مناقشه فرانسه - ترکیه و عیان شدن محدودیت‌های ناتو

ایسنا/ مناقشه اخیر ترکیه و فرانسه بر سر یک رویارویی دریایی در دریای مدیترانه، نزاع ناتو برای حفظ نظم در میان اعضایش و ضعفهای این ائتلاف نظامی که تنها بر مبنای اتفاق نظر می تواند وارد عمل شود را عیان ساخته است.

به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس، این مناقشه همچنین محدودیتهای ناتو را در زمانی فاش ساخته که همپیمانانش در جبهه‌های متفاوت درگیری در لیبی هستند و یک همپیمان هسته‌ای مهمش یعنی فرانسه نسبت به وقوع "مرگ مغزی"در ائتلاف به دلیل فقدان رهبری آمریکا تاسف می‌خورد.
بنا به روایت فرانسوی‌ها، در حادثه مذکور در تاریخ ۱۰ ژوئن در دریای مدیترانه، ناوچه فرانسوی "کوربه" با نور رادار هدفگیری یک کشتی جنگی ترکیه‌ای که مشغول اسکورت یک کشتی حمل بار با پرچم تانزانیا بود مورد تهدید قرار گرفت و این اتفاق در حین نزدیک شدن کشتی فرانسوی به آن رخ داد.
فرانسه اعلام داشت، این نزدیکی را بر مبنای دریافت اطلاعاتی از جانب ناتو مبنی بر اینکه کشتی غیرنظامی مذکور در قاچاق سلاح به لیبی دست دارد، صورت داده است. کشتی کوربه بخشی از عملیات حفاظت دریایی (Sea Guardian ) ائتلاف است که به تامین امنیت دریایی در حوزه مدیترانه می پردازد.

اسماعیل هاکی موسا، سفیر ترکیه در پاریس در یک فایل پاور پوینتی که روز چهارشنبه به سناتورهای فرانسوی ارائه کرد، اینکه کشتی کوربه توسط رادار هدفگیری کشتی ترکیه ای تهدید شده را رد کرده و نیروی دریایی فرانسه را متهم به آزار دادن کاروان ترکیه‌ای کرد؛ این اظهارات خشم مقامهای فرانسوی را در پی داشت.
او در ادامه صحبتهایش عنوان کرد که تحقیقات ناتو درباره این حادثه بی نتیجه بوده و فرانسه از عملیات حفاظت دریایی خارج شده است. وزارت دفاع فرانسه نیز به سرعت روایت خودش از وقایع را ارائه کرده و گفت، تا زمانی که همپیمانانش در ائتلاف ناتو مجددا به اعمال تحریم تسلیحاتی بر لیبی و همین طور در قبال یک سری درخواستهای دیگر متعهد نشوند در عملیات مذکور شرکت نخواهد کرد.
مقر ناتو از ارائه جزئیات خودداری کرده و گفت، این گزارش "محرمانه" است و بعید است که یافته هایش را علنی سازد. یک دیپلمات فرانسوی نیز گفت، بازرسان احتمالا نهایت تلاش خود را با توجه به این که دو روایت متفاوت از اتفاقات رخ داده دریافت کرده اند انجام داده‌اند.
روز پنجشنبه مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه فرانسه را به دروغگویی متهم کرد.
همچنین روز دوشنبه امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه نیز ترکیه را متهم به نقض تعهداتش از طریق تشدید حضور نظامی خود در لیبی و جابجا کردن شبه نظامیان افراطگر از سوریه به آنجا کرد.
این نخستین بار نیست که ترکیه محور مناقشه‌ای مربوط به ناتو قرار می‌گیرد. اقدام آنکارا در حمله به سوریه در سال گذشته میلادی باعث خشم همپیمانانش شد و همچنین خرید سامانه اس-۴۰۰ توسط ترکیه که به گفته ناتو باعث به خطر افتادن سیستمهای دفاعی کشورهای همپیمان می شود، سبب شد که آنکارا از برنامه خرید جنگنده‌های اف-۳۵ آمریکا کنار گذاشته شود.
ترکیه به رغم نگرانی ها در خصوص روابط نزدیکش با روسیه ممکن نیست که از ائتلاف نظامی کنار گذاشته شود. به صورت قانونی برای این کنار گذاشتن از ناتو مکانیزم قانونی وجود ندارد و تصمیمات در این خصوص نیازمند اتفاق نظر همه اعضای ائتلاف برای اجرایی شدن است. همچنین ناتو تاکید دارد که ترکیه به دلیل اهمیت راهبردی بسیار زیادش نباید بیرون انداخته شود.
در زمانهای عادی، آمریکا که با نفوذترین و قدرتمندترین عضو ائتلاف ناتو انتظار می رود که در جهت همراستا ساختن شرکایش اقدام می کند. اما در چهار سال گذشته و با ریاست جمهوری دونالد ترامپ، زمانهای فوق العاده برای ناتو به وجود آمده است.
ترامپ علنا به همپیمانان اروپایی کشورش و کانادا به دلیل نداشتن بودجه‌های نظامی کافی حمله کرده است. او از توافق هسته‌ای برجام با ایران، توافق سلاح های هسته‌ای میانبرد و معاهده آسمانهای باز خارج شده است.
در بطن مناقشه اخیر میان ترکیه و فرانسه این سوال قرار دارد که آیا همپیمانان در ناتو باید به تحریم تسلیحاتی سازمان ملل برای لیبی احترام بگذارند. ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو اخیرا گفت، ائتلاف ناتو البته از اجرای تصمیمات سازمان ملل از جمله تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل حمایت می کند.
اما غسان سلامه، فرستاده سابق لیبی به سازمان ملل در مصاحبه‌ای گفت، بعد از کنفرانس ماه ژانویه برلین که در آن کشورها مجددا از تحریم تسلیحاتی علیه لیبی حمایت کردند، تصاویری را دیده که نشان داده‌اند حتی اعضای شورای امنیت سازمان ملل به لیبی کشتی، هواپیما و مزدور میفرستند.
در حالی که رهبری محکمی از سوی آمریکا وجود ندارد، شکاف ها در میان همپیمانان بر سر چگونگی مدیریت وضعیت لیبی، و وجود مکانیزم تصیم گیری که در آن موافقت همه الزامی است، به سختی می توان متصور شد که ناتو بتواند در مساله تحریم تسلیحاتی لیبی بحث داشته باشد.