با این پنج تکنیک کودکان مستقل پرورش دهید
کودکت/ رسيدن به استقلال و خودکفايي بخش مهمي از مسير رشد است و تربيت کودکان مستقل و با عزت نفسي که بتواند با چالشهاي زندگي مواجه شود گامي مهم در پرورش و رشد فرزندان محسوب ميشود. با دانستن نکاتي که در اين مقاله بيان شده است، ميتوانيد به کودک در پيمودن اين مسير کمک کنيد.
کودکان با يکديگر متفاوتاند، کودک پنج سالهاي را در نظر بگيريد که وسايل کاردستي را برميدارد و براي خودش ماسکي از يک حيوان ميسازد و بعد از تمام شدن کارش، با افتخار به آن نگاه ميکند. اين در حالي است که کودکي همسن او، بعد از پيدا نکردن اسباببازيهايش در مکان هميشگي، شروع به فرياد و گريه ميکند. در نقش والدين، اميدواريد بتوانيد کودکتان را فردي قوي، مسئول و توانا در حل مشکلات پرورش دهيد. با اين حال، وقتي کودک دچار مشکلي ميشود، تمايل داريد فورا به کمک او بشتابيد. اما احتمالا نميدانيد مراقبت بيش از حد و سبک فرزندپروري هليکوپتري مانعي در برابر رشد استقلال کودک است.
روش هاي افزايش خودکفايي در کودکان
اگر واقعا خواهان افزايش خودکفايي در کودکان هستيد تا بدون حضور شما به خودشکوفايي برسند، بهتر است بهجاي اينکه کارها را برايشان انجام دهيد، فقط آنها را راهنمايي کنيد. بر همين اساس، کنفوسيوس معتقد بود: «زيباترين تصوير در جهان ديدن کودکي است که، بعد از اينکه شما راه را به او نشان داديد، بتواند جاده زندگي را به طور مستقل طي کند.»
آموزش خودکفايي در سن پايين به کودک کمک ميکند در بلندمدت بتواند هيجانها و رفتارهايش را مديريت کند. کودک مستقل با احتمال بيشتري در درسهايش موفق ميشود، مهارتهاي اجتماعي بهتري دارد و دست به انتخابهاي مناسبتري ميزند که همه اين موارد ميتوانند باعث موفقيت او در زندگي آيندهاش شوند. گذشته از اينها، هيچ والديني دوست ندارند در دوران بازنشستگي از کودکي بزرگسال مراقبت کند.
کودک را راهنمايي کنيد، کارها را به جاي او انجام ندهيد
روانشناسان معتقدند: «اگر واقعا ميخواهيد کودک مستقلي داشته باشيد که بدون شما هم از پس کارهاي خودش برميآيد، بهتر است، بهجاي انجام دادن کارهاي کودک، فقط او را راهنمايي کنيد». در مواقعي که کودک به کمک نياز دارد، بهجاي اينکه داوطلبانه کارها را برايش انجام دهيد، با تبديل کارهاي بزرگ به کارهاي کوچک چندمرحلهاي، به او کمک کنيد. در اين صورت، نهتنها کودک احساس ميکند خودش کار را به انجام رسانده است، بلکه سطح اعتماد به نفس و احساس استقلالش هم افزايش مييابد. اگر کودکتان خواهر يا برادر بزرگتر دارد، از او بخواهيد راهنماي عمل کودک کوچکتر باشد، اين کار باعث ميشود هر دو از اين تعامل سود ببرند.
براي کودک فرصت و زمان ايجاد کنيد
هرگز کاري را که کودک خودش ميتواند انجام دهد برايش انجام ندهيد. تواناييهاي کودک را دستکم نگيريد. مرتب کردن اتاق بازي، تميز کردن خردهنانها يا بيسکوييتهاي خوردهشده و مرتب کردن تخت از جمله کارهايياند که کودک ميتواند به طور مستقل انجام دهد.
براي تربيت کودک مستقل و تشويق او براي مستقل شدن، محيطي دوستانه ايجاد کنيد. براي مثال، شستن و تميز کردن لگوها را به کودک واگذار کنيد، وسايل مورد نياز اين کار مثل آب، دستمال و ساير مواد لازم را در اختيارش بگذاريد. اگر براي تمام کردن کارش به وقت بيشتري نياز داشت، با گشادهرويي و صبوري اين زمان را در اختيارش بگذاريد. برنامه روزمره کودک را طوري طراحي کنيد که وقت کافي براي انجام مستقل کارهاي شخصياش داشته باشد.
براي پرورش کودکان مستقل آنها را به تصميم گيري تشويق کنيد
با اعمال محدوديتهاي منطقي، به کودک اجازه تصميمگيري و انتخاب دهيد. با توجه به سن کودک، با تعيين دو يا سه انتخاب، از کودک بخواهيد يکي را انتخاب کند. براي مثال، انتخاب نهار ظهر را به عهده او بگذاريد يا انتخاب يک کلاس آموزشي از بين چندين کلاس يا انتخاب محل تفريح، اين کار به کودک احساس کنترل ميدهد. وقتي کودک گزينهاي را انتخاب کرد، با او درباره مزايا و معايب آن صحبت کنيد، اجازه دهيد بفهمد انتخاب کردن عواقب و نتايجي دارد و حتي احتمال شکست نيز هست.
دکتر سم گلداشتاين، نويسنده کتاب دايرهالمعارف رشد کودک، ميگويد: «قرار نيست کودک را از انتخاب کردن بترسانيد، او بايد بفهمد اشتباه کردن بخشي از زندگي است. در مواقعي که کودک موفق نميشود، مطمئن باشيد به روش حل مسئله با او گفتگو ميکنيد. بهجاي گفتن “به تو گفته بودم اين کار را انجام ندهي”، بگوييد: “بيا اين قسمت را دوباره انجام دهيم و ببينيم چطور ميتوانيم درستش کنيم”».
غير از اينکه کودک را تشويق ميکنيد، در مقابل ديگران از کارهاي مثبتي که انجام داده و ميدهد تعريف کنيد، اين کار باعث افزايش عزت نفس و استقلال در او ميشود.
براي تربيت کودکان مستقل برنامه روزمره داشته باشيد
يکي از روشهايي که به کودک در درک مديريت زمان و انجام منظم کارهايي مثل انجام تکاليف مدرسه، مسواک زدن و انجام امور شخصي کمک ميکند نوشتن برنامه روزمره است. ميتوانيد از شب قبل با کمک کودک برنامه فردا را بنويسيد. براي اين کار، ميتوانيد کارها را بنويسيد و او زمان انجام آنها را انتخاب کند. ليستي از کارها بنويسيد و با انجام هر کدام، به کودک اجازه دهيد آن را خط بزند، اين کار اجازه ميدهد کودک کارهاي تکميلشده خود را ببيند، مفهوم مديريت زمان را درک کند و خودکفايي در او افزايش يابد.
از تلاش هاي کودک تعريف و تمجيد کنيد
تقويت مثبت و تحسين کردن روشهاي مؤثري در ايجاد و افزايش خودکفايي در کودکاند. اجازه دهيد کودک بداند تلاشهايش، هرچند کوچک، قدر دانسته ميشود. دوران کودکي زماني حياتي و پيشدرآمد بزرگسالي است، بنابراين، بهتر است والدين، براي ايجاد و پيشبرد خودکفايي، کوچکترين دستاوردهاي کودک مثل پوشيدن جورابها و ريختن آبميوه در ليوان را تحسين کنند.
غير از تحسين مستقيم کودک، عادت داشته باشيد جلوي ديگران هم از کارهاي او تعريف و تمجيد کنيد. اين کار باعث بالا رفتن عزت نفس و تقويت استقلال در او ميشود. به جملاتي که براي تعريف کردن از او انتخاب ميکنيد دقت کنيد، مثلا نگوييد: «دخترم امروز رفتار خوبي داشت»، بلکه بگوييد: «دخترم امروز خودش بهتنهايي همه تکليفهاش رو نوشت» يا «بدون اينکه من ازش بخوام، اتاق رو جارو زد و من واقعا بهش افتخار ميکنم». دليل تعريف و تمجيد را بگوييد، به اين معني که حتما به کار مثبتي که کودک انجام داده است اشاره کنيد.
در نهايت، عشق و صبر بيپايان را به کودک ارزاني کنيد، آنگاه شگفتزده خواهيد شد که چقدر زود ميتوانيد کودکان مستقل تربيت کنيد.