از تولد تا مرگ ستاره‌ها/ درباره «سحابی‌ها» چه می‌دانید؟

باشگاه خبرنگاران/ سحابي در زبان لاتين به معني ابر يا "nabula" است، سحابي‌ها فقط ابرهاي بزرگي از غبار، گاز هليوم و هيدروژن و پلاسما نيستند، آنها بيشتر محل تولد ستارگان هستند، سحابي‌ به علت نور ستارگان مجاور قابل رؤيت است. طبق محاسبه دانشمندان ۹۹ درصد حجم سحابي شامل گاز هاي سبکي چون هيدروژن، نيتروژن و اکسيژن و يک درصد از عناصر سنگيني چون کربن ، منيزيم، کلسيم و آهن است. سحابي‌ها چگونه شکل گرفته‌اند؟ زماني که فروريزش گرانشي قسمت‌هاي مختلف مواد ميان ستاره‌اي اتفاق مي‌افتد سحابي‌ها شکل مي‌گيرند، اين اتفاق باعث مي‌شود اين مواد در طول زمان سنگين شوند و در دل اين مواد ستاره‌ها تشکيل مي‌شوند. اندازه سحابي‌ها اندازه سحابي‌ها بزرگ و قطرشان صدها سال نوري است، تراکم آنها از محيط اطرافشان کمتر است در صورتي که يک ابرسحابي که از نظر اندازه با زمين يکي است، به اندازه تنها چند کيلوگرم جرم خواهد داشت. سحابي‌هاي گازي بصورت کلي در دو دسته طبقه بندي مي شوند: سحابي پخشنده سحابي سياره نما سحابي پخشنده نيز به سه دسته؛ گسيلشي، بازتابي و تاريک تقسيم مي‌شود. سحابي گسيلشي(نشري): اين سحابي ابري از ماده است که در آن يک يا چند ستاره درخشان و سوزان وجود دارد، ستاره‌هاي بسيار داغ موجب تحريک گازها و درخشش سحابي مي‌شوند، اين اتفاق به اين صورت است که ماورا بنفش ناشي از ستاره يا ستاره‌هاي داغ موجب يونيزه شدن اتم‌ها مي‌شود به دنبال آن، اتم‌ها در نور مرئي تابش دوباره پيدا مي‌کنند و ديده مي‌شوند. نور بيشتر سحابي‌هاي نشري به صورت خطوط طيفي نشري است، به سحابي‌هاي نشري، سحابي "منطقه اچ 2 " هم مي‌گويند. به اين دليل که ماده غالب تشکيل دهنده آنها هيدروژن است و يونيزه شدن آن باعث ديده شدن سحابي مي‌شود، به عقيده دانشمندان، سحابي‌هاي گسيلشي زايشگاه ستاره‌ها هستند. اين سحابي با چشم غير مسلح به صورت توده‌ مه آلود کم نوري ديده مي‌شود. همچنين اين سحابي‌ها قرمز رنگ ديده مي‌شود، سحابي جبار در کمربند صورت فلکي شکارچي و سحابي عقاب نمونه‌هايي از سحابي گسيلشي هستند. سحابي بازتابي اگر نور ستارگان به اندازه‌اي باشد که نتواند اتم‌هاي سحابي را يونيزه کند، آن را از طريق پراکندگي بازتاب مي‌کند، به اينگونه سحابي‌ها، سحابي بازتابي مي‌گويند. اين سحابي به رنگ آبي است؛ سحابي اطراف ستاره هاي خوشه پروين و سحابي زيباي گل رز والنتاين نمونه خوبي از سحابي‌هاي بازتابي هستند. سحابي تاريک سحابي تاريک يا سحابي جذبي، ابري از غبار وگازهاي سرد است که تنها بدليل اينکه مانع عبور نور اجرام مناطق پشتي خود مانند ستارگان يا سحابي‌هاي روشن مي‌شود ديده مي‌شود، اين ابرها مخلوطي از غبار وگاز هستند و ترکيب کلي آنها مانند توزيع فراواني کيهاني 75 درصد هيدروژن 23 درصد هليم وبقيه عناصر سنگين‌تر است. اندازه ذرات غبار کمتر از ميکرومتر بوده وتنها 0/1 درصد جرم يک توده ابري را تشکيل مي‌دهد. در واقع توده گازي سردي است که مدتي از مرگ ستاره آن گذشته است و ستاره ديگري نزديک آن نيست که بتواند نوري را منتشر يا منعکس کند. در واقع در اطراف اين نوع سحابي‌ها که از ابرهاي تيره تشکيل شده‌اند، ستاره‌اي وجود ندارد، در نتيجه نه تنها هيچ نوري گسيل و يا بازتاب نمي‌کنند بلکه نور ستارگاني که در پشت آن‌ها واقع شده‌اند را جذب کرده و مانع از رسيدن آن به زمين مي‌شوند، اين نوع سحابي فقط زماني قابل ديدن است که ستاره يا سحابي درخشاني در پشت آن باشد از آن جا که اين سحابي ها مانع عبور نور مي‌شوند به صورت ابرهاي تاريک و سياه مشاهده مي‌شوند. از مشهورترين اين سحابي‌ها مي‌توان به سحابي کله اسبي و گلبول اشاره کرد، سحابي‌هاي تاريک گاهي نوارهايي گسترده و مارپيچ مي سازند و گاهي نيز به شکل اجسامي کوچک و تقريبا کروي در مي آيند. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد