کشفی هیجانانگیز بر روی ماه

مجله ايلياد/ وجود مادهي معدني آهني بهنام «هماتيت-Fe2O3» در ارتفاعات نزديک استواي ماه بهوسيلهي دادههاي جمعآوري شده توسط سيستم نصب شده بر روي مدارگرد چاندرايان هند، اثبات شده است.
آهن واکنشپذيري بالايي با اکسيژن دارد و واکنش آهن توليد اکسيد آهن قرمز ميکند که روي زمين به وفور يافت ميشود. سطح و عمق ماه عاري از اکسيژن است، بنابراين هر چند وجود آهن به صورت فلز بر روي ماه امري عادي است، ولي وجود اکسيد آن تا کنون از روي نمونههاي جمعآوري شده توسط ماموريتهاي آپولو تاييد نشده بود.
از طرف ديگر هيدروژن موجود در بادهاي خورشيدي که بر روي ماه ميوزند، دقيقاً برعکس اکسيژن عمل ميکند و از ايفاي نقش اکسيدکنندگي اکسيژن جلوگيري ميکند. بنابراين وجود مواد معدني حاوي اکسيدهاي آهني مانند هماتيت بر روي ماه، يک کشف غيرمنتظره محسوب ميشود.
دکتر «شواي لي» از دانشگاه هاوايي بهعنوان مسئول اين تحقيق، ميگويد: «فرضيهي ما در مورد هماتيت اين است که اکسيداسيون آهن موجود بر روي سطح ماه توسط اکسيژن موجود در اتمسفرهاي بالايي زمين انجام شده است. اکسيژن ميتواند توسط بادهاي خورشيدي از اتمسفرهاي بالايي زمين به سمت ماه هدايت شده باشد.»
دکتر لي و همکارانش براي اين کشف، دادههاي طيفسنجي ابزار «اِم۳» موجود در مدارگرد چاندارايان را آناليز کردهاند. آنها ميگويند: «زماني که دادههاي نواحي قطبي ماه را بررسي کرديم، طيفها و الگوهاي خاصي را مشاهده کرديم که از دادههاي نواحي استوايي ماه و طيف نمونههاي آورده شده توسط آپولو متفاوت بودند. در ابتدا تصور کرديم که در حال مشاهدهي واکنش سنگهاي روي ماه با آب هستيم، ولي پس از ماهها بررسي دقيق دريافتيم که ما اثرات هماتيت را کشف کردهايم.»
محققين دريافتند که محلهاي وجود هماتيت معمولاً در عرضهاي بالاي طرف نزديکتر ماه به زمين است و در طرف دور و تاريک ماه، اثرات هماتيت خيلي کمتر است. به همين خاطر اعتقاد بر اين است که وجود هماتيت بر روي ماه با زمين ارتباط دارد.
در گذشته دانشمندان ديگري طي ماموريت «JAXA» ژاپن، نشان داده بودند که اکسيژن ميتواند از اتمسفرهاي بالايي زمين توسط بادهاي خورشيدي به سمت ماه حرکت کند. دکتر لي ميگويد: «البته جالب اينجا است که طرف دورتر ماه، عاري از هماتيت نيست در صورتي که اکسيژن زمين قاعدتاً به آنجا نميرسد. شايد وجود مقادير بسيار کم آب در طرف دورتر ماه باعث ايجاد هماتيت در آنجا شده باشد. در هر صورت اين کشفيات دانش ما در مورد ماه را بازآرايي ميکند. شايد زمين نقش مهمتري در تکامل سطح ماه داشته باشد.»
جزئيات اين کشف در مجلهي Science Advances منتشر شده است.