تلگرام هنوز نفس می‌کشد

اعتماد/متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

محمد رهبري/ آيا با گذشت بيش از 2 سال و نيم از فيلتر تلگرام، مردم همچنان از تلگرام استفاده مي‌کنند؟! پاسخ به اين سوال براي کسب‌وکارها، شرکت‌هاي تبليغاتي، خبرنگاران و روزنامه‌نگاران، سياستمداران و سياستگذاران فضاي مجازي اهميت دارد و به آنها کمک مي‌کند تا تصميمات بهتري در مواجهه با اين پيام‌رسان بگيرند. آخرين نظرسنجي معتبري که در اين رابطه منتشر شده، اسفند 98 توسط ايسپا انجام شده که نشان مي‌دهد 42 درصد ايرانيان همچنان از تلگرام استفاده مي‌کنند. نکته قابل‌توجه در اين نظرسنجي، اقبال روزافزون مردم به واتس‌آپ است که نشان مي‌دهد فيلترينگ تلگرام باعث افزايش کاربران ايراني واتس‌آپ شده است؛ به نحوي که پس از فيلترينگ تلگرام تا آن تاريخ، استفاده از واتس‌آپ در ميان ايرانيان حدود 40 درصد افزايش يافته است. اما پس از اسفند 98 تاکنون، وضعيت استفاده از تلگرام به کجا رسيده است؟ براي اين منظور رجوع به کلان‌داده‌ها و داده‌کاوي تلگرام روش مفيدي براي فهم سازوکار حاکم بر تلگرام است. اين داده‌ها نشان مي‌دهد که روند استفاده از تلگرام در 6 ماه ابتدايي سال کاملا نزولي بوده و اين روند در ماه مهر سال جاري متوقف شده و در اين ماه استفاده از تلگرام روندي صعودي پيدا کرده است. همان‌گونه که در نمودار بالا مشاهده مي‌شود در ماه مهر در هر روز به ‌طور ميانگين مجموع مطالب کانال‌هاي تلگرامي 1.49 ميليارد  بار ديده شده که نسبت با ماه گذشته11/0 ميليارد افزايش بازديد داشته است. معناي اين اعداد اين است که مطالب کانال‌هاي تلگرامي در مهر ماه در هر روز حدود 100ميليون بار بيشتر از ماه مهر ديده شده است. اگرچه ابعاد اين اعداد بزرگ است اما در شرايطي که روزانه به طور ميانگين حدود 2.26 ميليون مطلب تلگرام منتشر مي‌شود، عدد عجيبي نيست. يعني آنکه هر مطلب تلگرامي به طور متوسط تنها 660 بار ديده شده است. با اين حال داده‌ها نشان مي‌دهد که استفاده از تلگرام از ابتداي پاييز افزايش قابل توجهي يافته و بيش از 4 ماه قبل از آن بوده است. اين يافته کاملا هم‌راستا با يافته‌هاي به دست آمده از تلگرام در سال‌هاي گذشته است. در همه اين سال‌ها، استفاده از تلگرام در 6 ماه اول سال روندي نزولي داشته و با آغاز پاييز افزايش يافته است. اينکه چه عواملي باعث فراز و فرود استفاده از تلگرام مي‌شود، مبهم است اما به نظر مي‌رسد بازگشايي مدارس و دانشگاه‌ها در اين امر عاملي اثرگذار است.

 بازديد کانال‌هاي خبري افزايش يافته است
به موازات افزايش استفاده از تلگرام، بازديد کانال‌هاي خبري نيز افزايش يافته است. نمودار زير به خوبي نشان مي‌دهد که به جز کانال ورزش 3 بازديد کانال‌هاي خبر ديگر در فصل تابستان روندي نزولي داشته اما از ابتداي پاييز بازديد اين کانال‌ها نيز افزايش داشته است.

