آیا متن مفاتیح‌الجنان در دوره صفویه تحریف شده است؟

ایبنا/ کتاب «تدبر و تامل در زیارت عاشورا: براساس مجموعه‌ای از مقاتل معتبر و کتب تاریخی» تالیف وهب زارع نقد و تفسیری است بر زیارت عاشورا که از سوی انتشارات شاهچراغ به چاپ رسیده است. وهب زارع، پژوهشگر، نویسنده و دانش‌آموخته حوزه در شرح چگونگی تالیف این اثر گفت: در سال 97 و 98 یکسری نکات ریز و کلیدی مربوط به عاشورا را از مقاتل معتبری همچون «ارباب مقاتل» شیخ مفید، «منتهی‌الامال» آشیخ عباس قمی، «رمزالمصیبه» آیت‌الله دهسرخی و... برداشت می‌کردیم و مابین نماز ظهر و عصر در مساجد بیان می‌کردیم. حجم مطالب زیاد شد و تصمیم گرفتم در قالب کتاب به چاپ برسانم. سعی کردم در کنار شرح زیارت عاشورا مطالب تاریخی نیز بیان شود تا برای خواننده از جذابیت بیشتری برخوردار باشد.
وی در ادامه افزود: این کتاب شرح نیمی از زیارت عاشورا است. قرار شد تمام زیارت عاشورا را کار کنم که هنوز موفق نشده‌ام. اما در این فرصت پژوهش دیگری را به انجام رساندم. این پژوهش که در قالب کتاب به چاپ خواهد رسید، «بررسی مقاتل عاشورا» نام دارد. در این پژوهش سعی من بر آن بوده است تا مقاتل معتبری را که مردم می‌توانند از آن استفاده کنند، معرفی و شرحی درباره این مقاتل‌ها بیان کنم. البته در دست تالیف است و به زودی منتشر خواهد شد.

زارع با اشاره به پژوهش‌هایی که در این زمینه انجام شده است، گفت: در برخی از مساجد و تکایا روضه‌ها و مباحثی که از عاشورا بیان می‌شود، مردم را دچار تردید می‌کند. بعضا می‌شنوم که می‌پرسند؛ در فلان کتاب این‌گونه بیان شده است یا فلان عالم این‌گونه بیان کرده است. به علاقه‌مندان مطالعه در این زمینه توصیه می‌کنم کتاب «عنصر شجاعت» آیت‌الله خلیل کمره‌ای را مطالعه کنند. در این کتاب نکات اخلاقی در کنار شرح موضوع بیان شده است.

مولف کتاب «تدبر و تامل در زیارت عاشورا» با اشاره به این موضوع که آیا مفاتیح‌الجنان در زمان صفویه تحریف شده است، افزود: وقتی نسخه زیارت عاشورا را نگاه می‌کنید، البته عموم از مفاتیح‌الجنان شیخ عباس قمی استفاده می‌کنند. شیخ عباس قمی می‌گوید؛ متن مفاتیح را از مجتهد یعنی مصباح گرفتم. وقتی متن زیارت عاشورای مفاتیح‌الجنان را با آدرس منبعی که در این کتاب ذکر شده است، تطبیق می‌دهیم، می‌بینیم بعضی از کلمات کم و زیاد شده است.    

زارع بیان کرد: مفاتیح اولین بار به صورت دست‌نویس نوشته شد. در کامل‌الزیارات دو نسخه از زیارت عاشورا آورده شده است. وقتی به تاریخ کتابت مفاتیح‌الجنان شیخ عباس قمی در دوره شاه عباس صفوی دقت می‌کنیم، زمین تا آسمان متفاوت است. بعضی از نسخه‌ها سلام دعا را ندارند و در برخی از نسخه‌ها لعن‌ها کمتر است. برخی بر این عقیده‌اند که در دوره شاه‌ عباس متن مفاتیح‌الجنان تغییر کرده است اما ما بر این عقیده هستیم که تحریف نشده است و نسخه‌ها فرقی ندارند و یکسری معارف را منتقل می‌کنند.

وی در ادامه گفت: اگر مفاتیح‌الجنان یا کتاب ادعیه دیگر را در عربستان به دست بگیرید، از سوی وهابیت به شما مشرک می‌گویند؛ در حالی که زیارت عاشورا دو لشکر را با هم مقایسه می‌کند. وقتی به زیارت امام رضا (ع) مشرف می‌شویم یا به نجف می‌رویم، زیارت امام رضا (ع) و امام علی (ع) را می‌خوانیم، اما در زیارت عاشورا چرا نام مادر امام حسین (ع) و یا چرا نام مادر ابن‌زیاد ذکر شده است. یا در این کتاب ماجرای خرید زمین‌های کربلا و یا اینکه آیا به راستی قاضی مشهور کوفه حکم کشتن پسر رسول خدا را داد؟ زیارت عاشورا یک زیارت قدسی است.

زارع بیان کرد: چند نکته مهم را درباره نوشتن این کتاب باید ذکر کنم؛ قسم جلاله یاد می‌کنم که خط به خط و واژه به واژه این کتاب را با وضو نوشتم. در تمام مدت نوشتن این کتاب همسرم مشوق من بود و با حمایت وی موفق به نوشتن این کتاب شدم و نکته سوم اینکه چشمداشت مادی از چاپ این کتاب نداشتم. به ناشر عرض کردم در حدود 100 نسخه چاپ کند تا برای مساجد و تکایا ارسال کنیم.
وی ادامه داد: یکی از دوستان از چاپ کتاب چند روز قبل از انتشار مطلع شد و بسیار استقبال کرد و گفت قصد زیارت حرم امام حسین (ع) را دارم اگر نیتم برآورده شود، هزینه چاپ را می‌پردازم تا تعدادی نسخه از این کتاب به چاپ برسد و در بین زائران امام حسین (ع) توزیع شود. این سفر زیارتی به وقوع پیوست، کتاب چاپ و در بین اهالی مسجد و دوستان دیگر توزیع شد و من تا امروز ریالی عایدی مادی از این کتاب نداشتم. استاد ارجمندم حجت‌الاسلام والمسلمین پرهیز نیز مقدمه‌ای بر این کتاب نوشته است که جای تقدیر دارد.

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar