گوناگون/ ۲ موجودی که توانایی پنهان شدن از دید را دارند

 "دیوید شیل" یک زیست شناس دریایی مستقر در آلاسکا است. هنگامی که بودجه‌ای برای مطالعه اختاپوس‌ها در پی نشت نفت اکسون والدز در سال ۱۹۸۹ میلادی در نظر گرفته شد او مقداری از آن را به دست آورد. در طول سالیان متمادی مطالعه و اکتشاف از سوی شیل او می‌گوید مطالعه اختاپوس‌ها دشوار است. او در این باره می‌افزاید: "می توانید آنان را در زیر صخره‌ها هنگام جزر بیابید. با این وجود، بررسی آنان دشوار است، زیرا انعطاف پذیر، بدون استخوان، لغزنده و گریزان" هستند. اختاپوس‌ها هم شکارچی هستند و هم شکار می‌شوند. آنان احساساتی و کنجکاو هستند. اختاپوس‌ها می‌خوابند و خواب و رویا می‌بینند".

اکثر اختاپوس‌ها ۶۹ کیلوگرم وزن دارند و در ابعادی ۷ متری هستند که تقریبا شبیه یک سگ نژاد ژرمن شپرد است. آیا چنین موجودی بود که یک غواص را دو ساعت زیر آب نگه داشت؟ یا چاقوی یک ماهیگیر را از کمربندش دزدید و به او چاقو زد؟

اختاپوس‌های دیگر کوچک هستند. جنس نر ناتیلوس‌های کاغذی یا شیشه‌ای گونه‌ای خاص از اختاپوس‌های دریایی در مقایسه با جنس ماده آن گونه بسیار کوچک است. جنس ماده آن گونه از اختاپوس یک پوسته کاغذی برای بچه‌های خود ایجاد می‌کند که باعث می‌شود تا آنان را در آغوش خود نگه دارد. 

• "شیل" روایت گردشی که با یک ماهیگیر آلاسکایی داشت را شرح می‌دهد. ماهیگیر که یک اختاپوس را گرفته بود پا‌های آن را قطع کرد و در سطل انداخت. ۲۰ دقیقه پس از آن پا‌های بریده شده از کناره‌های سطل می‌خزیدند و با استفاده از مکنده‌های خود به دنبال فرار به دریا بودند. این اتفاق چگونه رخ می‌دهد؟ این موضوع به محل اختفای نورون‌ها مرتبط است. در موجوداتی مانند ما انسان‌ها نورون‌ها در یک مرکز فرمان و کنترل یعنی مغز قرار می‌گیرد. با این وجود، در اختاپوس‌ها نورون‌ها بیش‌تر پراکنده می‌شوند. نورون‌ها در آنان هم چنین در بازو‌های شان وجود دارند بدان معنی که نیمه خودمختار هستند و می‌توانند علائق خود را بدون اشاره به مغز دنبال کنند. یک بازوی اختاپوس بدون استخوان می‌تواند مانند شلاق بپیچد صدف‌ها یا خرچنگ‌ها را ببرد و بگیرد و آنان را به سمت دهان اش بکشد که حاوی منقاری است که تا حدودی شبیه منقار طوطی است و ممکن است چند متر دورتر باشد.

شیل می‌گوید علاوه بر ظرافت حرکت اختاپوس تغییر شکل و رنگ آن موجود نیز بسیار فریبنده و جالب توجه است. اختاپوس‌ها زمان زیادی را صرف غواصی می‌کنند. شیل می‌گوید تغییر رنگ اختاپوس او را به یاد پدیده شفق قطبی می‌اندازد. یک اختاپوس می‌تواند تغییر رنگ داده و از دید ناپدید شود. اختاپوس‌ها می‌توانند در میان مرجان‌های دریایی شکلی مرجانی به خود بگیرند. اختاپوس‌ها هم چنین دارای احساسات هستند. نمایش الگوی بدن آنان در شرایط مختلف مانند مواجهه با شکارچی یا کاوش در صخره متفاوت است. این تغییر رنگ و شکل زمانی که اختاپوس خواب است نیز رخ می‌دهد و برخی از دانشمندان می‌گویند نشانه‌ای از رویا و خواب دیدن آن موجود است.

از طرف دیگر، علاوه بر جالب بودن اختاپوس‌ها موجود دیگری نیز در طول هزاران سال برای انسان‌ها آشنا بوده است: جغد.

گفته می‌شود که جغد‌ها همانند اختاپوس توانایی پنهان شد از دید را دارند. رمزآلود و شبانه بودن زندگی جغد‌ها باعث شده تا آنان بتواند استتار کنند. البته جغد‌ها نیز همانند اختاپوس‌ها شکارچی هستند و با توجه به پرواز بی صدا و تماس‌های شبانه عجیب و غریب شان جای تعجبی ندارند که جایگاه مهمی را در فرهنگ بشری به خود اختصاص داده اند.

جغد‌ها حضور جهانی دارند و نماد همه چیز هستند: خوش شانسی، بدشانسی، خرد، حماقت. آنان در جایگاه پیام آور و اغلب منادی مرگ ترسیم شده اند به حدی که به طور معمول یا توسط انسان‌ها رانده شده و یا حتی کشته شده اند.

از ویژگی‌های جالب توجه جغد‌ها قدرت شنوایی حیرت انگیز آنان است. فرم صورت، دهانه‌های نامتقارن گوش و مغز‌های محاسباتی سریع جغد‌ها بدان معنی است که آنان نقشه‌های شنوایی تولید می‌کنند تا بتوانند جهان را با گوش خود ببینند. آنان هم چنین جهان را با چشمان بزرگ خود می‌بینند. چشمان جغد خاکستری بزرگ ۳ درصد وزن بدن آن است. برای فم بهتر این موضوع اگر ما انسان‌ها در چنین ابعادی چشم داشتیم به اندازه پرتقال بود. با این وجود، چشمان جغد به سمت جلو خیره شده بنابراین آن حیوان برای دیدن نیازمند چرخاندن سر خود می‌باشد.

پرنده شناسان هر چه بیش‌تر در مورد جغد‌ها تحقیق می‌کنند به پرسش‌های بیش تری بر می‌خورند. برای مثال، چرا جغد‌های برفی در مهاجرت زمستانی به شمال می‌روند نه به سمت جنوب؟ جغد‌ها چگونه پروازی بی صدا انجام می‌دهند؟ (رازی که اولین بار توسط یک مهندس هوانوردی کشف شد).

جغد‌ها زمانی ۲۸ گونه برای شکار داشتند و اکنون ده گونه برای شکار دارند. جغد‌ها نه تنها گونه‌های دیگر را می‌خورند بلکه از آن گونه‌ها استفاده نیز می‌کنند. برای مثال، جغد جیغ شرقی در ایالات متحده مار‌های کوچکی به نام کورمار که شبیه کرم هستند را به لانه خود می‌برند. برخی از مار‌ها خورده می‌شوند و بقیه برای انجام کار‌های لانه زنده نگه داشته می‌شوند: مار‌ها مگس‌ها و لارو‌های مضر را می‌خورند. جغد‌ها خود میلیون‌ها جونده را می‌خورند. بنابراین، برای مثال، کشاورزان صرب از حضور آنان استقبال می‌کنند.

اکنون ۲۳۰ گونه جغد و ۳۰۰ گونه اختاپوس وجود دارند. این نوع جدیدی از تاریخ طبیعی است که از مرز‌های "عینی" قدیمی این رشته فراتر می‌رود. طرح پرسش‌هایی مانند "اختاپوس چه خوابی می‌بیند"؟ و "جغد چه می‌داند"؟ احتمالا زمانی دن کیشوت وار به نظر می‌رسیدند، اما اکنون پرسش‌هایی مشروع و منطقی قلمداد می‌شوند که نیازمند پاسخ هستند.