آیا حیات میکروبی در سیارۀ ناهید امکان‌پذیر است؟

بيگ بنگ

بروزرسانی 1399/06/25 - 09:00

آیا حیات میکروبی در سیارۀ ناهید امکان‌پذیر است؟

بيگ بنگ/ در بالاي ابرهاي ضخيم ناهيد که در شرايطش نسبت به روي سطح اين سياره معتدل و کمتر خشن است، محققان ردپاي گاز “فسفين” را کشف کردند، ترکيبي که بر روي کره زمين توسط فرآيندهاي زنده و غيرزنده توليد مي‌شود.

به گفته‌ي محققان، بعيد به نظر مي‌رسد که فرآيندهاي غيرزندۀ شناخته شده مقدار زياد “فسفين” کشف شده – حدود 20 قسمت در ميليارد(ppb) – را بر فراز ابرهاي ناهيد توليد کنند. محققان اثر طيفي منحصر به فرد “فسفين” را با استفاده از دو ابزار مختلف در زمان‌هاي مختلف – تلسکوپ جيمز کلرک مکسول در سال 2017 و آرايه بزرگ ميلي متري/ زير ميلي‌متري آتاکاما در سال 2019 -کشف کردند.

آنچه اين کشف را جذاب‌تر کرده ابرهاي اسيدي ناهيد است که احتمال دارد “فسفين” را خيلي سريع از بين ببرند. دو کشف تقريباً با فاصله‌ي دو سال نشان مي‌دهند که هر آنچه در حال ِ توليد اين ترکيب است، همچنان ادامه دارد. در سيارۀ ناهيد و مشتري، “فسفين” که از يک فسفر و سه اتم هيدروژن تشکيل شده، در مقادير قابل توجهي تشخيص داده شده است. در فضاي گرم و پرفشار غول‌هاي گازي تشکيل مي‌شوند و از طريق همرفت به سطح خارج مي‌شوند.

اما با وجود گرما و فشار سطحي ِ سيارۀ ناهيد نمي‌تواند با اين شرايط تشکيل ِ “فسفين” مطابقت داشته باشد. ساير فرآيندها، مانند برخورد صاعقه به محل حامل فسفر يا خرده‌شهاب سنگ‌هاي فسفردار، مي‌توانند فسفين جوي توليد کنند، اما محققان اين مکانيزم‌ها را رد کردند – آنها به حدي در ناهيد شايع نيستند که بتوانند 20 ppb فسفين توليد کنند.

“فسفين” در زمين، توسط ارگانيسم‌هايي توليد مي‌شود که براي زنده ماندن به اکسيژن نيازي ندارند و يا مي‌توان آنها در آزمايشگاه به وجود آورد. اخترشناسان طي سال‌هاي اخير، اين موضوع را مطرح کرده‌اند که “فسفين” مي‌تواند يک نشانۀ شيميايي باشد که با فرآيندهاي بيولوژيکي سيارات فراخورشيدي در ارتباط است و با فرايندهاي ميکروب‌هاي بي‌هوازي هم مي‌تواند به وجود آيد.

محققان بطور قطع نمي‌دانند که حيات در ناهيد وجود دارد، اما اميد زيادي نسبت به اين موضوع دارند. شايد بهترين راه حل اين باشد که فضاپيماهايي به ناهيد فرستاده شوند و نمونه‌هاي لازم را جمع‌آوري و آزمايش کنند. چندين مأموريت پيشنهادي براي ناهيد در دست اجرا است، اما اغلب بين پيشنهاد و اجرا مدت زمان طولاني وجود دارد.

در اين ميان، مدل‌سازي و آزمايش مي‌توانند احتمالات را محدود کنند. “کلارا سوزا-سيلوا”، اخترفيزيکدان مولکولي، از MIT گفت: «اثبات بسيار دشوار است. اکنون، اخترشناسان به تمام راه‌هاي توجيهِ “فسفين” فاقد حيات فکر مي‌کنند و من از آن استقبال مي‌کنم.» جزئيات بيشتر اين پژوهش در نشريۀ Nature Astronomy منتشر شده است.