 مطالبي که در ماه مهر بيشتر  ديده  شد ؟
بنابراين داده‌ها نشان مي‌دهند که استفاده از تلگرام در ماه مهر افزايش يافته است. صعود تيم پرسپوليس به فينال و فوت محمدرضا شجريان استاد آواز ايران از جمله عوامل مؤثر در افزايش استفاده از تلگرام در اين ماه بوده است. يافته‌ها نشان مي‌دهد که مطالب کانال ورزش 3 از جمله پربازديدترين مطالب تلگرام در ماه مهر بوده است. اما نکته جالب توجه آن است که مطلب يکي از کانال‌هاي شرط‌بندي در مورد نتايج فوتبال، که به پيش‌بيني نتايج فوتبال فعاليت مي‌کند، با 467هزار بازديد در کنار يکي از مطالب وايرال شده در مورد شهرداري تهران بيشترين بازديد مطالب تلگرامي را در ماه مهر داشته است. توجه به مطالب يک کانال شرط‌بندي گوياي آن است که در زير پوست تلگرام چه مي‌گذرد. البته با توجه به کانال‌هاي تلگرامي که اين مطالب را منتشر کرده‌اند به نظر مي‌رسد هر دو يعني مطلب شرط‌بندي و مطلب مربوط به شهرداري، مطلب با کمک کانال‌هاي تبليغاتي، پخش شده و بازديد آنها افزايش يافته است.  

---

بازار

---

وضعيت کانال‌هاي سياسي در تلگرام  ؟ 
روند کاهشي استفاده از تلگرام در 6 ماه اول سال بر روي کانال‌هاي سياسي، اعم از کانال‌هاي وابسته به مخالفان جمهوري اسلامي، اصولگرايان و اصلاح‌طلبان تاثيرگذار بوده است. داده‌هاي به ‌دست آمده حاصل از داده‌کاوي روي بازديدهاي 4 کانال ممکلته، سپاه قدس، امتداد و فرداي بهتر(مصطفي تاجزاده) نشان مي‌دهد که به جز کانال امتداد، ديگر کانال‌ها با کاهش مخاطب و بازديد مطالب مواجه شده‌اند؛ حتي در ماه مهر که استفاده از تلگرام و بازديد کانال‌هاي تلگرامي رشد داشته است. همان‌گونه که در جدول فوق نيز مشخص است به‌جز کانال امتداد، ساير کانال‌ها در ابتداي هر فصل با افت بازديد مواجه بوده‌اند و فقط کانال تلگرامي امتداد است که نسبت به ابتداي سال با افزايش بازديد مواجه بوده است. نکته قابل‌ توجه در ميان اين کانال‌‌ها آن است که کانال‌هاي منسوب به اصلاح‌طلبان به‌شدت بازديد کمتري از ديگر کانال‌ها دارند و اين درحالي است که اصولگرايان مدعي هستند که از تلگرام خروج کرده‌اند. داده‌هايي که به‌ خوبي نشان مي‌دهد چرا صداي اصلاح‌طلبان شنيده نمي‌شود. افت بازديد کانال ممکلته را که توسط مخالفان جمهوري اسلامي اداره مي‌شود، مي‌توان به کاهش اميد به اين گروه نيز تعبير کرد. با اين حال آنچه از مجموع داده‌هاي بالا مي‌توان استنتاج کرد آن است که تلگرام در مهر ماه مجددا رونقي نسبي گرفته و هنوز محيطي پويا و زنده دارد و بسياري از ايرانيان همچنان از آن استفاده مي‌کنند؛ هرچند ميزان بازديد  مطالب کانال‌هاي سياسي نشان‌دهنده کاهش اعتماد مخاطب به اين کانال‌ها و چه ‌بسا خود آن گروه‌هاست. به طور کلي مي‌توان گفت که فيلترينگ تلگرام نتوانسته مانع از استفاده از تلگرام شود و به همين دليل اين شبکه همچنان بستري مناسب براي تبليغات و اطلاع‌رساني است که کنار آن به دليل امکانات فراواني که اين اپليکيشن در اختيار کاربرانش قرار مي‌دهد براي ارتباطات شخصي نيز کارآمدي بالايي دارد و شايد همين امر راز ماندگاري تلگرام با وجود فيلترينگ باشد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar