چند ماه اخير محبوبيت زيادي پيدا کند. بدون ترديد چنانچه اين مقاله قبل از شيوع جهاني کرونا نوشته ميشد، اين فناوري در فهرست فناوريهاي متحولکنندهي قرار نميگرفت، اما در وضعيت کنوني جزو فناوريهاي ضروري محسوب ميشود. اگرچه ويدئوکنفرانس در طول دهه ۱۹۷۰ نيز تا حدودي با اشکال مختلف مورداستفاده قرار ميگرفت؛ اما دوران اوج و شکوفايي آن پس از پيدايش اينترنت آغاز شد.
ساخت و عرضهي وبکمها و ايجاد سرويسهاي ارتباطي رايگان مثل اسکايپ و آي چت باعث شهرت ويدئو کنفرانس در دههي ۲۰۰۰ شد و دراختيار تمام کاربران اينترنت در سراسر جهان قرار گرفت. ويديوکنفرانس از آن زمان تاکنون در جهان متصل به اينترنت براي کاهش سفرهاي کاري باهدف حضور در جلسات و همچنين بهعنوان يکي از ابزارهاي بازاريابي استفاده ميشود.
با افزايش اتخاذ سياستهاي مبتني بر مطالعه و کار در خانه (دورکاري)، استفاده از اپليکيشنهاي گفتوگوي تصويري ويدئو کنفرانس به همان ميزان بهعنوان ابزاري براي انجام فعاليتهاي کاري و برقراري ارتباط با دوستان و آشنايان افزايش يافته و اين روند افزايشي در بين کاربراني که قبلا از اين فناوري استفاده نکردهاند، محسوستر است.
سيگار برقي
سيگارهاي برقي باتري خور در حدود سال پيش در بازارهاي آمريکا عرضه و بهعنوان جايگزين بيخطر براي سيگارهاي معمولي داراي تنباکو معرفي شده است؛ البته تا سال ۲۰۱۵ اين سيگارها چندان مورد استقبال قرار نگرفتند تا اينکه در آن زمان شرکت جول (Juul) موفق شد با عرضهي سيگاري برقي به اندازهي يک فلش مموري که در ظاهر کاملا بيخطر بهنظر ميرسيد در مدت کوتاهي به توليدکنندهي پيشتازي در اين حوزه تبديل شود.
در سال ۲۰۱۹ تعداد فزايندهاي از افرادي که دود اين سيگارها را استشمام کرده بودند با مشکلاتي مثل سرفه، نفستنگي و ساير مشکلات جسمي روانهي بيمارستان شدن و حداقل ۵۴ نفر از اين افراد جانشان را از دست دادند.
به همين دليل شرکت جول در جريان پرونده حقوقي به تحتتأثير قرار دادن کاربران آنلاين جوان بار روشهاي غيرقانوني در کمپينهاي تبليغاتي متهم شد و ساير شرکتهاي توليدکنندهي سيگارهاي برقي نيز با اتهامهاي مشابه به دادگاه احضار شدند. فروش سيگارهاي برقي در ايالت سانفرانسيسکوي آمريکا از ماه ژوئن (اواسط خرداد) سال گذشته ميلادي ممنوع شده است.
باج افزار
بهنظر ميرسد تاريخ نخستين حملهي باج افزاري به اواخر دههي ۱۹۸۰ بازميگردد؛ اما اين بدافزار از سال ۲۰۰۵ بهعنوان يکي از بزرگترين تهديدات حمله ي سايبري موردتوجه قرار گرفته است. باجافزار، کامپيوتر قرباني را قفل و آن را تنها درازاي دريافت باج آزاد ميکند. اين اخاذي سايبري معمولاً در قالب تقاضا براي پرداخت بيت کوين يا ساير رمزارزها انجام ميشود و هکرها در اين حملهها کاربر را به پاککردن اطلاعات مهم تهديد ميکند. باج افزارها نيز مانند ساير بدافزارها ازطريق فايلهاي ضميمه ايميلها يا لينکهاي نامطمئن و غيره ايمن وارد سيستمها ميشوند.
حملات باج افزاري در سؤال ۲۰۱۹ به ميزان بسيار زيادي افزايش يافت و درحدود ۱۰۰۰ سازمان دولتي، مؤسسات آموزشي و مراکز درماني را در آمريکا هدف قرار داد که طبق برآوردها باعث زيان مالي ۷٫۵ ميليارد دلاري شد.
به نظر شما چه فناوريهايي در ۲۵ سال گذشته جهان را متحول کردهاند؟ آيا فناوريهايي که در اين فهرست ذکر شدهاند واقعا دنيا را متحول کردهاند؟
بازار