هر آنچه از «نیاسین» باید بدانیم

تبيان/ نياسين يا همان ويتامين B3 يکي از مواد مغذي مهم براي بدن انسان است. در واقع تمام بخش‌هاي بدن ما به اين ويتامين براي عملکرد مناسب نيازمند است. مصرف نياسين به‌عنوان مکمل مي‌تواند به کاهش کلسترول، تسکين آرتريت يا التهاب مفصل، سرعت بخشيدن به عملکرد مغز و برخي موارد ديگر کمک کند. البته گفتني است که با وجود تمام اين مزايا، مصرف زياد نياسين مي‌تواند باعث بروز عوارض جانبي جدي شود. در اين مطلب هر چيزي که در مورد نياسين لازم است بدانيد را توضيح خواهيم داد. نياسين چيست؟ نياسين يکي از هشت ويتامين گروه B است که به آن ويتامين B3 نيز مي‌گويند. اين ويتامين دو فرم اصلي دارد که هرکدام آثار متفاوتي را روي بدن دارند و هر دو فرم آن را در خوراکي‌ها و همچنين به شکل مکمل مي‌توان يافت. نيکوتينيک اسيد: يک شکل از نياسين است که به‌عنوان مکمل براي کاهش کلسترول و همچنين کاهش خطر ابتلا به بيماري‌‌هاي قلبي استفاده مي‌شود. نياسيناميد يا نيکوتيناميد: برخلاف نيکوتينيک اسيد، نياسيناميد کلسترول را کاهش نمي‌دهد، با اين‌ وجود مي‌تواند در درمان پسوريازيس و کاهش خطر ابتلا به سرطان پوست غير ملانومي مؤثر باشد. نياسين محلول در آب است بنابراين بدن ما آن را ذخيره نمي‌کند. همچنين اين ويژگي محلول در آب بودن به بدن ما اجازه مي‌دهد مقادير اضافي اين ويتامين را در صورت نياز نداشتن از بدن خارج کند. بدن ما نياسين را از طريق غذا دريافت مي‌کند. البته مقدار کمي از نياسين را نيز از آمينواسيدي به نام تريپتوفان مي‌سازد. نياسين چطور عمل مي‌کند؟ همانند تمام ويتامين‌هاي گروه B، نياسين براي تبديل غذا به انرژي به کمک آنزيم‌ها مي‌رود. گفتني است نياسين جزء اصلي دو کوآنزيم به نام‌هاي NAD و NADP است که در متابوليسم سلولي دخيل هستند. علاوه بر اين نياسين نقش مهمي در نشانه‌گذاري ياخته (نشانه‌گذاري سلول)، ساخت و ترميم DNA ايفا مي‌کند. کمبود نياسين برخي از نشانه‌هاي کمبود نياسين در بدن عبارت‌اند از: -- از دست دادن حافظه و پريشاني ذهني -- بي‌حالي -- افسردگي -- سردرد -- اسهال -- مشکلات پوستي گفتني است کمبود شديد نياسين و ابتلا به بيماري پلاگر (پلاگر نوعي بيماري است که بر اثر کمبود ويتامين نياسين يا B3 در بدن رخ مي‌دهد) اغلب در کشورهاي درحال‌توسعه که رژيم غذايي متنوعي ندارند رخ مي‌دهد. چه مقدار ويتامين نياسين نياز داريم؟ ميزان موردنياز بدن به نياسين بر مبناي RDI يا Reference Daily Intake (معياري براي تعيين مقدار مواد مغذي موردنياز روزانه‌ي بدن انسان سالم که توسط محققاني در امريکا ارائه شده است) در نظر گرفته شده و به سن و جنسيت افراد نيز بستگي دارد. البته گفتني است دوزهاي درماني نياسين معمولاً بيشتر از ميزان توصيه‌شده در RDI است و فقط بايد به توصيه و تحت نظارت پزشک مصرف شود. اينجا مي‌توانيد ميزان نياسين موردنياز روزانه را ببينيد: نوزادان از تولد تا 6 ماه: 2 ميلي‌گرم در روز 7 تا 12 ماه: 4 ميلي‌گرم در روز کودکان 1 تا 3 سال: 6 ميلي‌گرم در روز 4 تا 8 سال: 8 ميلي‌گرم در روز 9 تا 13 سال: 12 ميلي‌گرم در روز نوجوانان و بزرگ‌سالان مردان 14 سال به بالا: 16 ميلي‌گرم در روز زنان 14 سال به بالا: 14 ميلي‌گرم در روز زنان باردار: 18 ميلي‌گرم در روز زنان شيرده: 17 ميلي‌گرم در روز آثار نياسين بر روي سلامتي انسان 1- کاهش کلسترول LDL جالب است بدانيد که نياسين از سال 1950ميلادي براي درمان کلسترول بالا مورد استفاده قرار مي‌گرفته است. در واقع نياسين مي‌تواند کلسترول بد يا همان LDL را بين 5 تا 20 درصد کاهش دهد. بااين‌حال نياسين به دليل عوارض جانبي احتمالي آن به‌عنوان درمان اوليه کلسترول مورد استفاده قرار نمي‌گيرد. گفتني است نياسين فقط در افرادي که نمي‌توانند استاتين را تحمل کنند به‌عنوان درمان اوليه براي کاهش کلسترول استفاده مي‌شود. 2- افزايش کلسترول HDLنياسين علاوه بر توانايي کاهش کلسترول بد يا LDL، مي‌تواند کلسترول خوب يا HDL را تا 15 الي 35 درصد افزايش دهد. 3- کاهش تري‌گليسيريد نياسين مي‌تواند تري‌گليسيريد را تا 20 الي 50 درصد کاهش دهد. نياسين اين کار را با توقف فعاليت آنزيمي که در سنتز تري‌گليسيريد دخيل است انجام مي‌دهد. درنتيجه، اين اتفاق فرآيند توليد LDL و چگالي ليپوپروتئين را کاهش مي‌دهد. البته گفتني است دوزهاي درماني براي رسيدن به اين آثار روي کلسترول و تري‌گليسيريد نياز است. 4- ممکن است از بيماري‌هاي قلبي جلوگيري کند تأثير نياسين بر کلسترول مي‌تواند از بيماري‌هاي قلبي جلوگيري کند. همچنين مي‌تواند استرس اکسيداتيو و التهابات را کاهش دهد که هردوي آن‌ها در تصلب شرايين و يا سخت شدن شريان‌ها دخيل هستند. برخي تحقيقات نشان دادند که نياسين‌درماني (همراه با استاتين و يا بدون استاتين) مي‌تواند در کاهش خطر مشکلات قلبي مؤثر باشد.(منظور از نياسين‌درماني، درمان بيماري‌ها توسط نياسين و استفاده از مکمل‌هاي نياسين براي درمان بيماري‌ها است.) البته نتيجه‌گيري‌ها در اين رابطه متفاوت است. به‌طور مثال تحقيقات ديگري در اين زمينه انجام شد و نتيجه حاکي از اين بود که نياسين درماني نمي‌تواند تأثير قابل‌توجهي در کاهش ريسک حمله قلبي، سکته و يا مرگ ناشي از بيماري قلبي در افرادي که بيماري قلبي دارند و يا احتمال ابتلا به بيماري‌هاي قلبي در آن‌ها زياد است داشته باشد. بنابراين در اين زمينه تحقيقات بيشتري موردنياز است. 5- مي‌تواند به جلوگيري از ديابت نوع 1 کمک کند ديابت نوع يک، نوعي بيماري خودايمني است؛ به اين معني که بدن فرد به سلول‌هاي سازنده انسولين در پانکراس خودش حمله مي‌کند و آن‌ها را تخريب مي‌نمايد. نياسين مي‌تواند کلسترول بد يا همان LDL را بين 5 تا 20 درصد کاهش دهد. بااين‌حال نياسين به دليل عوارض جانبي احتمالي آن به‌عنوان درمان اوليه کلسترول مورد استفاده قرار نمي‌گيرد. گفتني است نياسين فقط در افرادي که نمي‌توانند استاتين را تحمل کنند به‌عنوان درمان اوليه براي کاهش کلسترول استفاده مي‌شود نتيجه يک تحقيق در اين رابطه حاکي از اين است که نياسين مي‌تواند از اين سلول‌ها در برابر حمله محافظت کند و احتمالاً مي‌تواند خطر ابتلا به ديابت نوع 1 را در کودکاني که ريسک ابتلا به ديابت نوع 1 در آن‌ها زياد است، کاهش دهد. البته گفتني است اثر نياسين در افرادي که ديابت نوع 2 دارند بسيار متفاوت است. درواقع نياسين از يک‌سو مي‌تواند کلسترول را در افراد مبتلا به ديابت نوع 2 کاهش دهد و از سوي ديگر مي‌تواند ميزان قند خون آن‌ها را افزايش دهد. بنابراين لازم است تا افراد مبتلا به ديابت که قصد کاهش کلسترول خود توسط نياسين را دارند، حين مصرف، توجه ويژه‌اي به ميزان قند خون خود داشته باشند. 6- تقويت عملکرد مغز مغز ما به نياسين به‌عنوان بخشي از کوآنزيم‌هاي NAD و NADP براي تأمين انرژي موردنياز جهت عملکرد مناسب نياز دارد. در واقع مه مغزي و همچنين علائم روان‌پزشکي با کمبود نياسين در بدن مرتبط است. همچنين برخي از انواع اسکيزوفرني يا همان شيزوفرني مي‌توانند توسط نياسين مورد درمان قرار گيرند. در واقع نياسين مي‌تواند سلول‌هاي آسيب‌ديده‌ي مغزي ناشي از کمبود نياسين را به حالت اوليه برگرداند. 7- بهبود عملکرد پوست نياسين چه به‌صورت خوراکي و چه به‌صورت استفاده روي پوست مي‌تواند به محافظت از پوست در برابر آسيب‌هاي نور خورشيد کمک مي‌کند. طبق نتايج تحقيقي که اخيراً انجام‌شده؛ نياسين مي‌تواند از بروز برخي از انواع سرطان‌هاي پوست جلوگيري کند. يافته‌هاي يک بررسي ديگر در اين زمينه حاکي از آن است که دريافت 500 ميلي‌گرم نيکوتيناميد (يک فرم از نياسين) 2 بار در روز، نرخ سرطان پوست غير ملانومي را در بين افراد پرخطر و افرادي که بيشتر در معرض ابتلا به سرطان پوست هستند کاهش مي‌دهد. 8- کاهش علائم آرتريت در يک تحقيق مقدماتي، نياسين به تسکين برخي علائم آرتروز، بهبود حرکت مفاصل و کاهش نياز به داروهاي ضدالتهابي غيراستروئيدي کمک کرد. تحقيق ديگري روي موش‌هاي آزمايشگاهي دريافت که تزريق ويتامين B3 با کاهش آرتريت در ارتباط است. البته گفتني است تحقيقات بيشتري در اين زمينه نياز است. 9- درمان پلاگر کمبود شديد نياسين در بدن باعث بروز وضعيتي به نام پلاگر مي‌شود. بنابراين استفاده از مکمل‌هاي نياسين به‌عنوان درمان اصلي براي پلاگر مي‌تواند مورداستفاده قرار گيرد. البته کمبود نياسين در کشورهاي صنعتي نادر است اما ممکن است در پي مشکلات و بيماري‌هاي ديگري از قبيل وابسته بودن به الکل (الکليسم)، بي‌اشتهايي و يا بيماري هارت‌ناپ رخ دهد. منابع غذايي ويتامين ب 3 نياسين در غذاهاي مختلفي به‌ويژه گوشت، ماهي، آجيل، حبوبات و مرغ يافت مي‌شود. برخي نوشيدني‌ها که حاوي ويتامين B هستند نيز مي‌توانند داراي نياسين در مقادير بالا باشند. ايمني و عوارض جانبي مصرف ميزان نياسيني که به‌طور معمولي در خوراکي‌ها و مواد غذايي يافت مي‌شود، خطري در پي ندارد. البته مصرف به شکل مکمل مي‌تواند منجر به عوارض جانبي مختلفي شامل تهوع، استفراغ و يا کبد سمي شود. در ادامه به برخي از شايع‌ترين عوارض جانبي ناشي از مصرف مکمل‌هاي نياسين اشاره مي‌کنيم: * حالت تهوع و ناراحتي معده: تهوع، استفراغ و ناراحتي معده از عوارض شايع مصرف مکمل‌هاي نياسين است. اين مشکلات به‌خصوص در افرادي که نيکوتينيک اسيدي که انتشار-آهسته هستند مصرف مي‌کنند رخ مي‌دهد. به نظر مي‌رسد اين مشکل با بالا رفتن آنزيم‌هاي کبد مرتبط است. (منظور از انتشار-آهسته، انواع داروهايي است که آهسته در خون انتشار مي‌يابند) * آسيب به کبد: استفاده طولاني‌مدت از نياسين براي کاهش کلسترول مي‌تواند منجر به آسيب کبد شود. البته اين مشکل اغلب در نيکوتينيک اسيد با انتشار آهسته رخ مي‌دهد اما بعضاً مي‌تواند در شکل سريع‌الانتشار آن هم رخ دهد. * کنترل قند خون: استفاده طولاني‌مدت و کوتاه‌مدت دوزهاي بالاي نياسين و دوزهاي معادل 3 تا 9 گرم در روز مي‌تواند با به‌هم‌ريختگي کنترل قند خون همراه باشد. * سلامت چشم: يکي از عوارض جانبي نادر ناشي از مصرف نياسين مي‌تواند تاري ديد باشد که همان‌طور که ذکر شد اين عارضه نادر است. * نقرس: نياسين مي‌تواند سطح اوريک‌اسيد در بدن را افزايش دهد که منجر به نقرس مي‌شود. آيا نيازي به استفاده از مکمل نياسين هست؟ همه افراد به نياسين نياز دارند اما اغلب، اين نياز با رژيم غذايي و خوراکي‌هايي که مصرف مي‌کنيم تأمين مي‌شود. بااين‌حال افرادي که دچار کمبود نياسين هستند و يا با شرايطي مواجه‌اند که نياز به درمان توسط مکمل‌هاي نياسين دارند بايد با توجه به دستورالعمل پزشک خود از مکمل‌هاي نياسين استفاده کنند. درواقع استفاده از مکمل‌هاي نياسين به افرادي که داراي کلسترول بالا هستند و يا با ريسک بيماري‌هاي قلبي مواجه‌اند و نمي‌توانند از استاتين استفاده کنند، توصيه مي‌شود. بايد به اين نکته توجه داشته باشيد که ميزان نياسين موجود در مکمل‌ها بسيار بيشتر از مواد غذايي مصرفي روزانه ما هستند. بنابراين با توجه به عوارض جانبي که مصرف زياد نياسين مي‌تواند در پي داشته باشد، ضروري است که در مورد مصرف اين مکمل‌ها با پزشک مشورت کنيم. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد