وزارت نیرو: راهی جز انتقال آب خزر نداریم؛ استاد دانشگاه اکلاهاما: مطالعات حرف دیگری می‌زنند

خبرآنلاين/ «نقد من به اين اتفاق پايه‌اي‌تر از اين حرف‌هاست، مسئله اصلي اين است که توجيه اجراي اين طرح به اين صورت در اين مقطع چيست؟ تنها در صورتي بايد به اين سمت برويم که تمام راه حل‌هاي ممکن در مقصد يعني استان سمنان انجام شده باشد.» انتقادات به خبر موافقت زيست‌محيطي با پروژه انتقال آب خزر به فلات مرکزي، روز به روز در حال افزايش است و هر روز کارشناسان از يکي از پيامدهاي اين اتفاق حرف مي‌زنند؛ از اتفاقاتي که براي اکوسيستم رخ مي‌دهد تا تبعات اجتماعي اين تصميم براي مردم شمال، خشکي خزر، نابودي هيرکاني و ... از سوي ديگر، سازمان محيط‌زيست گفته است که با شروطي که براي اجراي اين پروژه گذاشته، پيامدهاي اين پروژه را به حداقل رسانده است. اين حرفي است که وزير نيرو هم روز چهارشنبه آن را به نوعي تاييد کرد. رضا اردکانيان در اين رابطه گفت: با بررسي‌هايي که صورت پذيرفت در سال ۹۶ مجوز مشروطي از سوي سازمان محيط زيست به وزارت نيرو داده شد که چون شرط آن عملي نبود، اين مجوز عملياتي نشد و مجددا در سال ۹۷ اين مجوز مشروط دريافت شد که به مانند مجوز قبلي اجرايي نشد. آنچه در حال حاضر مطرح است، ادامه بررسي طرح بوده که نياز به برگزاري جلساتي با حضور معاونين سازمان حفاظت محيط زيست و مديران کل اين سازمان در استان‌هاي مازندران و سمنان است،در اين جلسات اطلاعات و مطالعات جديد که لزوم آن مطرح شده مورد بررسي قرار خواهد گرفت. اما علي ميرچي، استاد مهندسي منابع آب دانشگاه ايالتي اوکلاهوما مي‌گويد مشکل پايه‌اي‌تري با اين طرح وجود دارد؛ «توجيه اجراي اين طرح به اين صورت در اين مقطع چيست؟ تنها در صورتي بايد به اين سمت برويم که تمام راه حل‌هاي ممکن در مقصد يعني استان سمنان انجام شده باشد.» آن سوي ماجرا سازمان محيط‌زيست مي‌گويد وزارت نيرو براي اجراي اين طرح توجيهي داشته است. مسعود تجريشي معاون سازمان محيط زيست در اين رابطه به خبرآنلاين گفته بود: وزارت نيرو سه ماه پيش در نامه‌اي اعلام کرده است که آن‌ها همه اقدامات لازم را انجام داده و هيچ راه ديگري براي حل بحث کم آبي در فلات مرکزي وجود ندارد، به جز اين که آب منتقل شود. وزارت نيرو بايد به اين سوال‌ها پاسخ بدهد چراکه مسئول اصلي آب در کشور وزارت نيرو است. ببينيد ما در استان سمنان کشاورزي ناکارآمدي داريم، طبق تخمين هاي دست اولي که بر پايه آمار وزارت نيرو و وزارت جهاد کشاورزي در گروه خودمان انجام داديم به اين نتيجه رسيديم که براي توليد محصولات زراعي از آب زيرزميني ۶۰ درصد اضافه برداشت داريم. همچنين براي محصولات باغي حدود ۱۰۰درصد اضافه برداشت داريم. چرا اول نياييم و کمک به کشاورزان براي افزايش جدي کارآمدي مصرف آب کشاورزي را تبديل به اولويت اصلي نکنيم؟ سوال ديگر اين است که چرا بايد صنايع آب بردر اين محل قرار داشته باشند. به گفته ميرچي، مطالعاتي که انجام داده‌اند نشان مي‌دهد اين ادعاي وزارت نيرو درست نيست، چراکه در استان سمنان در رابطه توليد محصولات زراعي و باغي ۶۰ و ۱۰۰درصد اضافه برداشت وجود دارد و تغيير همين موضوع خود مي‌تواند راه حلي براي بحران کم‌آبي در سمنان باشد و نيازي به انتقال آب از خزر نيست. مشروح گفت‌وگو علي ميرچي، استاد مهندسي منابع آب دانشگاه ايالتي اوکلاهوما با خبرآنلاين را اينجا بخوانيد: آقاي ميرچي، با موافقت رييس سازمان محيط زيست با بحث انتقال آب حواشي زيادي به وجود آمده است، بسياري آن را اتفاقي با پيامدهاي زيست‌محيطي خطرناک مي‌دانند و به گفته عده‌اي هم اين کار راه حلي، براي بحران آبي است. شما در اين باره چه نظري دارد؟ از نظر استراتژيک شايد کشور به جايي برسد که مجبور شود با يک سري اقدامات عجيب مشکلاتش را حل کند، اما من مطمئن نيستم ما حالا در چنين جايي باشيم چراکه مجموعه اقدامات ممکن براي مديريت کارآمد عرضه وتقاضاي آب در مقصد انجام نشده. اين نوع اقدامات پيامدهاي زيادي به همراه دارد. براي مثال توسعه ناپايدارآب‌ياري با تکيه بر آب رودخادنه هاي تغذيه کننده درياي آرال باعث شد اين درياچه تا مرز خشکي کامل پيش برود و مساحتش تا ۹۰ درصد کاهش يافت. درياي آرال پيکره آبي کوچکي نيست درياي خزر حدود پنج و نيم برابر درياي آرال است. بحث دفع پسآب شور در دريا هم مطرح است. در مقياس درياي خزر اين انتقال آب الان خيلي عدد بزرگي به نظر نمي‌آيد گرچه حجم آب برنامه ريزي شده براي انتقال به استان سمنان عدد بزرگيست. برخي هم مي‌گويند با آب شدن يخ‌هاي قطبي تراز خزر بالا مي‌آيد پس اين کار مفيد است، نمي‌دانم اين بحث ها از کجا مي‌آيند، منبع اصلي درياي خزر رودخانه ولگا است، بايد ببينيم با گرما درحوضه ولگا چه رخ مي‌دهد وآب چطور مديريت مي شود. پيچيدگي اين سيستم مطالعات جامعي نيازي دارد. اما نقد من به اين اتفاق پايه‌اي‌تر از اين حرف‌هاست، مسئله اصلي اين است که توجيه اجراي اين طرح به اين صورت در اين مقطع چيست؟ تنها در صورتي بايد به اين سمت برويم که تمام راه حل‌هاي ممکن در مقصد يعني استان سمنان انجام شده باشد. مطمين‌ترين راه اين است که تمام راه حل ها را پي بگيريم و بعد به سمت پروژه هاي ديگر برويم. با اتفاقاتي که براي درياچه اروميه و حوضه زاينده رود رخ داده است کشور ما در اين زمينه خوش سابقه نيست. چرا بايد به روش قبلي خود اصرار داشته باشيم، بدون اينکه چشممان را به روش‌هاي جديدي باز کنيم؟ اما وزارت نيرو در نامه‌اي به سازمان محيط زيست نوشته است که همه اقدامات را انجام داده‌اند و انتقال آب تنها راه حلشان براي حل اين بحران است. ببينيد ما در استان سمنان کشاورزي ناکارآمدي داريم، طبق تخمين هاي دست اولي که بر پايه آمار وزارت نيرو و وزارت جهاد کشاورزي در گروه خودمان انجام داديم به اين نتيجه رسيديم که براي توليد محصولات زراعي از آب زيرزميني ۶۰ درصد اضافه برداشت داريم. همچنين براي محصولات باغي حدود ۱۰۰درصد اضافه برداشت داريم. چرا اول نياييم و کمک به کشاورزان براي افزايش جدي کارآمدي مصرف آب کشاورزي را تبديل به اولويت اصلي نکنيم؟ سوال ديگر اين است که چرا بايد صنايع آب بردر اين محل قرار داشته باشند؟ اگر بخواهيم يک سري تخمين تئوريک را در نظر بگيريم فرصت هاي موجود در صرفه‌جويي بيش از اين‌هاست و ما خيلي سريع به سمت بحث انتقال آب رفتيم. از نظر مديريت شهري آيا همه کارهاي لازم انجام شده است؟ آيا بازچرخاني آب به شکل مستقيم يا غيرمستقيم براي مصارف شرب و غيرشرب انجام شده است؟ آيا شيرين‌سازي آب‌هاي شور زيرزميني مطالعه شده؟ سوالات بسيار زيادي بايد جواب داده شوند قبل از اينکه به سمت راه حل‌هايي برويم که از نظر زيست‌محيطي ممکن است بسيار هزينه‌بر باشد و به وخامت اوضاع دامن بزند. يعني شما مي‌گوييد با اقدامات ديگر ما مي‌توانستيم سالانه بيشتر از اين ۲۰۰ميليون متر مکعب آب به سمنان برسانيم؟ بله همين طور است به نظر من در سمنان ما ظرفيت زيادي داريم که صرفه‌جويي انجام بشود، اگر بخواهيم روش‌هاي تکنولوژيک هم در نظر بگيريم روش‌هاي مختلفي قابل انجام است. اين ها بايد همه انجام شود بعد به سمت عمل جراحي باز قلب برويم. مطمين‌ترين راه اين است که تمام راه حل ها را پي بگيريم و بعد به سمت پروژه هاي ديگر برويم. با اتفاقاتي که براي درياچه اروميه و حوضه زاينده رود رخ داده است کشور ما در اين زمينه خوش سابقه نيست. چرا بايد به روش قبلي خود اصرار داشته باشيم، بدون اينکه چشممان را به روش‌هاي جديدي باز کنيم؟ در آمريکا قوانين در اين رابطه چطور است؟ در آمريکا هم مسائل اين چنيني وجود دارد به خصوص حالا که دولت ترامپ آمده است. اما امروزه يک سري ساختارهايي در آمريکا پايه‌گذاري شده است که نشود يک شبه چنين کاري انجام داد. مثلا در حوضه درياچه هاي بزرگ درغرب ميانه آمريکا معاهدات بين‌المللي وجود دارد که از اين آب‌ها به شدت محافظت کرده و با انتقال آب حتي کوچکتر از خزر به سمنان به شدت مخالفت مي کنند و بحث انتقال آب ده ها سال در محاکم قضايي گير کرده است چون نمي‌خواهند به هر دليلي با پيامدهاي اين کار روبرو بشوند. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد