رییس مرکز تحقیقات شهید بهشتی: "استرس" سرطان‌زاست، "پارازیت" نه

ايسنا/ دکتر محمد اسماعيل اکبري – رئيس مرکز تحقيقات سرطان دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي در بخش نخست نشست خبري خود با خبرنگاران، با اشاره به اينکه آلودگي هوا مي‌تواند در بروز سرطان‌ها موثر باشد، گفت: البته اين موضوع بيانگر اين نيست که علت قطعي سرطان‌ها آلودگي هواست؛ بلکه موضوعي است که مي‌تواند در درازمدت در ابتلا به سرطان موثر باشد. پارازيت‌ها سرطان‌زا نيستند وي با تاکيد بر اينکه امواج الکترونيکي که با نام پارازيت ممکن است به بدن انسان وارد شوند، به هيچ عنوان سرطان‌زا نيست، گفت: البته نمي‌توانيم منکر عوارض اينگونه امواج الکترونيکي شويم، اما چيزي که به ما ثابت شده است اين است که اين امواج سرطان‌زا نيستند. استرس، سرطان زاست مشاور وزير بهداشت همچنين با بيان اينکه استرس‌هاي درازمدت و کهنه نيز مي‌توانند علتي براي بروز سرطان باشند، خاطرنشان کرد: تا سال گذشته وقتي در مورد سرطان‌ها صحبت مي‌کرديم از آنها به عنوان سومين علت مرگ و مير در کشور ياد مي‌کرديم، اما امسال رتبه مرگ و مير سرطان‌ها به رتبه دوم رسيده است. يکي از علت‌هاي اين موضوع افزايش تعداد سرطان‌ها و کاهش سوانح و حوادث است. از آنجايي که ميزان مرگ و مير حوادث ترافيکي، قتل، خودسوزي و خودکشي کمتر شده است و به جايگاه سوم رفتند جايگاه دوم به سرطان اختصاص يافته است. سرطان معده همچنان کشنده‌ترين سرطان وي با اشاره به اينکه چهره سرطان‌ها در کشور در حال تغيير است، خاطرنشان کرد: زماني سرطان معده در استان‌هاي بزرگي مانند تهران و اصفهان در رديف اول ابتلا به سرطان بودند، اما اکنون به رتبه سوم و چهارم رسيده‌اند که اين موضوع به علت تغييرات اقتصادي و اجتماعي است؛ چرا که اتفاقات اجتماعي و اقتصادي در بروز سرطان‌ها موثر است. البته سرطان معده همچنان کشنده‌ترين سرطان در کشور است. اکبري ادامه داد: خوشبختانه وضعيت درمان سرطان در کشور به شکل اعجاب آوري رو به بهبود است. حدود ۱۰ سال قبل نسبت بروز مرگ در اثر سرطان‌ها در طول يکسال ۷۰ به ۳۰ بود؛ يعني ۷۰ درصد مبتلايان جان خود را از دست داده و ۳۰ درصد زنده مي‌ماندند. اما امروز اين رقم وارونه شده است؛ به شکلي که ۷۰ درصد مبتلايان به سرطان زنده مانده و تنها ۳۰ درصد فوت مي‌کنند. وي با بيان اينکه خوشبختانه مرکز تحقيقات سرطان حتي از برخي کشورهاي اروپايي نيز بهتر فعاليت مي‌کند، گفت: ميزان بقاي سرطان سينه به بيش از ۱۰ سال، بالاي ۸۰ درصد است و اين در حاليست که حدود ۴۰ درصد از سرطان‌هاي پستان را در حاليکه پيشرفته شده‌اند، تشخيص مي‌دهيم. مشاور وزير بهداشت با تاکيد بر اينکه بايد به فکر توسعه نيروي انساني باشيم، اظهار کرد: امروزه در کشور پاتولوژيست‌هاي قدرتمندي داريم که پاسخ نيازهاي درماني را مي‌دهند، اما نمي‌توانيم منکر اين موضوع شويم که نياز است از نيروي انساني به شکل جامع مراقبت کنيم. خاموشي دستگاه راديوتراپي در مرکز تحقيقات سرطان تحت تاثير تحريم‌ها وي با بيان اينکه توفيقات به دست آمده در حوزه تشخيص و درمان سرطان با وجود تحريم‌ها به دست آمده است، تصريح کرد: اينکه آمريکا مي‌گويد حوزه سلامت را تحريم نکرده است يک دروغ ۱۰۰ درصدي است؛ اکنون چند ماه است که دستگاه راديوتراپي که حين انجام عمل از آن استفاده مي‌کرديم در مرکز تحقيقات سرطان ما خاموش شده است، حتي با اينکه اين دستگاه آمريکايي نيست اما اروپايي‌ها جرات نمي‌کنند براي تعمير آن به کشور ورود کرده و به اين موضوع ورود کنند. نکته‌اي که از اين نوع تحريم‌ها دريافت مي‌کنيم اين است که تحريم‌ها به شکل حساب شده‌اي به ضرر مردم عمل مي‌کنند؛ به شکلي که گاهي بسياري از داروهاي گران‌قيمت و کم اثر را در کشور پيدا مي‌کنيم اما داروهاي ارزانتر و پرکاربردتر ناياب مي‌شوند. ناکارآمدي برخي راهنماهاي باليني سرطان رئيس مرکز تحقيقات سرطان دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي در ادامه سخنان خود با انتقاد از ناکارآمدي و غلط بودن برخي از گايدلاين‌هاي تدوين شده توسط وزارت بهداشت در خصوص سرطان گفت: بايد اينگونه گايدلاين‌ها اصلاح شوند. اکنون گايدلايني که براي مبتلايان به سرطان پستان استفاده مي‌شود از نظر اقتصادي و درمان موثر نيست و سود قطعي آن تنها شش درصد است. پيش از اين آمار نشان مي‌داد که هزينه‌هاي حوزه سلامت هشت درصد مردم را به سمت زير خط فقر سوق مي‌دهد، اما اکنون اين رقم به ۱۲ درصد رسيده است. پس بايد بسيار حساب شده به فکر تجويز دارو و درمان باشيم تا حداکثر بهره‌وري را داشته باشيم. وي در همين راستا ادامه داد: به طور مثال در تشخيص اوليه سرطان پستان وقتي از دستگاه MRI استفاده مي‌کنيم تنها ۴۷.۵ درصد اثربخشي را شاهد هستيم؛ در حاليکه حداقل بهره‌گيري از اين روش در دنيا ۸۵ درصد است. يک کانادايي اگر بخواهد از خدمات MRI استفاده کند حداقل شش ماه در نوبت است، ولي ما در برخي مراکز درماني خود حتي ساعت ۳ صبح بدون حضور پزشک وقت انجام MRI را مي‌دهيم و توجه به اين نکته ضروري است که گاهي اوقات ارزش برخي داروهاي ارزان مي‌تواند موثرتر از درمان‌هاي شيمي درماني باشد که آن دارو در پوشش بيمه‌اي قرار نگرفته، اما داروها و خدمات گرانقيمت داروهاي پوشش بيمه‌اي هستند. وي با بيان اينکه سرطان‌ها در دو قسم خوني و مغز استخواني يا توموري هستند، اظهار کرد: در درمان سرطان‌هاي خوني، درمان دارويي مي‌تواند پاسخگو باشد و در صورتيکه اقدامات تشخيصي مشخص کند که جراحي هم موثر است، از اعمال جراحي هم استفاده مي‌کنيم؛ اما براي درمان سرطان‌هاي توموري يا غده‌اي نياز به ترکيبي از درمان داريم. طبق گزارش سازمان ملل عامل درماني به تنهايي ۴۹ درصد امکان بهبودي را مي‌دهد و بقيه درمان‌ها بايد جانبي باشند. در سرطان‌هاي غده‌اي راديوتراپي وضعيت بهتري دارد و تا ۴۰ درصد مي‌تواند در درمان موثر باشد. همچنين شيمي درماني حدود ۱۱ درصد به درمان بيمار کمک مي‌کند. بيشترين بار درماني در سرطان و کمترين اثربخشي متوجه شيمي درماني است اکبري ادامه داد: در حاليکه بيشترين بار اقتصادي متوجه شيمي درماني است و اين روش کمترين اثربخشي را دارد، اما ميزان استفاده از آن بالاست. محروميت ۴۰ درصد کشور از دستگاه‌هاي راديوتراپي مشاور وزير بهداشت با تاکيد بر اينکه استفاده از دستگاه‌هاي راديوتراپي در تشخيص و درمان بسيار موثرند، گفت: امروزه نزديک به ۴۰ درصد از کشور از داشتن دستگاه راديوتراپي محروم هستند. با اينکه تقريبا تمام مراکز استاني اين دستگاه را دارند اما نمي‌توان از درصدي که از داشتن دستگاه راديوتراپي محرومند غافل بود. اين افراد مجبور مي‌شوند براي استفاده از خدمات اين دستگاه گاهي به شکل مکرر از شهرهاي خودشان به شهري ديگر سفر کنند. افزايش مصرف دارو در درمان سرطان اکبري با بيان اينکه حرمت جراحي به اندازه کافي رعايت نشده است و هزينه خوبي در اين قسمت انجام نمي‌شود، خاطرنشان کرد: جراحي نوعي عمل فرد محور است، اما دارو وابسته به شرکت‌هاي دارويي است که سبب شده مصرف دارو در درمان سرطان افزايش يابد. امروزه شرکت‌هاي دارويي پس از شرکت‌هاي اسلحه‌سازي دومين قدرت اقتصادي هستند که فرد را به سمت مصرف دارو سوق مي‌دهند. مشاور وزير بهداشت با تاکيد بر اينکه دستگاه‌هاي تشخيصي و درماني سرطان داراي پيچيدگي‌هاي فراواني است، بيان کرد: يکي از دستگاه‌هايي که در ايران ساخته شد که براي تشخيص ميزان برداشت از غدد لنفاوي سرطاني بود، اکنون در حال استفاده است. همچنين دستگاه ديگري براي اولين بار در دنيا در ايران ساخته شد که به شکل الکترونيکي کار تشخيص سلول‌هاي سرطاني را در اتاق عمل انجام مي‌دهد که مورد تقدير نيز قرار گرفت. اما ساير دستگاه‌هايي مانند دستگاه راديوتراپي همچنان به شکل کامل در کشور توليد نشده است و تنها يک شرکت در استان اصفهان در حال انجام مراحل ساخت آن است. وي با تاکيد بر اينکه پيشگيري از سرطان يک موضوع حاکميتي است، گفت: اين موضوع حاکميتي به شکلي است که حکومت مي‌تواند بخشي از آن را به بيمه‌ها منتقل کند؛ به عنوان مثال دستور پوشش بيمه‌اي مکمل ويتامين D از سوي حکومت به بيمه‌ها ابلاغ شود تا مردم با استفاده از آن کمبود ويتامين D را کاهش دهند. تبليغ دروغ روغن حاوي ويتامين D رييس مرکز تحقيقات سرطان دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، با اشاره به اينکه دو مولفه اصلي "بالا رفتن سن" در جامعه و ريسک فاکتورهايي مانند "دخانيات" در بروز سرطان موثر است، گفت: اکنون در تلويزيون شاهد تبليغات دروغين برخي کالاها مانند روغن‌هاي داراي ويتامين D هستيم؛ اما چه کسي مي‌داند که هر گرم از اين روغن مي‌تواند چهار کالري انرژي ايجاد کند و در درازمدت باعث بروز سرطان‌ها شود. سرطان‌هاي دستگاه گوارش، يک سوم کل سرطان‌هاي کشور در ادامه اين نشست دکتر افشين مرادي - متخصص پاتولوژي و دبير کنگره سرطان‌هاي معده و روده و دستگاه گوارش گفت: امروزه حدود يک سوم کل سرطان‌هاي کشور به سرطان‌هاي گوارش اختصاص يافته است. ما در اين زمينه به چهار مورد توجه ويژه کرده‌ايم. فاکتور خطر بروز سرطان معده وي در ادامه سخنان خود به ارائه آماري از ابتلا به سرطان معده پرداخت و گفت: پنجمين مورد بروز سرطان در جهان به سرطان معده اختصاص دارد و سالانه يک ميليون نفر به اين سرطان در جهان مبتلا مي‌شوند که ۸۰۰ هزار نفر آن‌ها فوت مي‌کنند. عفونت‌هاي باکتريايي فاکتور خطري براي ابتلا به سرطان معده است. البته با استفاده از امکانات تشخيصي مناسب مي‌توانيم به درمان اين نوع سرطان اميدوار باشيم. فاکتورهاي خطر ديگري که بروز سرطان معده را تسهيل مي‌کنند، استفاده از سيگار، کار در صنايع چرم‌سازي و بيماراني هستند که سابقه قرار گرفتن در معرض پرتوتابي به شکم را داشته‌اند. عوامل خطر بروز سرطان روده بزرگ مرادي در ادامه گفت: سالانه دو ميليون نفر در جهان به سرطان روده بزرگ مبتلا مي‌شوند که ۹۰۰ هزار نفر آن‌ها جان خود را از دست مي‌دهند. فاکتورهاي خطري که در بروز سرطان روده بزرگ موثر است تغذيه نامناسب، عوامل محيطي و خوردن چربي‌ها و گوشت‌هاي حيواني است. وي همچنين به ميزان بروز سرطان پانکراس يا لوزالمعده اشاره کرد و گفت: سالانه ۵۰۰ هزار نفر به اين نوع سرطان دچار مي‌شوند که ۴۵۰ هزار نفر آن‌ها جان مي‌بازند. نکته قابل توجه در اين سرطان اين است که مداخلات درماني خيلي در درمان آن موثر نيست. وي همچنين به سرطان کبد اشاره کرد و گفت: بروز اين نوع سرطان رتبه ششم را دارد و مرگ و مير آن در رتبه چهارم قرار مي‌گيرد؛ به شکلي که از ۸۵۰ هزار نفري که به سرطان کبد دچار مي‌شوند ۸۰۰ هزار نفر فوت مي‌کنند. فاکتورهاي خطرزاي بروز سرطان کبد عفونت‌هاي ويروسي، بيماري‌ کبد الکلي و کبد چرب يا اضافه وزن است. وي در خصوص نحوه برگزاري کنگره نيز بيان کرد: ۷۸ مقاله به دبيرخانه کنگره ارسال شد که بعد از ارزيابي‌هاي صورت گرفته ۲۵ مقاله پذيرفته شده و قرار است طي چهار پنل تخصصي، دو کارگاه تشخيص دو ساعته و... اقدام به تبادل اطلاعات کنيم. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد