ابنیه/ آرامگاه خواجه مراد مشهد

سايت گردشگري ايران/ درجاده مشهد ـ تهران، سه کيلومتر که از خواجه اباصلت مي گذريم، به آرامگاه خواجه مراد يکي ديگر از نزديکان امام رضا(ع) مي‌رسيم. نام خواجه مراد هرثمه بن اعين است و خواجه مراد لقبي است که مردم به وي داده‌اند. زيرا به کرامات وي سخت مومن و پاي بندند. آرامگاه وي در کنار جاده نيست، اندکي دورتر، درشکاف کوه پنهان است و تنها گنبد سبز و کوچک آن از کوه سر بيرون آورده است. در کنار آرامگاه وي که در کمرگاه ساکت و دور افتاده کوه قرار دارد چشمه آبي است و چند درخت تنها، ايوان داخل آرامگاه به همّت متولي خواجه ابا صلت آينه کاري شده است و بر پيشاني بنا به کاشي نوشته‌اند «مقبر» شريفه هرثمه بن اعين مشهور به خواجه مراد که درسنه 210 وفات يافته. آرامگاه فردوسي (شهر طوس): قديمترين متن روشن و دقيقي که ازفردوسي سخن گفته است چهار مقاله نظامي عروضي است، وي داستان تدفين فردوسي را چنين نقل کرده است: «جنازه فردوسي را به دروازه رزان همي بردند. در آنجا مذّکري بود در طبران (شهر طوس) تعصب کردو گفت: من رها نکنم تا جنازه او در گورستان مسلمانان برند که او رافقي (شيعي) بود. هر چند مردمان بگفتند با آن دانشمند (فقيه) در نگرفت درون دروازه باغي بود، ملک فردوسي، او را در باغ دفن کردند، امروزه هم در آنجاست و من در سنة عشر و خمسائه (510 ه‍ . ق) آن خاک را زيارت کردم». امروزه ديگر آثاري به جز شهر طوس (همين باغ که آرامگاه فردوسي در آن است) و بقعه‌اي بنام بقعه هارونيه چيزي بر جاي نمانده است. درسال 1313 ه‍ . ق بر مقبره فردوسي آرامگاهي زيبا که طرحي شبيه به آتشکده داشت ساختند و براي تجليل از مقام اين حماسه سراي بزرگ جهاني به مناسبت هزاره وي کنگره‌اي در مشهد تشکيل گرديد که در آن مستشرقان و ايران‌شناسان معروف دنيا شرکت کردند. در سال 1344 تصميم گرفته شد که بناي جديدي بروي آرامگاه وي بسازند و باين جهت اکنون بناي پيشين بر چيده شده است.