متادون؛ عرضه داروخانه‌ای یا نشت در بازار سیاه؟

ايسنا/ عرضه داروخانه اي متادون؛ موضوعي چالش برانگيز که موافقان و مخالفان خود را دارد، اما قانون مصر است که دارو چه مخدر چه غير مخدر بايد از طريق داروخانه عرضه شود...

از ابتداي دهه ۸۰ بود که بحث نگهداري از معتادان و سوق دادن آنها از مواد مخدر به سمت داروهاي مخدر که عوارض کمتري دارند، آغاز شد. بر همين اساس مراکزي با عنوان مراکز ترک اعتياد يا MMT شکل گرفت تا در حوزه ترک اعتياد معتاداني که به مواد مخدر سنتي اعتياد دارند، کمک کند. به تدريج اما مراکز MMT توسعه يافتند. به طوري که در حال حاضر بيش از ۸۰۰۰ مرکز ترک اعتياد در کشور وجود دارد که علاوه بر درمان، ارايه داروي بيماران را هم انجام مي دهند؛ در حالي که بارها و بارها از سوي سازمان غذا و دارو اعلام شده که طبق قوانين تنها محل عرضه دارو، داروخانه است.

چرا متادون بايد در داروخانه عرضه شود؟
در اين زمينه دکتر سيد حيدر محمدي-مديرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو چندي پيش در گفت و گو با ايسنا، گفت: وظيفه مراکز درمان ترک اعتياد اصلا توزيع دارو نيست، بلکه درمان اعتياد است. درمان با توزيع دارو تفاوت بسياري دارد. اصولا جايي که دارو را تجويز مي کند با جايي که آن را تامين و عرضه مي کند، نبايد در يک جا باشند.

---

بازار

---

وي افزود: در گذشته به دليل نگراني هايي که از توزيع داروهاي ترک اعتياد داشتيم، توزيع آن ها را از داروخانه جدا کرده بوديم، اما بايد بدانيم که داروخانه تنها محل معتبر براي توزيع دارو است. به هر دليلي از گذشته روند به اين صورت بود که داروهاي ترک اعتياد در همان مراکز ترک اعتياد که داروها را تجويز مي کردند، تامين و عرضه نيز مي شد که اين اقدام اشتباه بود.  به اعتقاد من بهترين کار اين است که درمان اين بيماران و تجويز دارو در مراکز ترک اعتياد انجام شود و دارو از محل عرضه اصلي خود، يعني داروخانه تامين شود.

محمدي تاکيد کرد: در عين حال متاسفانه موارد تخلف زيادي مبني بر نشت داروها از مراکز ترک اعتياد شنيديم و بهترين راه پيشگيري از اين تخلفات اين است که داروهاي ترک اعتياد هم مانند همه داروها در داروخانه عرضه شود. البته براي اين اقدام دستورالعملي تهيه کرديم و به تمام دانشگاه هاي علوم پزشکي کشور ابلاغ کرديم که مطابق آن دستورالعمل و با بسترسازي و حفظ شرايط لازم و امينت کافي داروخانه اين اتفاق افتد.  پيش از اين يک بخش از داروهاي ترک اعتياد را مراکز ترک اعتياد عرضه مي کردند و بخشي هم در معاونت هاي غذا و داروي دانشگاه علوم پزشکي توزيع مي شد که در حال حاضر قرار شد تمام اين داروها در داروخانه هايي توزيع شود که بسترسازي لازم را از نظر امنيت انجام داده اند که اين اقدام را به صورت پايلوت در استان قم اجرا کرديم که خوشبختانه موفقيت آميز بود. در اين داروخانه هايي که داروي ترک اعتياد عرضه مي شود، با نسخه پزشک و يا نسخه پزشک مرکز ترک اعتياد، افراد مي توانند داروهايشان را دريافت کنند.

داروخانه، محل عرضه دارو است
در عين حال چندي پيش دکتر محمدرضا شانه ساز- رييس سازمان غذا و دارو در يک نشست خبري در اين باره، گفت: از نظر قانوني محل عرضه دارو داروخانه است و نمي توان گفت چون در يک محلي دارويي چند سال ارائه شده و هنوز هم آن را دريافت مي‌کند و قرار هم نيست قطع شود، حال در جايي که قانون مشخص کرده که دارو را عرضه کند، به لحاظ اينکه عده اي خوششان نمي آيد، اين کار را انجام ندهيم. فکر مي‌کنم اقدامي که در اين زمينه در حال انجام است، کار درستي است و افراد بايد بتوانند در زمينه درمان اعتيادشان انتخاب‌گر باشند.

چالش ديگري که درباره داروهاي مخدر وجود دارد، هولوگرام دار نبودن اين داروهاست؛ در حالي که سازمان غذا و دارو سال گذشته اعلام کرد که تا پايان مهر ماه ۱۳۹۸، متادون هولوگرام دار مي شود، اما به گفته نايب رييس انجمن داروسازان ايران، هنوز اين اتفاق نيفتاده و براي رديابي و رصد اين داروها و جلوگيري از نشت آن ها حتما بايد اين موضوع عملي شود.  

در عين حال دکتر سيد علي فاطمي در گفت‌وگو با ايسنا، درباره وضعيت توزيع متادون در داروخانه‌ها، گفت: سال گذشته ستاد مبارزه با مواد مخدر، مصوبه‌اي داشت مبني بر اينکه داروهاي آگونيست يا داروهاي نگهداري معتادان از طريق داروخانه‌ها عرضه شده و به فروش برسد. بر همين اساس هم امسال سازمان غذا و دارو ضابطه‌اي را براي توزيع داروهاي آگونيست و متادون تدوين کرد.

وي افزود: بايد توجه کرد که اين داروها براي ترک اعتياد نيستند. در فرآيند ترک اعتياد بحث‌هاي روان‌درماني و سم زدايي را داريم. با داروهايي مانند متادون که داروهاي نگهداري از معتادان هستند، عملا فرد را از اعتياد به مواد مخدر، به سمت داروهاي مخدر مي‌آوريم که براي فرد عوارض کمتري دارند، اما فرد کماکان معتاد باقي مي‌مانند، اما شايد تا آخر عمرش بجاي استفاده از مواد مخدر، داروي مخدر استفاده کند.

فاطمي ادامه داد: در همه جاي دنيا، محل ارائه دارو فقط در داروخانه است. بر اين اساس دارو در مطب تجويز مي‌شود و محل عرضه آن داروخانه است. در عين حال مراکز ترک اعتياد يا همان مراکز MMT نيز به عنوان مطب شناخته مي‌شوند و بايد داروي ترک اعتياد را براي افراد تجويز کنند، اما عرضه آن‌ها از سوي داروخانه‌ها انجام شود.

داروفروشي در مراکز ترک اعتياد؛ ممنوع
وي گفت: در عين حال در ايران از اوايل دهه ۸۰ بحث مراکز MMT مطرح شد. قبل از آن معتادان رفتارهاي پرخطر داشتند و معتادان سنتي يا به سمت مواد مخدر صنعتي و يا به سمت داروهاي تزريقي مي‌رفتند و استفاده از مواد مخدر تزريقي هم منجر به افزايش زياد ايدز در کشور شد. بر همين اساس در مراکز MMT معتادان را از مواد مخدر به سمت داروهاي مخدر سوق دادند. در عين حال در اوايل دهه ۸۰ کسي فکر نمي‌کرد که تعداد اين مراکز قرار باشد تا اين حد افزايش يابد. در حال حاضر طبق آمار بين هشت تا ۱۰ هزار مرکز MMT در کشور وجود دارد. در حالي که در ايران بيش از ۱۱ هزار داروخانه داريم، اما نزديک ۱۰ هزار مرکز فروش داروي مخدر هم داريم که اين اصلا درست نيست و در هيچ کجاي دنيا چنين چيزي سابقه ندارد. به طوري که اين مراکز بسيار زياد شده در آن‌ها داروفروشي اتفاق مي‌افتد که تبعاتي هم داشته است و علي رغم کنترل‌ها، شاهد نشت داروهاي مخدر در بازار هستيم. بر همين اساس سازمان غذا و دارو تصميم گرفت که توزيع و عرضه اين داروها را به داروخانه‌ها بازگرداند.

فاطمي همچنين اظهار کرد: البته فعلا در ضابطه‌اي که در اين زمينه نوشته شده، هم مراکز MMT را براي عرضه اين داروها در نظر گرفته‌اند و هم تعدادي از داروخانه‌هاي داوطلب را که بايد شرايطي را از نظر محيطي و فضاي داروخانه، گذراندن دوره‌هاي آموزشي از سوي داروخانه و...  داشته باشند که در صورتيکه داروخانه اين  شرايط و ضوابط را داشته باشند، مي‌تواند براي عرضه داروهاي مخدر تقاضا دهد.

وي تاکيد کرد: طبق اين ضابطه اعلام شده که داروخانه‌ها، داروهاي مخدر را به مراکز ترک اعتياد عرضه مي‌کنند. يعني مراکز بايد داروها را از داروخانه‌ها دريافت کنند که اين کار خيلي بهتر از اين است که مراکز ترک اعتياد راسا و مستقيما داروها را از شرکت‌هاي پخش دريافت کرده و به داروفروشي در مراکز ترک اعتياد اقدام کنند. برخي دانشگاه‌ها اين طرح را به صورت آزمايشي اجرا کردند و داروخانه‌ها اين داروها را در اختيار مراکز ترک اعتياد قرار مي‌دادند که موفقيت آميز بود.

داروهاي مخدر هولوگرام دار شوند
فاطمي درباره کاهش احتمال نشت داروهاي مخدر به بازار آزاد با ضابطه مند شدن عرضه آن‌ها در داروخانه‌ها، گفت: قطعا با اين اقدام مي‌توان اين داروها را ثبت کرد. در حال حاضر داروخانه‌ها داروهاي تخصصي زيادي را عرضه مي‌کنند و کاملا مشخص است که چه تعداد دارو به آن‌ها داده مي‌شود و چه تعداد بيمار اين دارو را دريافت کردند. البته اين کافي نيست و حتما بايد هولوگرام و کد UID روي داروهاي مخدر هم الصاق شود تا اگر احيانا اين داروها به هر طريقي به بازار نشت پيدا کرد، بتوان منشا آن را شناسايي کرد. متاسفانه هنوز براي داروهاي مخدر اين اتفاق نيفتاده است که بايد اين اتفاق بيفتد تا احتمال نشت را به حداقل برسانيم. اين داروها هنوز در سامانه تي تک هم نيستند و اگر هولوگرام بگيرند و در سامانه تي تک ثبت شوند مي توان از نشت آن‌ها جلوگيري کرد و قابل رديابي خواهند بود.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar