فقط ۱۵ میلیون ایرانی راحت برنج می‌خرند

همشهري/قيمت هر کيلو برنج ايراني در بازار خرده‌فروشي تا مرز ۴۰ هزار تومان بالا رفته، برنج خارجي هم تا ۳۰ هزار تومان رشد قيمت داشته است.

يک‌سوم از نياز سالانه بازار برنج ايران از مسير واردات تامين مي‌شود؛ وارداتي که به‌دليل مشکلات تحريم و تامين ارز از ابتداي پارسال با مشکلات زيادي مواجه شد و تا پايان سال ۹۹ حجم آن به کمتر از نصف ميزان نياز بازار مصرف داخلي رسيد. به‌گفته دبير انجمن واردکنندگان برنج، با وجود وخامت شرايط کرونايي و اما و اگرهاي مبادلات کالا و مسافر با هند، واردات برنج از اين کشور قطع نشده، اما مشکلات کلي واردات همچنان به قوت خود باقي است که بازار را به‌شدت تحت‌تأثير قرار داده است.

در گفت‌وگو با مسيح کشاورز، دبير انجمن واردکنندگان برنج، شرايط بازار برنج را بررسي کرده‌ايم.

---

بازار

---

از همين نقطه مبادلات تجاري با هند گفت‌وگو را آغاز کنيم. با توجه به قيمت بالا و بروز مشکل در مبادلات تجاري طي سال گذشته، آيا هنوز خريد برنج از هند انجام مي‌شود؟
خريد برنج از هند قطعا داريم، اما حجم خريد بسيار کاهش يافته و قابل مقايسه با سال‌هاي قبل نيست. البته واردات برنج هندي توجيه اقتصادي ندارد؛ چون قيمت تمام‌شده برنج هندي در بازار به برنج ايراني بسيار نزديک شده و بسياري از مصرف‌کنندگان برنج هندي، با قيمت‌هاي کنوني، ديگر توان خريد آن را ندارند. در اين شرايط بعضي از تجار فقط براي اينکه برندشان در بازار حفظ شود، هنوز از هند برنج وارد مي‌کنند.

در سال ۹۹ در مجموع چقدر برنج وارد شد؟
در سال گذشته تا ۸۷۰ هزار تن برنج وارد کشور شد که اگر دولت هم ۲۰۰ هزار تن براي ذخاير احتياطي وارد کرده باشد، واردکنندگان خصوصي ۶۰۰ هزار تن برنج وارد کرده‌اند؛ درحالي‌که در سال ۹۸، رقم واردات برنج يک‌ ميليون و ۶۵۰ هزار تن بود. اين مقايسه نشان مي‌دهد پارسال ۵۰ درصد ميزان نياز هرساله کشور برنج وارد شده است.

علت کاهش ارقام واردات برنج چيست؟
تقاضا براي واردات به‌دليل مشکلات پرداخت ارز و گراني دلار به‌شدت کاهش پيدا کرده است.

تحليل شما از آثار کاهش واردات چيست؟
نکته مهم اين است که مسئولان وقتي اين اعداد و ارقام را کنار هم مي‌گذارند و کاهش واردات و افت تقاضا را در بازار با هم مقايسه مي‌کنند و به اين نتيجه مي‌رسند که مصرف‌کننده برنج وارداتي با گران‌شدن آن حتما به مصرف برنج ايراني روي آورده؛ درحالي‌که اين نتيجه‌گيري به اعتقاد من درست نيست؛ کسي که تا پارسال توان خريد برنج ايراني را داشته، هنوز هم دارد، ولي کسي که مصرف‌کننده برنج وارداتي ۸ هزار توماني بوده، طبيعتا از قدرت پرداخت هزينه بيشتر براي خريد برنج ايراني برخوردار نبوده؛ چون اگر مي‌توانست براي هر کيلو برنج ۲۶ تا ۳۰ هزار تومان هزينه کند از همان ابتدا برنج ايراني مي‌خريد. براي چنين کسي امروز، هم برنج ايراني دور از دسترس است و هم برنج خارجي؛ در نتيجه برنج از سفره اين فرد خارج شده و نکته مهم اين است که هيچ جايگزيني هم براي برنج وجود ندارد.

راه‌حل چيست؟
ما راهکار واردات برنج‌هاي پرمحصول را ارائه داده‌ايم، اما متأسفانه مورد توجه قرار نگرفته و هنوز هم کاري جدي‌ در اين زمينه انجام نشده است.

با کاهش مصرف برنج در بازار ساير کالاهاي جايگزين چه اتفاقي رخ خواهد داد؟
برنج بعد از گندم دومين کالاي استراتژيک کشور است و با گراني برنج خانوارها به مصرف نان روي مي‌آورند. اگر نان هم گران شود، خطر سوءتغذيه براي بخش زيادي از جامعه وجود دارد. از سوي ديگر گراني برنج خارجي مي‌تواند بازار برنج ايراني را نيز دچار اختلال کند. با افزايش بيشتر قيمت برنج ايراني، اين محصول از سفره اقشار متوسط جامعه هم حذف خواهد شد.

چرا واردات برنج از تايلند در دستور کار قرار نمي‌گيرد؟
انواع برنج وارداتي، چه لوکس و چه پرمحصول، با توجه به ذائقه مصرف‌کننده ايراني، از هند و پاکستان وارد مي‌شود. البته به‌تازگي از تايلند هم برنج وارد شده، ولي چون در مبادلات تجاري با تايلند مشکل جدي در زمينه انتقال پول وجود دارد و هزينه‌هاي بالايي براي جابه‌جايي ارز به تجار تحميل مي‌شود، اغلب واردکنندگان برنج سراغ تايلند نمي‌روند.

در مبادلات با هند و پاکستان اين مشکلات وجود ندارد؟
چرا، در مبادلات تجاري با اين دو کشور هم مشکلات مشابهي وجود دارد، اما به‌دليل سابقه طولاني در اين زمينه، اين مشکلات جاافتاده و مبادلات با هزينه کمتري انجام مي‌شود.

چندي است انجمن واردکنندگان، پيشنهاد تغيير کشورهاي مبدأ واردات برنج را مطرح کرده‌است. اين پيشنهاد به کجا رسيد؟
انجمن واردکنندگان برنج براي کاهش قيمت‌ها در بازار، پارسال پيشنهاد واردات برنج پرمحصول از آمريکاي جنوبي را مطرح کرد و قرار بود اين پيشنهاد در دولت بررسي شود. يک جلسه نيز در وزارت صنعت با حضور نمايندگان سازمان غذا و دارو، استاندارد و وزارت جهاد در اين زمينه برگزار شد. در آن جلسه کليات طرح مورد توافق قرار گرفت اما براي بررسي جزئيات بايد جلسات بيشتري برگزار مي‌شد که اين اتفاق نيفتاد. از سوي ديگر در اعضاي انجمن هم، به‌دليل افت تقاضا در بازار، کسي متقاضي واردات از آمريکاي جنوبي نبود. پيگيرنشدن دولت و نبود تقاضاي واردات باعث شد اين موضوع پيگيري نشود.

شايد ايده کلي، توقف واردات برنج است؟
اگر قرار است واردات حذف شود، وزارت جهاد بايد به فکر اين باشد که چگونه مي‌تواند هزينه توليد برنج داخلي را پايين بياورد تا قيمت در بازار کاهش يابد و برنج به سفره‌ها بازگردد.

دليل برطرف‌نشدن موانع واردات را چه مي‌دانيد؟
کشور به‌طور جدي با مشکلات ارزي مواجه است. بهترين راهکار براي کاهش هزينه واردات، پايين‌آمدن نرخ ارز است. وقتي شرايط به‌گونه‌اي است که امکان کاهش نرخ ارز فراهم نيست، اين موضوع خودبه‌خود از اولويت خارج مي‌شود و اصلا فکري براي آن نمي‌شود.

نمي‌شود برنج توليد داخل را جايگزين واردات کنيم؟
در شرايطي که قيمت برنج خارجي به ۲۸ تا ۳۰ هزار تومان رسيده قاعدتا بخش کشاورزي بايد تلاش کند به هر ترتيبي که شده بازار برنج خارجي را در اختيار بگيرد، ولي براي تحقق اين هدف بايد قيمت برنج ايراني به ارقامي کمتر از نرخ برنج خارجي برسد، اما به‌نظر مي‌رسد وزارت جهاد قدمي در اين جهت برنداشته است.

ممکن است اين شائبه به‌وجود بيايد که دغدغه‌هاي شما، درباره توقف واردات برنج، صرفا صنفي است. پاسختان چيست؟
اصلا، دغدغه ما تنها صنفي نيست؛ زيرا برنج چه ايراني و چه خارجي، از سفره اقشار ضعيف خارج شده، ادامه وضع موجود باعث مي‌شود اقشار متوسط هم ديگر نتوانند به اندازه قبل برنج تهيه کنند. طبق آمارها و برآوردها تا ۷۰ ميليون نفر از جمعيت ايران در دهک‌هاي متوسط و ضعيف درآمدي دسته‌بندي مي‌شوند. افزايش قيمت برنج باعث شده حداکثر تا ۱۵ ميليون نفر که دستشان به دهانشان مي‌رسد، از امکان مصرف اين محصول مغذي برخوردار باشند. در شرايطي که وضع قيمت اقلام پروتئيني مثل گوشت، مرغ و تخم‌مرغ هم خراب است، کاهش مصرف برنج اصلا خبر خوبي نيست. تغيير احتمالي شرايط آب و هوايي و افت توليد در سال‌جاري، مي‌تواند وضع را از اين هم بدتر کند و با افزايش بيشتر قيمت‌ها حذف برنج از سفره‌ها را سرعت بخشد. متوليان بخش تجارت و کشاورزي بايد به اين نکته توجه کنند که وقتي کالايي را از اولويت يک به اولويت ۲ تبديل کرديم، اين کالا نبايد از سفره‌ها حذف شود، بلکه بايد مديريت شود تا به امنيت غذايي ايرانيان آسيب وارد نشود. اينها حرف‌هايي است که ما و مردم عادي مي‌زنيم، اما متأسفانه تصميماتي که در سطح کلان اتخاذ مي‌شود، چه در تنظيم بازار و چه در سطح وزرا، کارشناسي‌شده نيست. وزير صنعت، معدن و تجارت به‌عنوان متولي واردات بايد کميته‌اي تشکيل دهد و راهکاري اتخاذ کند که قيمت تمام‌شده برنج وارداتي کم شود. جهادکشاورزي هم بايد تلاش کند قيمت برنج ايراني بيش از اين بالا نرود.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar