تهران و ریاض روی مدار مذاکره

ايران/متن پيش رو در ايران منتشر شده و بازنشرش در آخرين خبر به معناي تاييد آن نيست

 وزير خارجه عراق بر نقش کشورش در مذاکرات تهران و رياض صحه گذاشت. «فؤاد حسين» در حالي نقش بغداد در مذاکرات پنهان ايران و عربستان را يادآور مي‌شود که اين دو کشور از سال ۱۳۹۴در پي حمله شماري از افراد به سفارت عربستان در ايران، روابط ديپلماتيک خود را قطع کرده و وارد فاز جديدي از خصومت شدند. اين سردي رابطه با روي کار آمدن دونالد ترامپ، رئيس جمهور سابق امريکا و پشتيباني او از متحدان عربش در مواجهه با ايران شدت گرفت. مشارکت «بن سلمان»، وليعهد جوان سعودي که عملاً زمام اين کشور را در دست گرفت، در سياست فشار حداکثري ترامپ، چرخش آشکاري در موضع عربستان نسبت به ايران به وجود آورد که به نحو قابل توجهي در رقابت اين کشور با ايران در سه محور سوريه، عراق و يمن بازتاب يافت. مقام‌هاي سعودي با ادعاي اينکه ايران در سال‌هاي اخير جنگ ‌نيابتي را به جاي رويارويي مستقيم در منطقه برگزيده است، چاره اين رويکرد ايران را تحت ‌فشار قراردادن و حتي رويارويي مستقيم با ايران ديدند. اما جنگ فرسايشي رياض در يمن و نيز شکست‌هاي متعاقبي که در عراق و سوريه متحمل شد و از سوي ديگر ناکامي ائتلاف‌هايي که عربستان به بهانه ائتلاف عليه تروريسم به دست آورد يا شکست در تشکيل جبهه کشورهاي اسلامي عليه ايران از جمله دلايلي بود که رياض را در ماه‌هاي اخير به تجديدنظر در سياست شکست خورده‌اش پيرامون ايران وادار کرد. اين در حالي بود که نبايد از تغيير رويکرد دولت امريکا در پي حضور «جو بايدن»، رئيس جمهور جديد امريکا نسبت به منطقه و بويژه ايران غافل شد. اتفاقي که از نخستين پيامدهاي آن کاهش تنش نظامي و توقف حمايت‌هاي پيدا و پنهان امريکا از عربستان در مقابله با قدرت ايران بود.

---

بازار

---

در چنين شرايطي بود که «بن سلمان» وليعهد جوان سعودي بعد از روي کار آمدن «بايدن» در مصاحبه‌اي اعلام کرد که «سياست خارجي عربستان متکي به منافع آن است و عربستان براي تقويت ائتلاف با تمامي شرکاي خود در جهان تلاش مي‌کند و علاقه‌مند به برقراري روابط خوب و متمايز با ايران است». متعاقب اين موضعگيري، خبرهاي متعددي از مذاکرات پنهان تهران و رياض با ميانجيگري بغداد منتشر شد. حسن روحاني، رئيس جمهوري کشورمان هم اواخر ارديبهشت ماه گذشته در گفت‌و‌گوي تلفني با «مصطفي الکاظمي»، نخست‌وزير عراق از نقش مثبت بغداد در ميانجيگري به منظور حل اختلافات ميان کشورهاي منطقه استقبال کرد. «ايرج مسجدي» سفير ايران در عراق هم گفت که جمهوري اسلامي از ميانجيگري بغداد براي نزديک کردن تهران به کشورهايي که روابط سردي ميان آنها با ايران برقرار است، حمايت مي‌کند و اين موضوع را به مقامات عراقي هم اطلاع داده است.

اين مذاکرات نخستين بار بيشتر از سه ماه قبل از سوي روزنامه بريتانيايي «فايننشال تايمز» رسانه‌اي شد. منابع استنادي فايننشال تايمز مدعي شدند، اولين دور مذاکرات مستقيم عربستان سعودي و ايران در تاريخ نهم آوريل (۲۰ فروردين) انجام شد و به گفته يکي از مقام‌ها، اين گفت‌و‌گوها مثبت بوده است. کمي بعد سعيد خطيب‌زاده، سخنگوي وزارت امور خارجه ايران نيز مذاکرات صورت گرفته ميان ايران و عربستان را تأييد و هدف آن را مسائل دوجانبه و منطقه‌اي خواند. مقامات عراقي هم اعلام کردند که عراق ميزبان چند دوره از گفت‌و‌گوهاي ايران و عربستان و خواهان بهبود روابط آنها بوده است. به گفته منابع آگاه موضوع جنگ در يمن در دو دور گفت‌و‌گويي که صورت گرفته است، محوريت داشته است و همچنين سعودي‌ها تلاش کردند تا از پايان يافتن حملات مستمر حوثي‌ها که مورد حمايت ايران هستند، به نهادهاي نفتي و اقتصادي خود اطمينان حاصل کنند.

در همين حال «فيصل بن فرحان» وزير امور خارجه عربستان سعودي در مصاحبه با يک روزنامه ايتاليايي اظهار داشت که کشورش از گفت‌و‌گو با ايران استقبال مي‌کند اما تهران بايد پايبندي خود را به تضمين امنيت و ثبات منطقه با حقايق اثبات کند. او در ادامه موضع ايران و عربستان سعودي در قبال گفت‌وگوهاي اخير را که چند ماه پيش در عراق آغاز شد، مثبت خواند و ابراز اميدواري کرد که اين گفت‌و‌گوها منجر به بسته شدن صفحه پيشين شود.

سخنگوي وزارت امور خارجه ايران هم در توضيح بيشتر پيرامون اين مذاکرات که نمايندگي آن از سوي ايران برعهده هيأتي شامل نمايندگان شوراي عالي امنيت ملي و نهادهاي نظامي و امنيتي است، گفت که ايران با ارائه پيشنهادها و طرح‌هايي براي گفت‌وگو و همکاري در منطقه خليج فارس، پيشگام مسير مودت و همکاري منطقه‌اي بوده و از تغيير لحن عربستان سعودي استقبال مي‌کند. او افزود: «ما خواهان اين توافق هستيم تا عراق را از صحنه‌اي براي درگيري‌هاي خود خارج کنند و سپس براي ايجاد ثبات به تلاش خود ادامه دهند؛ يک عراق پايدار و امن بسيار بيشتر از يک کشور پاره‌ پاره و غرق در مشکلات در تمام سطوح به آنها خدمت خواهد کرد.» علي ربيعي، سخنگوي دولت هم ماه گذشته در اين رابطه خبر داد که در گفت‌و‌گوهايي که تاکنون بين ايران و عربستان انجام شده، مسائل ميان دو کشور از موضعي دوستانه و با حسن نيت به بحث گذاشته شده و پيشرفت‌هايي هم به دست آمده است و اين گفت‌و‌گوها تا به حداقل رساندن اختلاف نظرها ادامه خواهد يافت.

حالا وزير خارجه عراق در خصوص تلاش بغداد در راستاي انجام گفت‌و‌گوهاي سعودي-ايراني گفته است: «براساس اطلاعاتي که دارم دور سوم گفت‌وگوهاي ايران و عربستان به پايان رسيد و اين گفت‌وگوها راضي کننده بود و مسأله مهم اين است که دو طرف شروع به رايزني درمورد موضوعاتي شدند که مرتبط با روابط دوجانبه است». به گزارش ايسنا، فؤاد حسين همچنين از سفر چند روز آينده برهم صالح رئيس جمهور عراق در رأس هيأتي و با حضور وزير خارجه به ايران خبر داد و گفت: با طرف ايراني بحث و رايزني‌هايي خواهيم داشت.حسين گفت که درخصوص روابط تهران و بغداد و روابط ايران و امريکا با طرف ايراني رايزني خواهند کرد زيرا اين روابط مي‌تواند تأثيرات منفي و مثبت بر وضعيت سياسي عراق داشته باشد.

انتظار مي‌رود دور جديد اين گفت‌و‌گوها بعد از آغاز به کار ابراهيم رئيسي، رئيس جمهور جديد کشورمان صورت گيرد. اين در حالي است که به دنبال موضع‌گيري رئيس جمهور منتخب ايران دربار تمايل به بهبود روابط با همسايگان و به طور خاص عربستان سعودي «فيصل بن فرحان» وزير خارجه اين کشور گفته است که رياض صحت اظهارات رئيسي را براساس واقعيت موجود قضاوت خواهد کرد.
به اعتقاد صاحبنظران منطقه و بين‌الملل، اين گفت‌و‌گوها تغيير مهمي در رويکرد بازيگران ذينفوذ منطقه به وجود مي‌آورد و خاورميانه را با تحولات جديدي رو‌به‌رو خواهد کرد. اين مسأله بويژه از آن جهت حائز اهميت است که گفت‌و‌گوهاي جاري فارغ از فشارهاي خارجي و متناسب با منافع و خواست‌هاي ملي هر يک از طرفين صورت مي‌گيرد. چه عربستان امنيت ملي خود را متأثر از رقابت‌هاي منطقه‌اي ديده و راهکار تأمين آن را در دوري از تشديد تنش‌ها و چراغ سبز به مذاکره با ديگر بازيگران قدرتمند منطقه همچون ايران پيش‌بيني کرده است. بي‌ترديد مزاياي حاصل از اين تحولات شامل حال همه کشورهاي منطقه از جمله عراق خواهد شد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar