اعتماد/ متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
سارا معصومي / حکايت رابطه امارات متحده عربي با ايران، ايالاتمتحده و رژيم صهيونيستي مصداق همان خواستن همزمان خدا و خرماست. امارات ميان انتخابهاي اشتباه در گذشتهاي نه چندان دور، منافع امنيتي، اقتصادي و سياسي امروز و آيندهاي مبهم در سايه اتحاد با عربستان تحت حاکميت محمد بن سلمان و امريکاي دونالد ترامپ گرفتار شده است. انتخابهاي پرهزينه ديروز در سوريه، يمن و همراهي با سياستهاي ضدايراني عربستانسعودي در منطقه عملا حاکمان امارات را در باتلاقي گرفتار کرده که رد و نشان آن را ميتوان در موضعگيريهاي متفاوت مقامهاي اماراتي به وضوح ديد. چهرهاي مانند انور قرقاش، وزير مشاور در امور خارجه اين کشور يک روز از تلاش براي کاهش تنش از رابطه با ايران سخن ميگويد و روز ديگر در مقام ميزبان برايان هوک، مسوول گروه اقدام عليه ايران در وزارت خارجه ايالاتمتحده از همپيماني با ايالاتمتحده در مقابله با آنچه تهديدهاي مشترک ايران ميخوانند سخن ميگويد. همين امارات يک روز از آرمانهاي فلسطينيها حمايت ميکند و روز ديگر اعلام ميکند که به دنبال رابطه حسنه با تمام کشورهاي منطقه از جمله ترکيه و (رژيم) اسراييل است و حتي خبر ميرسد که امارات و اسراييل در حال همکاريهاي مشترک در حوزه مهار ويروس کوويد19 هستند.
در يکسال و نيم اخير چندبار منابع خبري در ايران و البته رسانههاي منطقهاي از قرار گرفتن امارات در مسير کاهش تنش با ايران خبر دادند و حتي برخي منابع ديپلماتيک از سفر هياتهايي از امارات به تهران هم خبر دادند. در امتداد همين خط رسانهاي بود که با شروع ويروس کوويد 19 تماسهاي تلفني ميان وزراي خارجه دو کشور و انتقال تجهيزات پزشکي براي مبارزه با کرونا از امارات به ايران منتشر شد و البته به نظر ميرسد اين تبادل همچنان ادامه دارد و اخيرا امارات متحده عربي چهارمين محموله پزشکي خود را به ايران ارسال کرد. با اين همه گويا اراده متزلزل مقامهاي اماراتي براي کاهش تنش با تهران در کنار تلاش عربستانسعودي و ايالاتمتحده براي حفظ فاصله اين کشور از ايران عملا منجر به گشايش جدي در رابطه امارات با ايران نشده است.
در حالي که دولت دونالد ترامپ هر روز بر دامنه تحريمها عليه ايران ميافزايد و در تازهترين مورد آنها روز پنجشنبه گذشته يک شرکت اماراتي را در کنار 7 شرکت ديگر به بهانه ارتباط با تهران به فهرست تحريمهاي خود اضافه کرد، برايان هوک، مسوول گروه اقدام عليه ايران در سفري به امارات و عربستانسعودي با مقامهاي اين کشور درباره تداوم همکاري در مقابله با ايران رايزنيهاي فشردهاي را در پشت درهاي بسته پيش برد. اين سفر در روزهايي صورت گرفت که جهان مشغول مبارزه با اپيدمي کروناست اما در گوشهاي از آن بنيامين نتانياهو، نخستوزير رژيم اسراييل با استفاده از غفلت جهان عرب و برخي کشورهاي اسلامي برنامهريزي براي الحاق زمينهاي بيشتري از کرانه باختري به اين رژيم را در سايه چراغ سبز تيم ترامپ پيش ميبرد و براي عملي کردن معامله قرن مطرح شده از سوي تيم ترامپ هم روي رابطه با کشورهاي عربي حاشيه خليجفارس حساب ويژهاي باز کردهاست. تيم دونالد ترامپ تا انتخابات 4 نوامبر سال جاري فرصت چنداني ندارد و بر همين اساس بزرگترين واهمه تندروهاي ايرانستيز نشسته در کاخ سفيد ايجاد شکاف در اتحاد ميان امريکاي ترامپ و متحدان عبري و عربياش در غرب آسيا عليه ايران است. برايان هوک و قريب به
500 نفري که در بخشهاي متفاوت کابينه ترامپ کار روي پرونده تحريم ايران را پيش ميبرند، اميدوار هستند که بستن کوچکترين گلوگاههاي اقتصادي ايران بهعلاوه فضاسازي سياسي در شوراي امنيت براي تمديد تحريمهاي تسليحاتي ايران، تهران را در مقام انتخاب ناگزير مذاکره با امريکاي ترامپ تا پيش از انتخابات قرار بدهد؛ مذاکرهاي که نتيجه آن هيچ اهميتي براي ترامپ ندارد و تنها به دنبال استفاده از عکس آن در کارنامه انتخاباتي خود است. در اين ميان امارات متحده عربي با بحران اقتصادي در نتيجه شيوع ويروس کرونا درگير است و همزمان هزينههاي گزاف تداوم جنگ در يمن هم بر شانههاي حاکمان اماراتي سنگيني ميکند. تکليف دونالد ترامپ نيز با منطقه غرب آسيا مشخص نيست و رفتارهاي او در قريب به چهار سال گذشته در منطقه نشان از نبود استراتژي مشخص و تصميمگيريهاي موردي و مقطعي دارند. امارات به چشم خود ديده که ايالاتمتحده بهرغم پافشاري بر اين ادعا که حملات به تاسيسات نفتي عربستانسعودي و چند نفتکش در بندر الفجيره کار ايران بوده يا هدف قرار گرفتن پهپاد امريکايي توسط ايران دست به اقدام نظامي عليه ايران نزده اما چندي بعد در يک اشتباه محاسباتي با ترور سردار شهيد قاسم سليماني در عراق، منطقه را تا لبه پرتگاه جنگ برده است. هرچند که سکوت امريکاييها در برابر حمله ايران به پايگاه عينالاسد هم به علامت سوالي در ذهن تصميمگيران اماراتي در حوزه سياست خارجي تبديل شده است. امارات امروز به اين نتيجه رسيده که ايالاتمتحده در تشديد تنش در منطقه ميان بازيگران منطقهاي نقش اصلي و پيشرو را بازي کرده اما در شرايط اضطرار به صراحت خطاب به سعوديها و فرزندخواندههايش اعلام کرده که تامين امنيت شما وظيفه سربازان امريکايي نيست. در چنين شرايطي عقل سياسي در امارات حکم ميکند که اين کشور در مسير فاصله گرفتن از تندروهاي بيحاصل محمد بن سلمان، وليعهد جوان سعودي و دونالد ترامپ قرار بگيرد، اما همين دو دستان امارات را در ميدان عمل بستهاند.
در روزهايي که نمايندگي امريکا در سازمان ملل مشغول پخش پيشنويس قطعنامه جديد تحريمي عليه ايران به منظور تمديد تحريم تسليحاتي ايران فراتر از اکتبر سال جاري است و برايان هوک در مصاحبه با خبرگزاري آسوشيتدپرس به صراحت به توسل دولتش به تروريسم اقتصادي عليه مردم ايران افتخار ميکند و ميگويد ايران بايد ميان اسلحه در سوريه يا کره در تهران يکي را انتخاب کند، امارات نميتواند براي برقراري رابطه با ايران شخصا تصميمگيري و آن را به شکافي در سد تحريم عليه ايران بدل کند. بر همين اساس در بيانيهاي که وزارت خارجه ايالاتمتحده صادر کرده به صراحت آمده است که هدف از رايزنيهاي هوک در امارات حفظ اتحاد عليه ايران بوده است.
در اين بيانيه با تاکيد بر سفر ۲۷ و ۲۸ ژوئن (هفتم و هشتم تيرماه) هوک به امارات از ديدار و رايزنيهاي هوک با «شيخ عبدالله بن زايد آل نهيان» وزير خارجه و «انور قرقاش» وزير مشاور در امور خارجي امارات خبر داد. به روايت وزارت خارجه امريکا، در اين ديدارها درباره تمديد تحريم تسليحاتي ايران در شوراي امنيت سازمان ملل صحبت و رايزني شد؛ تحريمي که قرار است ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰ (۲۷ مهرماه) منقضي شود. اين وزارتخانه افزود: «هوک نماينده ويژه (امريکا در امور ايران) مقامهاي اماراتي را در جريان تلاشهاي ديپلماتيک به منظور تمديد تحريم (تسليحاتي ايران) قرار داد و آنها درباره خطر يک مسابقه تسليحاتي در منطقه در صورت تجديد نشدن اين تحريم صحبت کردند.» بيانيه وزارت خارجه امريکا درباره رايزنيهاي ضدايراني اين مقام واشنگتن درحالي مطرح شده که او در جريان اين سفر در چند مصاحبه از لزوم تمديد تحريم تسليحاتي ايران صحبت و لفاظيها و اتهامزنيها عليه ايران را تکرار کرد.
نکته قابلتوجه در سفر برايان هوک به منطقه که با امارات متحده عربي به عنوان نخستين مقصد آغاز شد، مصاحبههاي متعدد او با چند رسانه با هدف بزرگنمايي اتحاد ادعايي عليه ايران در منطقه بود. برايان هوک در تمام اين مصاحبهها يک خط خبري را پيش برد و ادعا کرد که کشورهاي منطقه و همسايه ايران از لغو تحريمهاي تسليحاتي ايران در اکتبر جاري (اواخر مهرماه) نگران هستند. البته که هم در امارات و هم در عربستانسعودي اين ادعاي او با ابراز نگراني مقامهاي ميزبان از فعاليتهاي منطقهاي ايران توأمان شد تا به ظن برايان هوک پيامي به اعضاي شوراي امنيت سازمان ملل باشد که قرار است تا مهرماه درباره فرجام بند مربوط به لغو تحريمهاي تسليحاتي ايران پنج سال پس از اجرايي شدن برجام تصميمگيري کنند. برايان هوک در دو کشوري ادعاي نقش مخرب ايران در منطقه را مطرح کرد که دست هر دوي آنها به خون غيرنظاميان در يمن آغشته است و حتي در شرايط شيوع کرونا هم تن به کاهش حصر اقتصادي يمن ندادند.
برايان هوک در بخشي از مصاحبه با روزنامه «نشنال» گفت: «بسيار مهم است که کشورهاي منطقه يکصدا از شوراي امنيت سازمان ملل بخواهند تحريم تسليحاتي ايران تمديد شود. اين اقدامي صحيح و لازم است. اگر روسيه و چين علاقهاي به يک خاورميانه صلحآميز و با ثباتتر دارند، نبايد اجازه دهند اين تحريم منقضي شود.» برايان هوک در اين مصاحبه ضمن اشاره به افزايش همکاري امريکا با امارات، برنامه هستهاي اين کشور را صلحآميز و شفاف خواند و مدعي شد که برنامه هستهاي ايران شفاف نيست. او در ادامه ادعاهاي بيپايه و اساس از امارات به عنوان کشوري ياد کرد که روي مردم خود سرمايهگذاري ميکنند و در حال تمرين دموکراسي و مداراي سياسي هستند. هوک در حالي ادعاي عدم شفافيت برنامه هستهاي ايران را در قياس با امارات مطرح کرد که به گواه گزارشهاي آژانس بينالمللي انرژي اتمي، ايران در سال 2019 بيشترين ميزان بازرسيهاي فني اين نهاد را پذيرفته است.
رايزنيهاي ضدايراني در رياض
در ادامه تور منطقهاي برايان هوک، رسانههاي عربستانسعودي از ديدار وزير خارجه اين کشور با نماينده ويژه امريکا در امور ايران و رايزني آنها عليه ايران خبر دادند. به گزارش فارس، «فيصل بن فرحان بن عبدالله» وزير خارجه اين کشور با برايان هوک ديدار کرد. در اين نشست روابط دوجانبه و هماهنگي دو کشور در زمينههاي مختلف ازجمله تلاشهاي مشترک براي مقابله با چالشهاي منطقهاي و بينالمللي بررسي شد. طبق اين گزارش، دو طرف همچنين تحولات مربوط به پروندههاي مختلف منطقهاي ازجمله آنچه «خطر ايران عليه امنيت منطقه و تلاشهاي مشترک دو کشور براي تحقق امنيت و ثبات منطقهاي» خوانده شد را بررسي کردند.
به گزارش «اعتماد»، ايالاتمتحده با نااميد شدن از استفاده از تعبير خودساخته درباره تداوم حضور امريکا در برجام بر حجم تلاشها براي تصويب قطعنامه تحريمي جديد عليه ايران افزوده است تا شايد بتواند با استفاده از ادعاي دخالت ايران در زنجيرهاي از عملياتها عليه نفتکشها و مراکز نفتي در خليجفارس و عربستانسعودي، به هدف نهايي در شوراي امنيت برسد. بر همين اساس در چند هفته اخير شاهد عملکرد منفي آنتونيو گوترش، دبيرکل سازمان ملل در طرح ادعا عليه ايران پيرامون دست داشتن کشورمان در حمله به تاسيسات نفتي آرامکو در عربستانسعودي بوديم؛ ادعايي که با واکنش تند محمدجواد ظريف، وزير خارجه کشورمان هم روبهرو شد.
بازار