چند روایت از فروش فایزر در تهران

همشهري/متن پيش رو در همشهري منتشر شده و انتشار آن به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

سخنگوي سازمان غذا و دارو: هرگونه تزريق واکسن فايزرممنوع است و وارد‌کننده و تمام عوامل آن قاچاقچي به شمار مي‌روند
 
بررسي‌هاي همشهري نشان مي‌دهد، بازار غيررسمي فروش 25 تا 60ميليون توماني واکسن کروناي آمريکايي «فايزر» در تهران راه افتاده است که به صورت قاچاق وارد مي‌شود؛ بازاري که با توقف واکسيناسيون در ايران، کمبود واکسن و جاماندن خيلي‌ها از دوز دوم، از سوي بازارياب‌ها، با جذب متقاضيان واکسن، رونق گرفته است. تمام سازوکار جذب متقاضي، به شکل محتاطانه و درصورت معرفي از سوي افراد مورد اعتماد آنها، با ارائه کدملي، شماره گذرنامه و تشکيل يک گروه 5 تا 6نفره انجام مي‌شود. اين افراد در چند نقطه شهر، دفاتر و مطب‌هايي دارند که فعاليت عمده آنها، فروش و تزريق واکسن است. در اين دفاتر و مطب‌ها، يخچال‌هاي پيشرفته‌اي براي نگهداري از اين واکسن‌ها که ادعا مي‌شود فايزر است قرار دارد، تزريق واکسن از سوي افرادي که در کار تزريقات هستند انجام مي‌شود و همان جا هم کارت واکسن که مهر وزارت بهداشت کردستان عراق را دارد، به افراد داده مي‌شود.

---

بازار

---

قيمت هر دو دوز واکسن 25 تا 60ميليون تومان با توجه به معرف و بازارياب و محل تزريق متفاوت است. همه اينها در شرايطي است که با توجه به حفظ زنجيره سرد اين واکسن و نگهداري آن در مخازن سرمايشي پيشرفته، حالا هشدارها نسبت به کيفيت اين واکسن‌ها و تقلبي‌بودن آنها بالا رفته است و همه اين‌ها در حالي است که سخنگوي سازمان غذا و دارو به همشهري مي‌گويد هرگونه تزريق واکسن فايزرممنوع است و وارد‌کننده و تمام عوامل آن قاچاقچي به شمار مي‌روند.
همشهري در اين گزارش ميداني- تحقيقي، جزئيات قابل‌توجهي از فعاليت مافياي تزريق واکسن به‌دست آورده است.

 دفتر اداري براي تزريق واکسن فايزر
مکان يک واحد اداري در ساختماني نيمه‌اداري در يکي از خيابان‌هاي شمال تهران است. افراد با هماهنگي قبلي و با نام بردن معرف که همان بازارياب است، اجازه ورود پيدا مي‌کنند. شرط ورود، حضور 5نفر براي انجام اقدامات اوليه واکسيناسيون است، هر ويال(شيشه واکسن) براي 5 تا 6نفر مورد استفاده قرار مي‌گيرد و به‌گفته متصدي مرکز، اگر تعداد کمتر از اين باشد، امکان واکسيناسيون وجود ندارد. متقاضيان با کارت‌هاي پرپول، دور ميزي در يکي از اتاق‌ها جمع مي‌شوند، کارت ملي و گذرنامه‌شان را ارائه و توضيحات اوليه را گوش مي‌دهند؛ توضيحات را متصدي اصلي اين دفتر که با واسطه‌ها در ارتباط است، ارائه مي‌کند: «هر ويال واکسن فايزر براي 5نفر و هر نفر 25ميليون تومان براي دو دوز تخفيف هم نمي‌دهيم. 16ميليون براي تزريق دوز اول و بيعانه پرداخت مي‌شود، 21روز بعد ‌براي دريافت دوز دوم، مابقي پول که 9ميليون تومان است، گرفته مي‌شود. » او مي‌گويد تمام سازوکارها را واسطه‌ها انجام مي‌دهند. متقاضيان تزريق واکسن را بازارياب يا همان واسطه به آنها معرفي مي‌کند. شرط اول هم ارائه اسامي 5نفر است، همان ابتدا هم عنوان مي‌شود پس از شنيدن توضيحات و درصورت رضايت و اقناع، واکسيناسيون انجام مي‌شود.
هر نيم‌ساعت، به گروهي وقت واکسيناسيون داده شده است و افراد در قالب گروه‌هاي 5نفره وارد مي‌شوند.
نگراني اوليه بيشتر متقاضيان، از کيفيت واکسني‌است که ادعا مي‌شود فايزر است. اما مسئول همان دفتر توضيح مي‌دهد: «اين واکسن‌ها را با کانتينرهاي يخچال‌دار وارد مي‌کنيم و تا حالا هم مشکلي ايجاد نشده است. اگر زنجيره سرماي اين واکسن رعايت نشده باشد، زماني که با سرم مخلوط شود، کف مي‌کند و زرد‌رنگ مي‌شود. همچنين زماني هم که ويال را جلوي خودتان از يخچال خارج مي‌کنيم، پس از قرار گرفتن در معرض دماي هواي معمولي اتاق اگر زنجيره سرماي آن حفظ نشده باشد، ليبل (برچسب) آن جدا مي‌شود. يک نکته ديگر اينکه واکسن‌هاي اصلي هنگام باز‌شدن صدايي مثل باز‌شدن در نوشابه دارند و اگر با هدف پرکردن مايعي غير از مايع واکسن اصلي در آن قبلا باز شده باشد، هنگام بازشدن از سوي ما صدايي نخواهد داشت.» او مي‌گويد تمام اين اقدامات جلوي متقاضيان واکسن انجام مي‌شود تا اطمينان لازم را پيدا کنند. او کارت‌هاي مخصوص را نشان مي‌دهد و ادعا مي‌کند اينها کارت واکسن است که مهر وزارت بهداشت کردستان عراق را دارد: «اين کارت‌ها را وزارت بهداشت کردستان عراق صادر مي‌کند که مهر آن هم مورد تأييد جهاني است. به همين دليل براي تزريق بايد کارت ملي و پاسپورت ارائه شود تا شماره گذرنامه روي همين کارت ثبت شود، شماره ملي هم براي ثبت در آينده است تا اگر به هر دليلي واردات فايزر به کشور آزاد شد، مورد تأييد قرار گيرد.» به‌گفته او، سريال‌هاي پشت اين کارت، قابل اسکن است و از قبل صادر شده. اين کارت‌ها توسط تزريق‌کنندگان پر و تکميل مي‌شود. همزمان با اسکن بارکدهاي خورده‌شده روي جعبه‌هاي واکسن هم مي‌توانيد وارد سايت اصلي شرکت داروسازي فايزر شويد.
 او براي جلب اعتماد، اين اجازه را به متقاضيان مي‌دهد تا يخچالي را که واکسن‌ها در آن نگهداري شده‌اند‌ از نزديک ببينند و از آن عکس بگيرند تا مطمئن شوند. يخچال کوچک جيوه‌اي رنگ، در اتاق انتهاي دفتر قرار گرفته است. روي يخچال صفحه نمايشي وجود دارد که عدد منفي 80درجه را نشان مي‌دهد. مسئول دفتر، در آن را با اهرمي که کنارش است باز مي‌کند و مه غليطي بالا مي‌آيد، ويال‌ها در ظرف‌هاي پلاستيکي کوچکي قرار گرفته‌اند. در هر ظرف 2 تا 3 ويال قرار دارد که هر ويال براي 5 تا 6نفر مورد استفاده قرار مي‌گيرد. ظرف‌ها بارکد مخصوص دارند و با اسکن آنها تمام مشخصات واکسن توليد‌شده روي سايت‌FDA (سازمان غذا و داروي آمريکا) باز مي‌شود و البته برگه اطلاعات براي دريافت‌کنندگان واکسن فايزر به همه زبان‌ها‌ حتي فارسي وجود دارد. او درباره ايجاد ايمني از سوي اين واکسن‌ها هم مدعي‌است: «‌تأييد ايمني واکسن، 2هفته پس از تزريق دوز دوم در آزمايشگاه... با يک آزمايش mRNA انجام مي‌شود. بررسي پروتئين‌هاي بدن که نشان مي‌دهند آنتي‌بادي‌ها و سلول‌هاي ايمني در بدن فرد تشکيل شده و دريافت‌کننده فايزر ديگر ويروس‌ را به ساير افراد منتقل نمي‌کند.» خبرنگار همشهري با همان آزمايشگاهي که نامش برده شد، تماس گرفت. متصدي آزمايشگاه اما اين توضيحات را داد: «فرقي نمي‌کند چه واکسني زده باشيد، از فايزر تا سينوفارم و آسترازنکا، مي‌توانيد با يک تست 3مرحله ميزان ايمني و آنتي‌بادي بدن‌تان را مشخص کنيد. قيمت آن هم 180هزار تومان است، مشروط به اينکه 40روز از زمان تزريق دوز دوم گذشته باشد.»
متصدي همان دفتر فروش و تزريق واکسن، در ميان صحبت‌هايش ادعا مي‌کند که فعاليت اين مراکز، از پيش از عيد شروع شده و در اين مدت هزاران نفر واکسني راکه ادعا مي‌شود فايزر است تزريق کرده‌اند؛ اسامي بازيگران و کارگردان‌هاي معروف، چند نفر از مسئولان و اعضاي هيأت مديره چند بيمارستان خصوصي را مي‌آورد.
براساس ادعاهاي او، آنها 3دفتر دارند که يکي از اين دفاتر، در بيمارستاني قرار دارد. با اين حال اين توضيح را مي‌دهد که در بيمارستان‌ها قيمت تزريق اين واکسن‌، کمتر است چرا‌که آنجا هر ويال را براي 6 تا 7نفر تزريق مي‌کنند. درحالي‌که اينجا هر ويال تنها براي 5نفر استفاده مي‌شود که ايمني واکسن را کم مي‌کند. متقاضيان درصورت ابتلا به بيماري خاص، وضعيت آنها از سوي پزشکان همين مرکز به‌صورت تلفني مورد بررسي قرار مي‌گيرد تا پس از تزريق مشکلي ايجاد نشود.
 
در اسفندماه پارسال، فايزر 80ميليون تومان فروخته مي‌شد
زنگ در به صدا در‌مي‌آيد؛ زن جواني ماسک‌زده وارد مي‌شود. او يکي از همان واسطه‌‌هاست که قرار است گروه 5نفره‌اش تا دقايقي ديگر از راه برسد. مي‌گويد:گروه بعدي هم در راه است. مسئول دفتر مي‌گويد اين واسطه هميشه زودتر از گروهش مي‌رسد. خودش را کارشناس ارشد پرستاري معرفي مي‌کند: «من تمام کساني را که نياز به واکسن دارند يا بيمار خاص هستند، همين جا واکسن زده‌ام. آنطور که متوجه شدم تنها واردکننده فايزر همين شرکت است و اين قيمتي هم که اعلام کرده‌اند اصلا جاي ديگري پيدا نمي‌کنيد حتي درباره واکسن‌هاي معمولي‌تر. يکي از بيماران من آسترازنکا خواسته که اصلا قابل مقايسه با فايزر نيست قيمتش 160ميليون تومان است. سينوفارم را 18ميليون مي‌زنند. اسفند سال گذشته هم فايزر بود و با 80ميليون تزريق مي‌کردند اما الان 25ميليون تومان قيمت خوبي است.»

واکسيناسيون در برخي مطب‌ها و تعدادي از باشگاه‌هاي ورزشي لوکس

فروش و تزريق غيرقانوني واکسن‌هايي که ادعا مي‌شود فايزر است تنها در اين مرکز انجام نمي‌شود. در يکي از مطب‌هاي خصوصي هم تزريق واکسن فايزر به قيمت بسيار بالاتري انجام مي‌شود. اين واکسن‌‌ها از امارات وارد ايران مي‌شود و 2دوز آن 30ميليون تومان است. يکي از کساني که در اين مطب‌ واکسن زده، به همشهري مي‌گويد: «تمام مبلغ را همان اول گرفتند، کسي که به ما اطلاعات مي‌داد مي‌گفت اين واکسن‌ها با گارد آمونياک و پلمب شرکت توليدکننده اصلي وارد شده است.» در يکي از باشگاه‌هاي ورزشي تهران هم، در يک‌ماه و نيم گذشته، چندين نفر مي‌گويند: واکسن فايزر تزريق کرده‌اند. به‌گفته خودشان بعد از تور واکسن که نوروز برگزار شد، يکي به آنها پيشنهاد داده که با هزينه کمتر از سفر به يکي از کشورهاي خارجي در همين تهران واکسن بزنند. قيمت هم از هزار تا 3هزار دلار متفاوت بوده است. به‌دليل اينکه اطمينان کامل نسبت به واردکننده اين واکسن داشتند، از ورود اين واکسن استقبال کرده‌اند. هر‌چند که فقط چند تزريق در همان زمان انجام شده و زماني که براي ديگر اعضاي خانواده تقاضا کرده بودند به آنها اعلام شده که امکان ورود دوباره اين واکسن در شرايط فعلي وجود ندارد.

 پورسانت براي هر متقاضي واکسن، 250هزارتومان
محمود هادي‌پور، کارشناس دارو و داروخانه‌دار است و مي‌گويد تا‌به‌حال چندين‌نفر به او مراجعه‌ کرده و اعلام کرده‌اند واکسن فايزر تزريق کرده‌اند. او به همشهري مي‌‌گويد ظاهرا شرايط به اين صورت است که هر نفر براي تزريق واکسن بايد از سوي 2نفر به اعضاي اصلي، معرفي شود تا او را عضو يک گروه تلگرامي کنند، آنجا کدملي افراد گرفته مي‌شود. سپس بايد به‌صورت يک گروه 6نفري، براي دريافت واکسن اقدام کنند. به‌گفته هادي‌پور، در اين ميان بازارياب‌هايي‌ هستند که با معرفي اين افراد، از فروشنده اصلي براي هر نفر، پورسانت مي‌گيرند. براي واکسن‌هاي 25ميليون توماني، سهم ويزيتورها براي هر نفر، 250هزار تومان است. وقتي يک گروه 6نفره معرفي مي‌‌کنند، يک ميليون و 500هزار تومان دريافت مي‌کنند.  اين داروساز اما نسبت به سلامت اين واکسن‌ها، ترديد دارد. او مي‌گويد که برخي از افراد اعلام کرده‌اند که واکسني که برايشان تزريق شده در يخچال‌هاي سايد باي سايد نگهداري مي‌شده است: «اگر ممنوعيت ورود اين واکسن نبود، مي‌شد از سلامت واکسن‌ها، حفظ زنجيره سرد آنها و... اطمينان پيدا کرد.»
به‌گفته او، ايران تا امروز، يکي از ضعيف‌ترين کشورها از نظر واکسيناسيون عمومي بوده و همين مسئله سبب شده تا مردم به سمت بازارهاي زيرزميني بروند، هر‌چند که هر کسي هم توانايي پرداخت هزينه خريد اين واکسن‌ها را ندارد: «اگر اجازه مي‌دادند بخش خصوصي به اندازه توان خود واکسن‌ کرونا را با ارز آزاد وارد کند، عده‌اي اين واکسن‌ها را تزريق مي‌کردند و ايمني براي گروهي ايجاد مي‌شد.» هادي‌پور مي‌گويد اصلا مشخص نيست اين واکسن‌ها به چه صورت وارد ايران شده، چطور نگهداري شده و چه موادي دارد، با اين اتفاقات سلامت مردم به خطر مي‌افتد: «ممنوعيت‌ها هميشه به سود گروهي تمام مي‌شود. اين اتفاقات جيب عده‌اي را پر مي‌کند، درست مانند تحريم‌ها که منجر به کاسبي گروهي شده است.»

فروش واکسن فايزر در بازار ايران درست است؟
کيانوش جهانپور، مدير روابط‌عمومي وزارت بهداشت و سخنگوي سازمان غذا و دارو اما در پاسخ به همشهري بدون اينکه فعاليت اين مراکز را رد کند، تأکيد مي‌کند که هرگونه تزريق واکسن فايزر ممنوع است و وارد‌کننده و تمام عوامل آن قاچاقچي به شمار مي‌روند. با اين حال اين توضيح را مي‌دهد که «درباره فروش واکسن فايزر در بازار سياه ايران اطلاعات ضد‌ونقيضي به ما اعلام شده است و حتي فيلمي مربوط به يک پالت کوچک واکسن فايزر هم در شبکه‌هاي مجازي منتشر شده است؛ البته مشخص نيست که اين فيلم در ايران ضبط شده يا در يکي از کشورهاي همسايه، اما به‌دليل اينکه شهروندان عراقي از زدن واکسن فايزر سرباز مي‌زنند و به زدن اين واکسن اعتقاد ندارند. احتمال ورود اين واکسن از طريق مرز عراق دور از ذهن نيست.»
او مي‌گويد: «موضوعي که بايد به آن توجه کرد، اين است که زنجيره سرد واکسن فايزر، دماي منفي ۶۰ تا ۷۰ درجه سانتي‌گراد است و به اين دليل، امکان جابه‌جايي آن با اين شرايط در هيچ محموله و کانتينري وجود ندارد. تامين تجهيزات و نبود زنجيره سرد و نداشتن يخچال‌هاي مخصوص از جمله موضوعاتي است که سبب مي‌شود نتوان واکسن فايزر را به‌راحتي جابه‌جا کرد و با فرض اينکه واکسن کنوني، فايزر هم باشد در جابه‌جايي به‌طور قطع اثربخشي خود را از دست داده است.»
به‌گفته جهانپور، نبايد اين موضوع را ناديده گرفت که هم‌اکنون تقاضا براي واکسن، بيشتر از عرضه است و اين مسئله، بازاري را براي افراد سودجو فراهم کرده تا واکسن‌هاي تقلبي را به‌عنوان واکسن اصلي با قيمت‌هاي بالا عرضه کنند. درنهايت بايد گفت که امکان انتقال واکسن فايزر با شرايط خاصي که دارد، وجود ندارد و حتي مي‌تواند خطرات جاني براي افراد تزريق‌کننده به‌دنبال داشته باشد. به‌گفته او، اينگونه فعاليت‌ها بايد از سوي عوامل انتظامي، امنيتي و قضايي شناسايي شده و با آنها برخورد شود. او تأکيد مي‌کند که واکسن مورد ادعاي اين افراد از نظر وزارت بهداشت غيرقابل مصرف است. سخنگوي سازمان غذا و دارو، روز گذشته در پاسخ به خبرنگار خبرگزاري ميزان درباره تزريق 5ميليون دوز واکسن فايزر به قيمت 20ميليون تومان در بيمارستاني در شمال تهران هم تنها به گفتن اين جمله‌ها بسنده کرد: «افرادي که ارقام اينچنيني را بيان مي‌کنند، احتمالا نه مي‌دانند واکسن چيست و نه نسبت به دوز آن آگاهي دارند؛ اين اقدام قاچاق است.»

 
فايزر روي دوش کولبران ؟
ماجراي واردات غيرقانوني قاچاق و فروش و تزريق واکسن اما به شکل وسيع‌تر هم مطرح شده است؛ حتي شنيده مي‌شود که اين واکسن‌ها از مرزهاي غربي از سوي کولبران بانه، مريوان و مهران قاچاق مي‌شود؛ کولبراني که البته به صراحت حمل و ورود واکسن را تأييد يا رد نمي‌کنند؛ چراکه به‌گفته خودشان در برخي موارد از محتويات آنچه وارد مي‌کنند، خبر ندارند.
 يکي از کولبران در بانه، واردات محدود واکسن از سوي برخي از کولبران را تأييد مي‌کند و به همشهري مي‌گويد: «تا جايي که من اطلاع دارم، از مرز ما تنها يک‌بار اين اتفاق رخ داد. محموله هم مربوط به سربازهاي عراقي بود که اعتقادي به زدن واکسن نداشتند و آن را به يک شرکت در تهران فروختند. فکر مي‌کنم واکسن‌ها را در بسته‌هاي 50در 30سانتي‌متري گذاشته بودند و حدود يک‌ساعت طول کشيد تا از مرز وارد شود؛ انگار که 60عدد گوشي موبايل را در يک کارتن بسته‌بندي کنند. از آنجا هم يکي از کاميون‌دارها 40ميليون هزينه بار گرفت و به سمت تهران بارگيري کرد. برخي کولبران نمي‌دانند چه چيزي وارد مي‌کنند، مراودات تبادل کالاي ما با عراق بسيار زياد است و حتي زميني و با خودرو هم برخي کالاهاي قاچاق از طريق مرزهايي ازجمله سيران‌بند وارد مي‌شود.»
يکي از وارد‌کنندگان دارو هم اين ماجرا را به‌طور ضمني تأييد مي‌کند. او که نخواست نامش در گزارش بيايد، به همشهري مي‌گويد: «عمدتا براي واردات داروي قاچاق به کشور سختگيري چنداني نمي‌شود. برخوردهاي قانوني بيشتر درباره صادرات دارو انجام مي‌شود. درباره واکسن فايزر هم نخستين چيزي که احتمال آن وجود دارد، قاچاق واکسن از مبادي کشورهايي ازجمله عراق، ترکيه و سپس امارات است. به‌نظر مي‌رسد کشورهايي که مردم‌شان اعتقاد چنداني به تزريق واکسن ندارند و واکسن‌هاي خريداري شده روي دست‌شان مانده به هر طريقي اقدام به فروش اين واکسن‌ها به ايران مي‌کنند.»
خبر واردات واکسن توسط کولبران از مرزهاي بانه، مريوان و نوسود به گوش مديرعامل يک شرکت گردشگري ايران- عراق هم رسيده است. او هم مي‌گويد: «قاچاق دارو هميشه از ايران به سمت کردستان عراق پررونق‌ بوده؛ چراکه بارها شنيده‌ايم که داروهاي واردشده به کشور را با ارز 4200توماني به جاي توزيع در داخل از طريق همين مرزها به کردستان عراق مي‌فرستند؛ بنابراين در اين شرايط با وجود اينکه آنها واکسن فايزر را به‌وفور در اختيار دارند، به‌راحتي به ايراني‌ها مي‌فروشند.» به‌گفته اين فعال گردشگري که نخواست نامش نوشته شود، واردات واکسن آمريکايي کرونا عمدتا زماني صورت مي‌گيرد که قرار است مقدار قابل‌توجهي کالاهاي متفاوت وارد شود. در اين شرايط 300، 400کولبر با هم کالا وارد مي‌کنند و معلوم نيست که کدام بار واکسن است: «البته اينکه زنجيره سرد و کيفيت اين واکسن‌ها به چه صورتي تامين مي‌شود را نمي‌دانم، اما يخدان‌ واکسن‌هاي فايزر هم در ابعاد همين کالاهايي است که روزانه روي دوش کولبران وارد مي‌شود و حتي يک جايي ديدم که يکي از اين يخدان‌ها با آرم فايزر را براي فروش گذاشته بودند.»

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar