شوک نفتی ایران و روسیه به بازارهای غرب

روزنامه جوان/ گزارش پيش رو در جوان منتشر شده و انتشار آن در اخرين خبر الزاما به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست در حالي که اخباري به نقل از وزير انرژي روسيه درباره توافق نفتي ايران و روسيه حکايت داشت، اما برخي خبرها حاکي از تکذيب چنين توافقي است. نکته جالب اينکه با انتشار خبر تفاهم مسکو- تهران در يک روزنامه روسي، ارزش سهام شرکت بزرگ امريکايي 139 واحد سقوط کرد. به گزارش جوان، تحريم‌هاي اقتصادي غرب عليه ايران و روسيه سبب شده تا اين دو کشور براي مقابله با تحريم‌هاي يکجانبه و دور زدن آنها بيش از پيش به هم نزديک شوند. انتشار توافق احتمالي 20 ميليارد دلاري در بخش انرژي در زماني که اوج تحريم‌هاي اروپا و امريکا عليه ايران و روسيه است، مي‌تواند سرآغاز دور جديدي از اتحادهاي منطقه‌اي براي مقابله با جبهه غرب باشد. اين قرارداد نفتي که در ظاهر براي فروش نفت ايران به روسيه است، در صورت عملي شدن مي‌تواند برگ برنده‌اي براي ايران در فروش انرژي خود باشد، آن هم زماني که مذاکرات هسته‌اي ايران با 1+5 در جريان است، ضربه مهلکي بر پيکر تحريم‌هاي غرب است که سعي داشت تا با گسترش دامنه تحريم‌ها عليه ايران، بتواند آن را بر سر ميز مذاکره با غرب بکشاند. تکذيب خبر اين توافق از سوي وزارت نفت ايران درحالي است که روزنامه انگليسي ديلي تلگراف روز چهارشنبه در اين زمينه نوشت: «ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهور روسيه با عقد قرارداد 20 ميليارد دلاري با ايران، تحريم‌هاي غرب عليه کشورش را پس مي‌زند.» بر اساس اين گزارش، روسيه با اين قرارداد پنج ساله در زمينه‌هاي مختلفي به ايران کمک مي‌کند. هرچند که دولت روسيه سه شنبه شب خبر عقد قرار داد نفتي با ايران را تأييد نکرد اما با وجود اين چرخش موضع انتشار اين خبر به بازارهاي امريکا ضربه ‌زد. با انتشار اين خبر ارزش سهام شرکت بزرگ «داو» 139 واحد سقوط کرد. به گزارش ديلي تلگراف، در صورت عملي شدن، روسيه روزانه 500 هزار بشکه نفت خام از ايران خواهد خريد. اين گزارش افزود:همچنين اين قرارداد وضعيت برد- برد براي ايران و روسيه بوده و براي دور زدن تحريم‌هاي غرب جهت محدوديت در بخش انرژي دو کشور نقش مهمي ايفا خواهد کرد. براساس اين گزارش، وزارت انرژي روسيه اعلام داشته بود که اين قرارداد نقض تعهدات بين‌المللي نيست. دولت روسيه اخبار مربوط به اين موضوع را تکذيب کرد اما آن را کامل رد نکرد و تأکيد کرد که بيانيه ديگري در اين زمينه منتشر خواهد کرد. ساعاتي پس از اعلام خبر اين توافق، علي ماجدي معاون امور بين‌الملل و بازرگاني وزارت نفت امضاي تفاهم نامه خريد نفت ايران از سوي روسيه را تکذيب کرد. علي ماجدي در گفت‌وگويي کوتاه با خبرگزاري شانا درباره اخبار منتشر شده در برخي از خبرگزاري‌ها مبني بر انعقاد قرارداد ٢٠ ميليارد دلاري خريد نفت ايران از سوي روسيه اعلام کرد: چنين خبري صحت و واقعيت ندارد. هرچند اين توافق تأييد نشده اما در صورت عملي شدن اين قرارداد، هر دو کشور ايران و روسيه که تحت تحريم‌هاي غرب در حوزه انرژي قرار گرفته‌اند، همکاري آنان با يکديگر مي‌تواند به غلبه بر محدوديت‌هاي اعمال شده در اين باره کمک کند. بستن قرارداد نفتي ۲۰ميليارد دلاري ايران و روسيه نيز جزو سياست‌هايي است که مي‌تواند هردو کشور را به ويژه در امر اقتصادي ذينفع نمايد. غرب و امريکا که از حمايت روسيه در مذاکرات هسته‌اي از ايران همواره نگران بوده‌اند موضوع قرار‌داد نفتي ايران و روسيه و توافق احتمالي نيز بر نگراني‌هاي آنها افزوده است چنانکه همزمان با افزايش تنش در روابط واشنگتن- مسکو بر سر اوکراين، طرح موضوع توافق احتمالي ۲۰ ميليارد دلاري در مورد معامله «نفت در برابر کالا» ميان ايران و روسيه اختلافات ميان دو کشور را وارد مرحله تازه‌اي خواهد کرد. کارشکني امريکا در توافق ايران- روسيه هرچند توافق احتمالي ايران و روسيه تکذيب شد اما تلاش امريکا براي برهم زدن اين اتحاد از هم اکنون آغاز شده است. در همين راستا، يک روزنامه روسي از تلاش‌هاي کاخ سفيد در عدم انعقاد تفاهم همکاري بين ايران و روسيه در حوزه انرژي خبر داد. به گزارش فارس، روزنامه روسي «کامرسانت» روز چهارشنبه به نقل از يک منبع مطلع در کابينه روسيه نوشت:واشنگتن در تلاش براي بر هم زدن معامله نفتي تهران و مسکو و تهديد شرکت‌هاي ايران و روسيه با حربه تحريم است. کامرسانت در ادامه افزود:کاخ سفيد به شدت از روابط مستحکم مسکو و تهران نگران است و سعي مي‌کند با بيان اينکه همکاري با ايران موجب تحريم عليه کشورهاي همراه ايران خواهد شد و به توافق مقدماتي در زمينه هسته‌اي لطمه مي‌زند، به تهديد بپردازد. اين روزنامه تصريح کرد:دولت باراک اوباما، رئيس‌جمهور امريکا از اينکه عوايد قرارداد تجاري ايران و روسيه موجب ضربه زدن به توافق بلند مدت امريکا با ايران در زمينه هسته‌اي خواهد شد به شدت ناراحت است. نگراني واشنگتن از امضاي اين قرارداد به اين خاطر است که با اين توافق روسيه به ايران کمک خواهد کرد تا تحريم‌ها را دور بزند و اين با خواسته مقامات کاخ سفيد که به دنبال منزوي کردن ايران هستند، در تضاد است. احياي پروژه خط لوله صلح يک مقام بلند پايه پاکستاني از تلاش‌هاي اسلام‌آباد براي احياي خط لوله گازي ايران با کشورش خبر داد. به گزارش پايگاه خبري «نيوز»، شهيد خقان عباسي، وزير نفت و منابع طبيعي پاکستان ديروز در سخناني اعلام داشت که اسلام آباد در پي يافتن راه‌هايي جهت احياي خط لوله گازي ايران- پاکستان است. عباسي در مصاحبه اختصاصي خود با اين پايگاه خبري افزود که تحريم‌هاي بين‌المللي در واردات گاز از ايران وجود دارد اما دولت در تلاش است تا پروژه انتقال گاز از طريق لوله و از ايران را احيا کند. وي افزود: «ما به گاز ايران واقعا نياز داريم.» اين مقام ارشد پاکستاني از سفر هيئت نفتي و گازي اين کشور به ايران در ماه جاري و بررسي راه‌هاي احياي پروژه گازي و نمايش جديت اين کشور در اجراي اين پروژه خبر داد. احياي خط لوله صلح نشان مي‌دهد که به رغم تلاش‌هاي همه جانبه اتحاديه اروپا و امريکا براي انزواي ايران در جامعه جهاني نه تنها اين کشور منزوي نشده بلکه پس از توافق ايران با گروه 1+5 روند بهبود و عادي‌سازي روابط ساير کشورها با تهران تسريع شده و روند معادلات در خاورميانه و جهان به نفع ايران رقم خورده است. بحران اوکراين و چرخش مسکو به شرق بي‌شک اعمال تحريم‌هاي سنگين غرب عليه مسکو سبب شده تا رهبران کرملين براي جبران کمبودهاي خود به متحدان شرقي خود از جمله ايران و چين روي بياورند. روند سريع رويدادها در اوکراين، الحاق شبه جزيره کريمه به فدراسيون روسيه و همچنين سقوط هواپيماي مالزي در خاک اوکراين سير تحولات را به گونه‌اي ديگر رقم زد. رويدادهاي ماه‌هاي اخير در قالب بحران اوکراين به عنوان عامل تشديد تنش در مناسبات شکننده مسکو و واشنگتن و اقدام کاخ سفيد و متحدان غربي‌اش به تعميم اصل تحريم يکجانبه در مورد روسيه موجب شده است که کارشناسان از تقويت عزم چرخش به شرق سياست سازان روس و تلاش کرملين براي جايگزيني چين با امريکا در معادلات بين‌المللي سخن بگويند. پس از تحريم حوزه انرژي روسيه توسط غرب، نگاه مسکو به سوي ايران و چين جلب شد. امضاي قرارداد 400 ميليارد دلاري گازي با چين و قرار‌داد نفتي با ايران بيانگر همين چرخش سياست است. مي‌توان گفت که هر گونه پيشرفت عملي در مسير نزديکي بيشتر مسکو و پکن به عنوان دو قدرت مهم بين‌المللي و اعضاي دايم شوراي امنيت سازمان ملل متحد مي‌تواند برنامه‌هاي راهبردي واشنگتن و متحدان غربي‌اش براي حفظ نظام تک قطبي جاري و نظم نوين جهاني ادعايي آنان را با خطر مواجه کند. از اين رو، به نظر مي‌رسد هر گونه فشار بيشتر بر روسيه از سوي غرب و نيز تحت فشار گذاشتن ژاپن به عنوان شريک راهبردي امريکا در منطقه شرق دور براي تحريم مسکو ممکن است حتي روسيه را به پشتيباني از چين در مناقشه سرزميني با ژاپن سوق دهد. در همين حال پيمان احتمالي روسيه با چين مي‌تواند براي واشنگتن و بروکسل در بعد اقتصادي و نظامي – سياسي تبعات ناگهاني به دنبال داشته باشد. در نهايت مي‌توان گفت که گام‌هاي جديد روسيه براي نزديکي هر چه بيشتر به چين به عنوان نتيجه فشار همه جانبه غرب بر مسکو بر سر بحران اوکراين با دکترين جنگ سرد واشنگتن مبني بر بازدارندگي در تعميق مناسبات مسکو- پکن در تضاد مي‌باشد و نگراني کاخ سفيد و متحدان غربي آن را سبب شده است.