سرمقاله فرهیختگان/ بونگ جون هو، دونالد ترامپ، جواد طباطبایی و دیگران

فرهيختگان/ « بونگ جون هو، دونالد ترامپ، جواد طباطبايي و ديگران » عنوان يادداشت روزنامه فرهيختگان به قلم محمد‌محسن راحمي‌ است که مي‌توانيد آن را در ادامه بخوانيد: 1- نود‌و‌دومين دوره جوايز سينمايي اسکار، شاهد پديده‌ بي‌نظيري بود. «بونگ جون هو»، کارگردان کره‌اي که پيش‌تر نخل طلاي جشنواره کن را براي فيلم «انگل» به‌دست آورده بود، موفق شد در اسکار امسال چهار جايزه بهترين فيلمنامه، بهترين کارگرداني، بهترين فيلم خارجي‌زبان و بهترين فيلم را به‌دست آورد. اما اتفاق غيرمترقبه و منحصر‌به‌فرد اين بود که براي اولين‌بار يک فيلم توانست همزمان جايزه «بهترين فيلم خارجي‌زبان» و «بهترين فيلم» آکادمي را به‌دست آورد. در تمام دوره‌هاي پيشين هيچ فيلمي چنين افتخاري کسب نکرده بود و اساسا فيلم‌هاي غير‌انگليسي‌زبان تنها در بخش اسکار فيلم‌هاي غيرانگليسي‌زبان شرکت داده مي‌شدند و اسکار «بهترين فيلم» مختص به فيلم‌هاي انگليسي‌زبان بود. 2 - دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور آمريکا در سخنراني انتخاباتي خود در جمع هوادارانش در ايالت کلرادو نسبت به اسکار 2020 و اهداي جايزه به فيلمي از کره‌جنوبي شديدا انتقاد کرد. ترامپ گفت: «[ديديد] جوايز اسکار امسال چقدر بد بود؟ [هو کردن حضار به نشانه تاييد]... «و جايزه تعلق مي‌گيرد به فيلمي از کره‌جنوبي»! [اشاره به نحوه اعلام برنده جايزه در مراسم اسکار] اين ديگر چه کوفتي بود؟!‌ [خنده حضار] ما به اندازه کافي با کره‌جنوبي مشکلاتي داريم؛ به‌ويژه در تجارت! با وجود اين، [آکادمي] جايزه بهترين فيلم را به آنها مي‌دهد. آيا اين خوب بود؟! نمي‌دانم! من دنبال فيلم‌هايي مثل «بر باد رفته» هستم. آيا مي‌توانيم دوباره فيلم‌هايي چون «بر باد رفته» را داشته باشيم؟ لطفا! [ تاييد حضار]... يا [سانست بلوار فيلمي از بيلي وايدر]... يا خيلي فيلم‌هاي خوب ديگر. «برنده از کره‌جنوبي است»! من فکر مي‌کردم منظورشان جايزه «بهترين فيلم خارجي زبان» است. اما نه! [جايزه بهترين فيلم بود]. اصلا اين اتفاق قبلا سابقه داشت؟!» البته داستان منازعات ترامپ با اعضاي آکادمي اسکار و برخي از مطرح‌ترين سلبريتي‌هاي آمريکايي، سريالي دامنه‌دار است. در همين مراسم امسال وقتي «برد پيت» براي دريافت جايزه بهترين بازيگر مکمل مرد روي سن رفت با کنايه به عدم مجوز نمايندگان مجلس براي اخذ شهادت از جان بولتون عليه ترامپ در جريان استيضاح در سنا گفت: «به من گفته‌اند که براي صحبت کردن در اينجا فقط 45 ثانيه فرصت دارم. البته اين 45 ثانيه بيشتر از زماني است که مجلس سنا هفته پيش به جان بولتون [براي شهادت عليه ترامپ] داد.« -3 اما چرا نبايد اين کنش ترامپ را در قالب قسمت جديدي از سريال کشمکش با اعضاي آکادميک تحليل کرد؟ به‌نظر مي‌رسد اگر با اين عينک به اين اقدام او نگاه کنيم ظرافتي که در اين سياست‌ورزي ترامپ وجود دارد -که از قضا از عوامل اصلي پيروزي او در انتخابات گذشته و احتمالا موفقيت او براي تمديد دوره رياستش بر ايالات متحده در کارزار پيش رو است- را ناديده گرفته‌ايم. کره‌جنوبي، کره‌شمالي نيست که دشمن آمريکا به‌ حساب بيايد. کره‌جنوبي يکي از اصلي‌ترين متحدان استراتژيک آمريکاست، اما ترامپ از هر موقعيتي براي برجسته کردن «امر ملي» در برابر «امر جهاني» يا Universal استفاده مي‌کند. «ديگري»سازي او با اشاره به فيلم «بر باد رفته» ويکتور فلمينگ که يک فيلم آمريکايي تمام‌عيار و حتي «نژادپرستانه» تلقي مي‌شود، دقيقا در راستاي همان راهبرد کلان در فعال کردن شکاف «ملي» در برابر «غيرملي» يا «جهاني» است. با حضور ترامپ در کاخ سفيد، اين پديده در سپهر سياست بين‌المللي تبديل به يک تب جهاني شد. برگزيت، داستان پرتلاطم خروج بريتانيا از اتحاديه اروپا، مهم‌ترين قرينه بسط مدل سياست‌ورزي ترامپ در جهان است. دو دهه پيش «امر يونيورسال» در قالب ايده «دهکده جهاني» به مثابه يک آرمان مطلق محسوب مي‌شد، اما با سر برآوردن اژدهاي چين و قدرت‌هاي نوظهوري چون روسيه و ديگر کشورها و به‌خصوص با ظهور پديده ترامپ، افق جهاني‌سازي با مخاطره جدي روبه‌رو شده است. 4 - تحليل پديده ترامپ يکي از جرقه‌هاي اصلي بود که ايده کتاب آخر فرانسيس فوکوياما، تحليلگر ارشد استراتژي، را شکل داد. فوکوياما در کتاب «هويت: تقاضاي کرامت و سياست‌هاي رنجش» مي‌کوشد تا با تمرکز بر بحث «هويت»، رخدادهاي جديد عالم سياست را تحليل کند. او سوداي بازشناسي «هويت» را عنصر اصلي شکل‌دهنده بخش عمده‌اي از رخدادهاي سياسي امروز دنيا ازجمله ملي‌گرايي، پوپوليسم و اقتدارگرايي مي‌داند. همراه با بالا گرفتن دغدغه هويت در جوامع مختلف، اين موضوع در قالب صورت‌بندي‌هاي مختلف «امر ملي» به مساله اصلي متفکران بسياري در اقصي نقاط دنيا تبديل شده است. تازه‌ترين نمونه بومي اين تلاش‌ها، کتاب جديد سيد‌جواد طباطبايي با عنوان «ملت، دولت و حکومت قانون» است. طباطبايي در مطلع اين کتاب که چند روزي است منتشر شده، مي‌نويسد: «اين دفتر جستاري درباره‌ «مشکل» ايران است و ملاحظات دفترهاي سه‌گانه تاملي درباره ايران را دنبال مي‌کند.» هر‌چند طباطبايي مدعي است در پروژه ايرانشهري به «ايران» به مثابه يک مساله فلسفي مي‌نگرد اما در بخش پاياني اين اثر، اذهان را متوجه ابعاد سياسي طرح خود مي‌کند: «بحث من يک جنبه‌ ناظر بر استراتژي نيروهاي ملي براي دفاع از کشور در شرايط بحراني و در محاصره‌ نيروهاي عربي-تورکي و سلفي-نو‌عثماني دارد.» به‌نظر مي‌رسد با افول «امر جهاني» در مقابل «امر ملي»، اين «امر ملي» است که در قالب‌هاي متفاوتي در‌حال «جهاني شدن» است. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد