بنای یادبود قهرمان گمنام در شهر سفید اروپا، بلگراد






لست سکند/ بناي يادبود قهرمان گمنام (Monument to the Unknown Hero) که در بالاي کوه آوالا، جنوب شرقي بلگراد قرار گرفته، يادبودي از قهرمان کشته شده در جنگ جهاني اول است. اين بنا توسط مجسمهساز معروف صربستاني، ايوان منتروويچ (Ivan Meštrović) طراحي شده و در سالهاي ۱۹۳۴ الي ۱۹۳۸ بر روي محل دفن سرباز گمنام صربستاني ساخته شد. امروز در اين مطلب به سراغ اين بناي يادبود رفتهايم که بسيار شباهت به آرامگاه کوروش کبير در پاسارگاد دارد. با ما همراه باشيد.
زماني که اعضاي نيروهاي متفقين شروع به ساخت بناهاي يادبود سربازان گمنام در کشورهاي خود کردند، پادشاه الکساندر اول يوگسلاوي نيز تصميم گرفت يک ساختار مشابه در صربستان بسازد. طبق دستور پادشاه بناي يادبود بايد بر بالاي کوه آوالا ساخته ميشد. پيش از اين بناي يادبودي در بالاي کوه آوالا در سال ۱۹۲۲ ساخته شده بود. به اعتقاد بسياري اين بنا، مقبره سرباز گمنام صربي بود که در سال ۱۹۱۵ توسط نارنجک اتريشي-مجارستاني کشته شده بود.
قبل از شروع ساخت بناي يادبود جديد در سال ۱۹۳۴، بقاياي از سازههاي قرون وسطايي بر بالاي تپه ديده ميشد. استحکامات متعلق به شهرباستاني ارنوف بود که به منظور ساخت بناي يادبود جديد توسط ديناميت تخريب گرديد تا فضا براي ساخت بناي جديد خالي گردد. پادشاه الکساندر اول سنگ بناي يادبودي جديد را در ۲۸ ژوئن ۱۹۴۳ درست چند ماه قبل از ترورش گذاشت. زماني که ساختمان يادبود جديد در سال ۱۹۳۸ به پايان رسيد، تابوت به همراه بقاياي جسد سرباز گمنام به سرداب بناي يادبود جديد منتقل گرديد.
طراح بناي يادبود
بنا توسط مجسمهساز مشهور ايوان منتروويچ طراحي و توسط مهندس استوان شيوانوويچ (Stevan Živanović) اجرا شد. همانطور که گفته شد ساخت بناي يادبود شهداي گمنام به دستور پادشاه الکساندر اول يوگسلاوي براي بزرگداشت قربانيان جنگهاي بالکان (۱۹۱۲-۱۹۱۳) و جنگ جهاني اول (۱۹۱۴-۱۹۱۸) انجام شد. اعضاي ارتش سلطنتي و نيروي دريايي يوگسلاويي در ساخت و نصب بلوکها مشارکت داشتند.
مادران سربازان گمنام
بناي يادبود در واقع به شکل تابوتي بزرگ طراحي شده که از گرانيت سياه براي ساخت آن استفاده گرديده است. تابوت (بناي يادبود) توسط نمايندگان تمام مردم پادشاهي يوگسلاوي (به صورت مجسمه) احاطه شده است. آنان زناني از بوسني، مونتهنگرو (Montenegrin)، کروات، اسلووني، دالماسي (Dalmatian)، وويوودينا (Vojvodina)، صربستان هستند. در واقع اين مجسمهها نمادي از مادراني است که سربازان قهرمان براي کشور خود تربيت کردند تا جان خود را فداي دفاع از کشورشان کنند.
همچنين بر روي کتيبه بالاي تابوت نوشته شده: "الکساندر اول پادشاه يوگسلاوي به قهرمان گمنام". اين بناي تاريخي داراي ۴۸ فوت (۱۴.۵ متر) ارتفاع و ۱۱۸ فوت (۳۶ متر) طول است، در حالي که پلهها از سمت در ورودي حدود ۹۳ متر طول دارند. اطراف بنا نيز در سال ۲۰۰۶ محوطهسازي شد.
بناي يادبود قهرمانان گمنام در سال ۱۹۸۷ به عنوان يک بناي فرهنگي شاخص و مهم از طرف جمهوري صربستان مورد حفاظت قرار گرفت. لازم است بدانيد که بلافاصله بعد از ساخت بنا، مناقشات آغاز شد. مردم اعتقاد داشتند که قهرمان گمنام براي پادشاهي صربستان جنگيده و کشته شده اما پادشاه يوگسلاوي از اين قهرمان گمنام صربي به نفع خود و گسترش پادشاهي خود استفاده کرده است.
اين منطقه خيلي زود تبديل به مکاني براي پيک نيک و خوشگذراني مردم صربستان شد. بناي يادبود به ويژه در هنگام مه صبحگاهي با چشمانداز جنگل، منظره بي نظيري را براي بازديدکنندگان به تصوير ميکشد. براي استقبال از مهمانان، در نزديکي بنا هتلي ساخته شد که چشم انداز اين منطقه را زيباتر کرده است.
چندين مورخ برجسته از بلگراد و سارايوو (Sarajevo) ادعا کردهاند که قهرمان گمنام اين بنا فردي از صربستان است. سليمان باليک (Sulejman Balić) يک سرباز از دوگاپولجانا (Duga Poljana)، شهري در ميان نوويپازار (Novi Pazar) و سجنيکا (Sjenica) بوده و در ارتش صربستان عليه ارتش اتريش-مجارستان ميجنگيد.
مراسمهاي بزرگداشت
اغلب گراميداشتهاي رسمي صربستان در اين بنا يادبود برگزار ميشود. رئيسجمهور، نخستوزير و ديگر مقامات از بناي يادبود در تاريخهايي مانند روز ملي صربستان (۱۵ فوريه)، روز پيروزي (۹ مه)، و ۱۵ سپتامبر (تاريخي که جبهه سالونيکا در سال ۱۹۱۸ شکسته شد) ديدن ميکنند و مراسم اهداي حلقه گل را انجام ميدهند.
شباهت يادبود شهيد گمنام به آرامگاه کوروش
بناي يادبود قهرمان گمنام آوالا بسيار شباهت به مقبره کوروش کبير در استان فارس دارد. طراحي آنها مشابه هم هست.
علت شباهت مقبره کوروش و يادبود قهرمان گمنام بلگراد مشخص نيست. البته شباهتهايي که برخي از اماکن تاريخي با هم دارند، اغلب يا به علت اقتباس گرفتن بوده يا همزان در يک دوره ساخته شدهاند. براي مثال آرامگاه «گور دختر» در بوشهر، به آرامگاه کوروش بسيار شبيه است که اين شباهت ممکن است به دليل نزديکي زمان ساخت اين آثار باشد. اما ساختماني شبيه به آرامگاه کوروش در اروپايي شرقي با اين ميزان شباهت بسيار عجيب است.