نقش خشم و شهوت در شکست انسان

تسنيم/ موانع بر سر راهمان، مي‌تواند داخلي يا خارجي باشد. معمولاً ما نسبت به موانع خارجي هشياريم، اما از موانع داخلي غافليم، در حالي‌ که موانع داخلي به مانند دشمناني زيرک در کمين نشسته‌اند تا ما را از رسيدن به اهداف‌مان بازدارند. اميرالمؤمنين عليه السلام در حديثي ارزشمند موانع رسيدن به اهداف را خشم و شهوت معرفي مي‌کنند و مي‌فرمايند:«اَعْدى عَدُوٍّ لِلْمَرْءِ غَضَبُهُ وَ شَهْوَتُهُ فَمَنْ مَلَکَهُما عَلَتْ دَرَجَتُهُ وَبَلَغَ غايَتَهُ؛ بدترين دشمن آدمى خشم و شهوت اوست، پس هر کس آن دو را در اختيار بگيرد، مقامش بالا مي‌‏رود و به هدفش مي‌رسد.» (مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 12، ص 12)

خشم، از جنس آتش و دشمني خطرناک
اما خشم، يکي از هيجانات خطرناک در وجود انسان است که معمولاً در برابر اتفاقي ناخوشايند، از خودمان بروز مي‌دهيم. خشم اگرچه جزء زندگي طبيعي‌مان است، اما اگر کنترل‌شده و عقلاني نباشد، ممکن است سبب دلخوري، نارضايتي، تنش، اختلال در روابط ما با ديگران و همچنين سبب دور شدن از اهداف‌مان شود. دين مبين اسلام که مکتبي انسان‌ساز است، نسبت به اين مقوله هشدار داده و همه ما را به خويشتن‌داري و صبر توصيه کرده است. از همين رو قرآن کريم از کساني که خشم خويش را کنترل کرده‌اند، تمجيد کرده، مي‌فرمايد: «وَ الْکاظِمينَ الْغَيْظَ وَ الْعافينَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنينَ؛ و خشم خود را فرو مي‌‏برند؛ و از مردم در مي‏‌گذرند؛ و خداوند نيکوکاران را دوست دارد.» (آل عمران، آيه 134)

همچنين براي مقابله با خشم راه‌هايي از جمله پناه بردن به خداوند از شر شيطان رانده شده، تغيير حالت از ايستاده به نشسته و بالعکس، و همچنين وضو سفارش شده است. از همين رو رسول الله صلي الله عليه و آله فرمود «اِذا غَضِبَ اَحَدُکُمْ فَلْيَتَوَضَّاءْ بِالْماءِ، فَاِنَّ الْغَضَبَ مِنَ النّارِ؛ هرگاه يکي از شما را خشم فرا گرفت، با آب وضو بگيرد، زيرا خشم از آتش است.» (تنبيه الخواطر و نزهه النواظر( مجموعه ورام)، ج 1، ص 123) براي مقابله با دشمن خطرناکي مانند خشم، بايد صبر و بردباري را در خودمان افزايش دهيم تا در مقابل آن شکست نخوريم، چنان‌که اميرالمؤمنين عليه‌السلام فرمود «الْحِلْمُ يُطْفِئُ نَارَ الْغَضَبِ وَ الْحِدَّةُ تُؤَجِّجُ إِحْرَاقَه؛ بردباري آتش خشم را فرو مي‌نشاند و تندي آن را شعله‌ورتر مي‌کند.» (غرر الحکم و درر الکلم، ج 1، ص 116) بر اين اساس با تمرين و ممارست و همچنين افزايش صبر و بردباري در وجودمان، نگذاريم اين مانع بزرگ، ما را از رسيدن به اهدافمان باز دارد.

---

بازار

---

اما دربارۀ شهوت، انواع مختلف آن اعم از پول، مقام، شهرت، شکم، و جنسي مي‌تواند از بزرگ‌ترين موانع براي رسيدن ما به اهداف مادي و معنوي باشد. همه هيجاناتي که خداوند در وجود ما قرار داده اگر کنترل نشود و از چارچوب صحيح خود خارج شود، سبب ضررهاي بزرگ فردي و اجتماعي خواهد شد. چه بسيار اختلاس‌ها، دزدي‌ها، بي آبرويي‌ها، اختلافات و تنش‌هايي که از همين شهوت‌ها نشأت گرفته و اگر کنترل نشود باعث هرج و مرج در سطح جامعه خواهد شد. از همين رو بايد اين دشمن خطرناک را کنترل کنيم و هشيار باشيم که ما را از اهداف‌مان باز ندارد. شهوت‌گرايي سبب از بين رفتن عقل و دين ما خواهد شد چنا‌ن‌که اميرالمؤمنين عليه‌السلام فرمود «طَاعَةُ اَلْهَوَى تُفْسِدُ اَلْعَقْل؛ پيروى از خواهش نفس، خرد را تباه مى‌سازد.» (همان، ج 1، ص 434) شايد لحظات اول، اين دشمن خطرناک لذتي به همراه داشته باشد اما سرانجامي ناگوار برايمان رقم خواهد زد همان‌گونه که امام علي عليه السلام در مورد عاقبت شهوت‌پرستي فرمودند: «أوَّلُ الشَّهوَةِ طَرَبٌ، و آخِرُها عَطَبٌ؛ آغاز شهوت، لذت است و پايانش نابودي.» (عيون الحکم و المواعظ، ج 1، ص 112) بنابراين نسبت به اين دشمنان خطرناک، يعني خشم و شهوت هشيار باشيم و نگذاريم آن‌ها از چارچوب تعيين شده خود خارج شوند که در صورت افراط يا تفريط هر کدام علاوه بر ضررهاي فردي، جامعه را هم با مشکل روبرو خواهند کرد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar