گیاهی که می‌تواند دیابت را کنترل کند

 گياه «شقاقل ايراني» بومي جنگل‌هاي شمال ايران است. بررسي‌ها نشان داده که گونه‌هاي ديگر اين گياه در طب سنتي چين، براي درمان ديابت مورد استفاده قرار مي‌گيرند و سبب کاهش قابل‌توجه قند خون مي‌شوند.

با توجه به همين موضوع، پژوهشگران دانشکده داروسازي دانشگاه علوم پزشکي تهران، در مطالعه‌اي تاثير گياه شقاقل ايرانيکه گونه بومي ايران است را بر کاهش قند خون موش‌هاي ديابتي‌شده، بررسي کردند.

فرامرز آذري؛ پژوهشگر گروه فارماکوگنوزي دانشگاه علوم پزشکي تهران و سيده نرگس ساداتي لمردي؛ پژوهشگر گروه مرکز تحقيقات طب و داروسازي سنتي دانشگاه علوم پزشکي تهران، به همراه ديگر همکارانشان در اين مطالعه مشارکت داشتند.

براي انجام اين مطالعه؛ گياه شقاقل ايراني توسط گياه‌شناسان از منطقه سنگده ساري جمع‌آوري شد. ريزوم (ساقه زيرزميني) آن را پس از شستشو، خشک کردند و سپس از آن عصاره‌گيري انجام دادند.

به منظور بررسي اثر اين گياه بر ديابت، پژوهشگران ۲۰ موش صحرايي را توسط دارو ديابتي کردند و به آن‌ها دوزهاي مختلفي از عصاره گياه شقاقل (۲۰۰،۴۰۰ و ۸۰۰ ميلي‌گرم بر کيلوگرم) خوراندند. در شروع آزمايش و پس از آن به صورت هفتگي از موش‌ها خون گرفته و قند خون آن‌ها اندازه‌گيري شد. در پايان پس از ۲۸ روز موش‌ها براي بررسي بيشتر، تشريح شدند.

يافته‌هاي پژوهشگران نشان داد که بالاترين دوز از عصاره گياه شقاقل (۸۰۰ ميلي‌گرم بر کيلوگرم) توانست قند خون موش‌هاي ديابتي‌شده را بعد از ۲۸ روز به ميزان ۲۵ درصد نسبت به قند خون موش‌هاي گروه کنترل، کاهش دهد. دوز ۴۰۰ ميلي‌گرم بر کيلوگرم هم توانست، بالا رفتن قند خون موش‌هاي ديابتي را کنترل کند و در همان مقدار زمان شروع آزمايش، نگه دارد.

همچنين بررسي نشان داد که عصاره ريزوم گياه شقاقل در دوزهاي ۲۰۰ و ۴۰۰ گرم بر کيلوگرم اثر آنتي‌اکسيداني بهتري نسبت به دوز بالاتر دارند.

پژوهشگران اين مطالعه مي‌گويند: «عصاره اتانولي ريزوم گياه شقاقل ايراني اثر هايپوگلايسميک (کاهنده قند خون) در موش صحرايي ديابتي دارد که اين اثر مي‌تواند به حضور ترکيباتي مانند ساپونين‌هاي استروئيدي، فلاونوئيدها و يا پلي‌ساکاريدها و مکانيسم‌هايي مانند کاهش توليد گلوکز کبدي، کاهش برداشت گلوکز از کبد و افزايش حساسيت گيرنده‌هاي انسوليني مرتبط باشد».

به اعتقاد پژوهشگران اين تحقيق؛ براي شناسايي ترکيبات موثر در گياه شقاقل ايراني، نيمه عمر عصاره گياه، تاثيرات کاهنده قند خون در دوزهاي بالاتر و ... لازم است مطالعات بيشتري انجام شود.

يافته‌هاي اين مطالعه به صورت مقاله علمي پژوهشي با عنوان «بررسي اثر عصاره ريزوم گياه شقاقل ايراني (Polygonatum orientale) بر کاهش قند خون در مدل ديابت القا شده با استرپتوزوسين در Rat» در فصل‌نامه گياهان دارويي وابسته به پژوهشکده گياهان دارويي جهاد دانشگاهي، منتشر شده است.