وقتی ورزش کردن بلای جان می‌شود!

زوميت/ اگرچه ورزش کردن مزيت‌هاي زيادي دارد، ورزش شديد پس از يک دوره‌ي بي‌تحرکي مي‌تواند پيامدهاي مرگ‌باري به دنبال داشته باشد. بسياري از مردم تصميم مي‌گيرند سبک زندگي بي‌تحرک خود را کنار گذاشته و به ورزش مشغول شوند. در چنين مواقعي، برخي افراد براي جبران زمان از دست‌رفته، ناگهان تمرينات ورزشي شديدي را آغاز مي‌کنند. اما بايد دانست که کار عضلاني سنگين، به‌خصوص پس از يک دوره‌ي بي‌تحرکي مي‌تواند باعث وارد آمدن آسيب‌هاي مکانيکي و شيميايي به غشاي سلول‌هاي عضلاني شده و موجب متلاشي شدن اين سلول‌ها شود. البته هدف از طرح اين اطلاعات آن نيست که مردم از ورزش دست بکشند. نکته‌ي مهم آن است که مردم بايد بدانند که پاسخ فيزيولوژيکي مطلوب به محرک ورزشي هم به دوره‌ي آمادگي تدريجي و به دوره‌ي بازيابي بين جلسات ورزش بستگي دارد. اصطلاح پزشکي مورد استفاده براي پارگي سلول‌هاي ماهيچه‌ي اسکلتي رابدوميوليز (واپاشي ماهيچه مخطط) يا به اختصار رابدو (rhabdo) است. زماني که سلول‌هاي ماهيچه‌اي پاره يا متلاشي مي‌شوند، محتويات درون سلولي آن‌ها وارد جريان خون مي‌شود. اين محتويات سلولي شامل آنزيم‌هايي مانند کراتين‌کيناز، الکتروليت‌هايي مانند پتاسيم و پروتئين‌هايي نظير ميوگلوبين است. خصوصا ميوگلوبين پروتئين بزرگ و قرمزي است که مي‌تواند سيستم تصفيه‌ي کليه يا توبول‌هاي کليه را مسدود کند که به‌عنوان سيستم لوله‌کشي کليه عمل مي‌کنند. اين مولکول همچنين مي‌تواند به محصولات جانبي سمي تجزيه شود که به کليه‌ها آسيب مي‌رساند. در موارد نادر، مقدار بيش‌ازحد ميوگلوبين در جريان خون مي‌تواند عملکرد کليه را کاملا متوقف کند؛ چيزي که درمورد يک دونده‌ي مارتن ۲۷ ساله اتفاق افتاد و او در اثر نارسايي کليه از دنيا رفت. در مطالعه‌اي که روي شناگران دانشگاه انجام شد، به‌علت بروز اين وضعيت، ۶ مورد از ۳۴ شناگر پس از شرکت در يک مسابقه‌ي ۲۰ دقيقه‌اي در بيمارستان بستري شدند. به‌نظر مي‌رسد که شيوع رابدو علامتي يا مواردي که نياز به درمان پزشکي دارد، با سرعت نگران‌کننده‌‌اي درميان تيم‌هاي ورزشي دانشگاهي درحال افزايش باشد. اين وضعيت در بازيکنان فوتبال که پس از تعطيلات سال نو به ورزش مشغول مي‌شوند، نيز ديده شده است. هر فعاليت فيزيکي که جديد يا شديد باشد، مي‌تواند موجب بروز رابدو علامتي شود. فعاليت‌هاي شديدي مانند باغباني، وزنه‌برداري و کراس‌فيت مي‌تواند باعث آغاز رابدو علامتي و آسيب به کليه شود. بيش از ۹۰ مورد رابدو پس از اسپينينگ ثبت شده است. ۱۱۹ دانش‌آموز دبيرستاني در تايوان پس از انجام ۱۲۰ بار پوش‌آپ (شناي سوئدي) طي ۵ دقيقه، سر از اتاق اورژانس درآوردند. بنابراين، پارگي مضر سلول‌هاي عضلاني مي‌تواند پس از حتي ۵ دقيقه يا ۳۶ ساعت فعاليت بدني غيرعادي يا شديد رخ دهد. بر‌اين‌اساس، تمرين تدريجي و بازيابي متناسب باعث مي‌شود که بدون بروز عوارض جانبي خطرناک، سازگاري‌هاي مفيد عضلاني، قلبي‌عروقي و ترکيب بدن مانند ساخت عضله، افزايش تناسب اندام و کاهش چربي بدن حاصل شود. نتايج پژوهش‌ها نشان مي‌دهد رعايت يک مرحله‌ي تمرين تدريجي دو هفته‌اي پس از رها کردن تمرينات ورزشي و بي‌تحرکي، براي غشاي سلول‌هاي ماهيچه‌اي نياز است تا آن‌ها کاملا با فشار ناشي‌از تمرينات ورزشي سازگار شوند. رابدو تحت‌باليني يا تجزيه‌ي عضلاني بدون وارد آمدن آسيب حاد به کليه يا علائم ناتوان‌کننده، رايج بوده و نشان‌دهنده‌ي پاسخ معمول به تمرينات ورزشي است که نيازي به درمان پزشکي ندارد. اگرچه، ورزش سنگين به‌خصوص پس از يک دوره‌ي بي‌تحرکي، وقتي با علائم زير همراه باشد، نياز به معاينه‌ي پزشکي مناسب دارد: درد عضلاني شديدي که با گذشت زمان برطرف نمي‌شود تورم عضلات همراه با محدوديت حرکت تهوع يا استفراغ يا هر دو ادرار بسيار تيره (مثل رنگ کوکاکولا) يا پراکنده عوامل خطرسازي وجود دارد که احتمال بروز رابدو پس از فعاليت بدني را افزايش مي‌دهد. اين عوامل خطرساز عبارتند از ورزش در شرايط گرما، کم‌آبي يا نوشيدن بيش‌ازحد آب، مصرف زياد مشروبات الکلي، مصرف قهوه‌ي بسيار زياد، رژيم‌هاي غذايي شديد (گياه‌خواري يا پروتئين زياد) و داشتن ويژگي سلول داسي‌شکل. اين وضعيت هم در مردان و زنان پيش مي‌آيد. به‌نظر مي‌رسد عضلات بازوي کوچک‌تر نسبت‌به پارگي پس از ۵ تا ۳۰ دقيقه ورزش آسيب‌پذيرتر باشد. اگرچه رابدو علامتي شايع نيست، تمام کساني که ورزش مي‌کنند بايد نسبت‌به علائم آن آگاه باشند. به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar